Tiêm gân Achille - Bộ y tế 2014

I. ĐẠI CƯƠNG

Viêm gân Achille là một bệnh lý thuộc nhóm bệnh lý phần mềm hay gặp, biểu hiện bằng đau tại vùng gân Achille. Đau tăng lên khi đi lại hoặc làm các động tác gấp duỗi khớp cổ chân. Điều trị nội khoa bao gồm: hạn chế vận động, dùng thuốc chống viêm không steroid tại chỗ và/ hoặc toàn thân, tiêm corticoid tại chỗ cho hiệu quả tốt.

II. CHỈ ĐỊNH

• Viêm gân Achille vô khuẩn.

III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

•  Chống chỉ định tuyệt đối: Viêm gân Achille có kèm theo đứt bán phần gân, nhiễm khuẩn khớp, nhiễm khuẩn phần mềm quanh khớp cổ chân và gân Achille, nhiễm nấm.
•  Chống chỉ định tương đối: Cơ địa suy giảm miễn dịch, bệnh lý nội khoa nặng như suy tim, xơ gan, tăng huyết áp, đái tháo đường, nhiễm khuẩn toàn thân. Có thể tiêm sau khi kiểm soát tốt các bệnh lý trên.

IV. CHUẨN BỊ

1. Người thực hiện (chuyên khoa)

• 01 Bác sỹ đã được đào tạo và cấp chứng chỉ chuyên ngành cơ xương khớp.
• 01 Điều dưỡng

2. Phương tiện

•  Bộ dụng cụ tiêm khớp.
•  Găng tay vô khuẩn.
•  Kim tiêm 23-26 G, bơm tiêm 5 ml.
•  Bông, cồn Iod sát trùng, panh, băng dính.
•  Thuốc tiêm khớp: methylprednisolon acetat (Depo Medrol) loại 1ml=40 mg hoặc hydrocotisol aceta 1ml=125 mg.

3. Chuẩn bị người bệnh

•  Cần được kiểm tra chẩn đoán xác định, các chỉ định, chống chỉ định.
•  Giải thích BN: mục đích, tai biến của thủ thuật; ký giấy cam đoan làm thủ thuật.

4. Hồ sơ bệnh án, đơn thuốc

•  Theo mẫu quy định

V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

- Thực hiện tại phòng thủ thuật xương khớp vô khuẩn theo quy định

- Kiểm tra hồ sơ bệnh án hoặc đơn về chỉ định, chống chỉ định.

- Tư thế của người bệnh: người bệnh ngồi, ngả bàn chân áp sát mắt cá ngoài xuống mặt giường, bộc lộ vùng cổ chân và gót chân.

- Bác sỹ

•  Sát trùng tay, đi găng vô khuẩn
•  Xác định vị trí tiêm, sát khuẩn bằng cồn Iod tại vị trí tiêm lồi cầu trong xương cánh tay.
•  Tiến hành tiêm: đâm kim vào vị trí bao gân Achille (sát cạnh gân, không đâm trực tiếp vào gân), đi vuông góc với mặt da, sâu 8 – 10 mm, rút pittong không ra máu, bơm 0,3 – 0,5 ml thuốc.

- Chăm sóc người bệnh ngay sau thủ thuật chọc hút:

•  Băng chỗ chọc hút bằng băng dính y tế
•  Dặn người bệnh giữ sạch và không để ướt vị trí tiêm trong vòng 24h sau tiêm, sau 24h bỏ băng và rửa sạch nước bình thường vào chỗ tiêm, tái khám nếu chảy máu hoặc viêm tấy tại vị trí tiêm, sốt...

Hình minh họa: kỹ thuật tiêm gân Achille

(Nguồn: Corticotherapie lacale en rhumatologie)

VI. THEO DÕI

•  Chỉ số theo dõi: mạch, HA, tình trạng chảy máu tại chỗ, tình trạng viêm trong 24 h.
•  Theo dõi các tai biến và tác dụng phụ có thể xảy ra (bên dưới) sau 24 h.
•  Theo dõi hiệu quả điều trị.

VII. TAI BIẾN VÀ XỬ TRÍ

- Đau tăng sau khi tiêm 12-24 giờ: do phản ứng viêm của điểm bám gân với tinh thể thuốc, thường khỏi sau một ngày, không phải can thiệp, có thể bổ sung thuốc chống viêm, giảm đau.

- Nhiễm khuẩn do thủ thuật khớp tiêm (viêm mủ): biểu hiện bằng sốt, sưng nóng đỏ đau tại chỗ => điều trị kháng sinh.

- Biến chứng muộn: teo da, mất sắc tố da tại chỗ tiêm do tiêm nhiều lần vào một vị trí, hoặc tiêm quá nông. => Lưu ý không để thuốc trào ra khỏi vị trí tiêm. Nếu đã có tai biến, không cần xử trí gì thêm. Cần báo trước cho BN để tránh hoang mang.

- Biến chứng hiếm gặp:

•  Tai biến do BN quá sợ hãi- biểu hiện kích thích hệ phó giao cảm, do tiêm thuốc vào mạch máu hoặc tiêm quá nhanh: BN choáng váng, vã mồ hôi, ho khàn, có cảm giác tức ngực khó thở, rối loạn cơ tròn....xử trí: đặt người bệnh nằm đầu thấp, giơ cao chân, theo dõi mạch, huyết áp để có các biện pháp xử trí cấp cứu khi cần thiết.
•  Đứt gân do tiêm trực tiếp vào gân Achille.