Thu nhỏ u xơ tử cung bằng chế độ ăn: Có thể hay không?

Nôi dung chính của bài viết

• Một chế độ ăn uống cân bằng và duy trì cân nặng khỏe mạnh là điều rất quan trọng đối với tình trạng sức khỏe tổng thể.

• Có nhiều phương pháp điều trị u xơ tử cung và bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phù hợp nhất cho mỗi trường hợp.

• Dù là phương pháp nào thì thay đổi chế độ ăn uống và duy trì lối sống lành mạnh cũng là bước đầu tiên và rất quan trọng trong quá trình điều trị u xơ tử cung.

• Kể cả khi đã phẫu thuật, dùng thuốc hay điều trị bằng bất kỳ phương pháp nào đi nữa thì cũng cần phải chú ý đến chế độ ăn hàng ngày.

• Không có cách nào có thể ngăn ngừa hoàn toàn u xơ tử cung nên nếu thuộc nhóm có nguy cơ cao. Nếu nhận thấy những dấu hiệu bất thường thì cần đi khám bác sĩ ngay.

U xơ tử cung là gì?

U xơ là khối u lành hình thành nên từ các mô cơ và mô xơ tăng trưởng bất thường trong tử cung.

Đa phần u xơ không phát triển thành ung thư hay đe dọa đến tính mạng nhưng đôi khi chúng lại gây ra các biến chứng và ảnh hưởng đến sức khỏe.

U xơ có thể hình thành trong và xung quanh thành tử cung với nhiều kích cỡ khác nhau, có thể chỉ nhỏ như một hạt đỗ hoặc lớn hơn quả bóng tennis. Tử cung có thể hình thành nhiều hoặc chỉ một khối u xơ.

Đến nay, các chuyên gia vẫn chưa xác định được nguyên nhân gốc rễ gây u xơ tử cung nhưng có một số yếu tố làm tăng nguy cơ hình thành loại u lành tính này, ví dụ như thừa cân, béo phì hay thiếu hụt một số loại chất dinh dưỡng. Vấn đề này cũng có thể là do di truyền. Một người sẽ có nguy cơ bị u xơ tử cung cao hơn nếu mẹ hoặc chị gái ruột trong nhà cũng bị u xơ.

U xơ tử cung có phổ biến không?

U xơ tử cung là một bệnh phụ khoa rất phổ biến, xảy ra ở gần 80% phụ nữ. U xơ tử cung thường gây ra các triệu chứng và biến chứng thường gặp như:

• Đau đớn ở vùng bụng dưới và thắt lưng
• Đau tức vùng chậu
• Kinh nguyệt ra nhiều bất thường
• Táo bón
• Đi tiểu nhiều
• Tiểu khó
• Đau đớn khi quan hệ tình dục
• Thiếu máu do mất nhiều máu vào kỳ kinh
• Khó thụ thai
• Sảy thai

Tuy nhiên, chỉ có 20 đến 50% trường hợp u xơ tử cung có triệu chứng. Trong hầu hết các trường hợp, u xơ không biểu hiện triệu chứng và không cần thiết phải điều trị mà có thể chỉ cần theo dõi xem khối u xơ có phát triển hoặc teo đi hay không.

Mặc dù các loại thực phẩm không thể điều trị hay ngăn ngừa được u xơ tử cung nhưng chế độ ăn uống và lối sống hàng ngày lại đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong việc giảm nguy cơ gặp phải vấn đề này. Chế độ ăn uống có thể giúp cân bằng nồng độ nội tiết tố - yếu tố kích hoạt sự hình thành và phát triển của u xơ tử cung. Một số loại thực phẩm còn có thể giúp làm giảm các triệu chứng.

Thay đổi chế độ ăn uống và lối sống để giảm nguy cơ

Có một số thay đổi mà bạn có thể áp dụng để giảm nguy cơ bị u xơ tử cung.

Ăn uống lành mạnh

Nên bổ sung nhiều loại rau xanh, trái cây, các loại đậu và cá trong bữa ăn hàng ngày. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng ăn những thực phẩm này thường xuyên có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh u xơ tử cung. Mặt khác, việc ăn các loại thịt đỏ như thịt bò, thịt dê và thịt chế biến sẵn như dăm bông sẽ làm tăng nguy cơ.

Hạn chế đồ uống có cồn

Việc tiêu thụ quá nhiều đồ uống có cồn cũng sẽ làm tăng nguy cơ hình thành u xơ tử cung. Lý do là bởi những loại đồ uống này làm tăng nồng độ các hormone cần thiết cho sự phát triển của u xơ. Hơn nữa, cồn còn kích hoạt phản ứng viêm trong cơ thể.

Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng những phụ nữ uống nhiều hơn một cốc bia mỗi ngày có nguy cơ bị u xơ tử cung cao hơn 50% so với những trường không uống hoặc uống ít. Do đó, cần tránh hoàn toàn hoặc giảm tiêu thụ các loại đồ uống có cồn một cách tối đa để giảm nguy cơ.

Cân bằng estrogen

Estrogen là một nội tiết tố quan trọng đối với khả năng sinh sản ở cả phụ nữ và nam giới. Tuy nhiên, nồng độ estrogen quá cao sẽ làm tăng nguy cơ hình thành u xơ tử cung hoặc làm các triệu chứng hiện tại trở nên nghiêm trọng hơn.

Có nhiều phương pháp điều trị u xơ tử cung bằng cách giảm nồng độ estrogen. Ngoài sử dụng các loại thuốc thì còn có các cách khác để cân bằng nồng độ estrogen trong cơ thể, ví dụ như:

Giảm cân: Thừa cân và béo phì làm tăng nguy cơ mắc u xơ tử cung. Các tế bào mỡ tạo ra estrogen, do đó càng có nhiều mỡ thừa thì nồng độ estrogen trong cơ thể càng cao. Vì vậy, giảm cân có thể giúp ngăn ngừa hoặc làm chậm sự phát triển của u xơ tử cung.

Tránh các hóa chất gây rối loạn nội tiết tố: Một số loại hóa chất tự nhiên và tổng hợp có thể làm mất cân bằng nội tiết tố và làm tăng nồng độ estrogen. Những hóa chất này có thể đi vào cơ thể qua da và qua thực phẩm. Cần tránh hoặc hạn chế tiếp xúc với các hóa chất trong:

• phân bón
• thuốc trừ sâu
• các loại nhựa như BPA
• lớp phủ chống dính trên các dụng cụ nấu ăn
• chất chống cháy
• thuốc nhuộm
• sơn
• một số sản phẩm chăm sóc cá nhân

Kiểm soát huyết áp

Nhiều nghiên cứu đã cho thấy rằng trong số những phụ nữ bị u xơ tử cung nghiêm trọng thì có rất nhiều người cũng bị cao huyết áp. Khoa học vẫn đang tiếp tục tìm ra nguyên nhân đằng sau mối liên hệ này.

Huyết áp ổn định ở mức bình thường là điều rất quan trọng đối với sức khỏe tổng thể. Nếu bị cao huyết áp thì cần hạ và ổn định huyết áp bằng những biện pháp sau:

• Ăn nhạt để hạn chế tối đa lượng muối trong bữa ăn. Nếu cảm thấy khó ăn thì có thể tạo hương vị cho các món ăn bằng các loại gia vị khác thay thế.
• Tránh các loại thực phẩm chế biến và đóng gói sẵn vì những sản phẩm này thường có chứa lượng muối khá cao.
• Đo huyết áp hàng ngày.
• Tập thể dục thường xuyên.
• Giảm cân, đặc biệt là nên cố gắng giảm mỡ bụng.
• Tránh hoặc hạn chế tiêu thụ đồ uống có cồn.
• Tăng cường bổ sung kali bằng cách ăn nhiều loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật.
• Không hút thuốc và tránh hút thuốc thụ động (hít phải khói thuốc của người khác)
• Dùng thuốc huyết áp theo chỉ định của bác sĩ
• Đi khám định kỳ

Bổ sung đủ vitamin D

Vitamin D có thể giảm gần 32% nguy cơ u xơ tử cung. Cơ thể có khả năng tạo ra loại vitamin này một cách tự nhiên khi da tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Tuy nhiên, những người có da tối màu hoặc trong những tháng ít nắng thì cơ thể thường dễ bị thiếu hụt vitamin D.

Nên bổ sung vitamin D bằng các loại thực phẩm như:

• Lòng đỏ trứng
• Các loại sữa, sản phẩm từ sữa, ngũ cốc, nước ép trái cây được tăng cường vitamin D
• Các loại cá béo như cá hồi, cá ngừ và cá thu
• Dầu gan cá tuyết

Hoặc cũng có thể dùng viên uống bổ sung vitamin D.

Lưu ý về hút thuốc và chế độ ăn uống

Các loại trái cây và rau củ có màu sắc sặc sỡ đều rất tốt cho sức khỏe. Cụ thể, các loại thực phẩm màu đỏ, vàng và cam như ớt chuông, đu đủ, cà chua, xoài,… là nguồn chất chống oxy hóa dồi dào. Các loại rau lá xanh đậm như súp lơ xanh, rau ngót,… cũng chứa rất nhiều chất dinh dưỡng và đem lại lợi ích lớn cho sức khỏe. Những chất dinh dưỡng này giúp bảo vệ cơ thể khỏi bệnh tật, bao gồm cả một số bệnh ung thư.

Tuy nhiên, một nghiên cứu lại cho thấy rằng beta carotene có trong các thực phẩm màu đỏ, vàng và cam không có tác dụng làm giảm nguy cơ mắc u xơ tử cung. Ở những người hút thuốc lá, beta carotene thậm chí còn làm tăng nguy cơ hình thành u xơ. Sẽ cần thêm nghiên cứu để lý giải điều này nhưng dù là trong trường hợp nào thì hút thuốc cũng đều có hại cho sức khỏe và làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh tật, gồm có cả u xơ tử cung và một số bệnh ung thư.

Thực phẩm nên ăn khi bị u xơ

Mặc dù nếu chỉ dựa vào chế độ ăn thì không thể điều trị u xơ tử cung nhưng một chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh sẽ giúp giảm bớt một số triệu chứng và biến chứng của vấn đề này. Một số loại thực phẩm còn giúp làm chậm sự phát triển của khối u.

Chất xơ

Những thực phẩm giàu chất xơ đem lại lợi ích hỗ trợ giảm cân, cân bằng nội tiết tố trong cơ thể và còn giúp duy trì lượng đường trong máu ở mức ổn định. Vì những lý do này nên chất xơ có thể ngăn ngừa và làm chậm sự phát triển của u xơ tử cung. Nên ăn nhiều những loại thực phẩm dưới đây trong bữa ăn hàng ngày:

• Rau củ và trái cây
• Bánh mì nguyên cám
• Yến mạch
• Các loại đậu

Kali

Kali giúp chống lại tác dụng của muối để ổn định huyết áp. Dưới đây là một số loại thực phẩm giàu kali nên bổ sung vào chế độ ăn uống hàng ngày:

• Các loại quả như quả bơ, chuối, các loại quả họ cam quýt, dưa lưới, mơ, nho…
• Súp lơ
• Khoai tây
• Khoai lang
• Nấm
• Các loại đậu
• Dưa chuột
• Yến mạch
• Cà chua
• Cà tím
• Bí đỏ
• Các loại rau lá xanh đậm

Sản phẩm từ sữa

Nên thêm sữa và các sản phẩm từ sữa nguyên kem như sữa chua và phô mai vào chế độ ăn uống hàng ngày. Sữa rất giàu canxi, phốt pho và magiê. Những khoáng chất này có tác dụng ngăn ngừa hình thành u xơ tử cung và làm chậm sự phát triển của khối u. Ngoài ra, một số loại sữa còn được bổ sung thêm vitamin D.

Trà xanh

Trà xanh chứa một số chất chống oxy hóa. Một nghiên cứu đã phát hiện ra rằng epigallocatechin gallate - một trong những chất có trong trà xanh - có thể làm giảm phản ứng viêm và nồng độ estrogen, từ đó làm chậm sự phát triển của u xơ tử cung. Trà xanh còn có thể cải thiện các vấn đề do kinh nguyệt ra nhiều khi bị u xơ tử cung, chẳng hạn như thiếu máu.

Thực phẩm cần tránh khi bị u xơ

Đường

Những thực phẩm có nhiều đường và carb đơn giản (simple carbohydrate) có thể kích hoạt hoặc làm nặng thêm các triệu chứng u xơ tử cung do làm tăng đột biến lượng đường trong máu. Điều này khiến cơ thể tạo ra quá nhiều insulin. Lượng insulin dư thừa sẽ gây tăng cân và kích thích sự phát triển của u xơ.

Tránh các loại carb tinh chế và đường bổ sung như:

• Đường
• Glucose
• Dextrose
• Maltose
• Bánh mì trắng, cơm, mì ống và các món làm từ bột mì
• Nước ngọt và tất cả các loại đồ uống có đường
• Khoai tây chiên
• Bánh kẹo

Thực phẩm làm tăng estrogen

Một số loại thực phẩm có chứa phytoestrogen – một chất tự nhiên hoạt động giống như estrogen trong cơ thể. Ngoài ra còn có các loại thực phẩm chứa hormone hoặc kích hoạt cơ thể tạo ra nhiều hormone estrogen hơn.

Mặc dù những thực phẩm này có thể bảo vệ cơ thể và có lợi cho sức khỏe khi được tiêu thụ ở mức độ vừa phải nhưng khi được tiêu thụ quá nhiều thì sẽ gây tác động tiêu cực. Cần hạn chế hoặc tránh các loại thực phẩm như:

• Thịt đỏ có chứa hormone
• Các sản phẩm từ đậu nành như đậu phụ, sữa đậu nành
• Hạt lanh