Thoái hóa khớp nặng điều trị bằng cách nào?

Thoái hóa khớp là một bệnh mạn tính xảy ra khi khớp bị hao mòn. Tình trạng này có thể xảy ra ở bất kỳ khớp nào trên cơ thể nhưng thường xảy ra ở:

• bàn tay
• đầu gối
• hông
• vai
• cột sống thắt lưng
• cột sống cổ

Mặc dù hiện tại không có cách nào có thể chữa trị khỏi hoàn toàn bệnh thoái hóa khớp và phục hồi khớp đã bị hỏng nhưng có nhiều phương pháp điều trị có thể giúp kiểm soát các triệu chứng.

Giống như nhiều bệnh lý khác, thoái hóa khớp cũng có các mức độ nghiêm trọng khác nhau. Ở những trường hợp bị thoái hóa khớp nặng:

• Sụn đã bị mòn gần như hoàn toàn.
• Khoảng cách giữa các đầu xương trong khớp hẹp đi nhiều so với trước đây do không còn sụn.
• Khớp bị viêm, sưng và nóng.
• Lượng dịch bôi trơn khớp giảm.
• Hình thành nhiều gai xương.
• Các đầu xương trong khớp cọ xát vào nhau, gây đau, tiếng lục cục, lạo xạo và cứng khớp
• Đau dữ dội, cả khi vận động và khi nghỉ ngơi.
• Cơn đau và tình trạng cứng khớp gây cản trở các hoạt động hàng ngày.

Khi bị thoái hóa khớp nghiêm trọng, thuốc và các biện pháp điều trị tại nhà thường sẽ không còn tác dụng. Giải pháp duy nhất để giảm các triệu chứng và khôi phục chức năng khớp là phẫu thuật.

Tốc độ tiến triển của bệnh thoái hóa khớp

Tốc độ tiến triển của bệnh thoái hóa khớp ở mỗi người là khác nhau, phụ thuộc vào một số yếu tố như:

• Mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng tại thời điểm chẩn đoán
• Tình trạng thoái hóa xảy ra ở khớp nào
• Tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh
• Mức độ sử dụng khớp bị thoái hóa

Một tổng quan gồm 30 nghiên cứu cho thấy bệnh thoái hóa khớp gối tiến triển nhanh hơn ở những người:

• lớn tuổi
• có chỉ số khối cơ thể (BMI) cao
• bị thoái hóa khớp ở nhiều khớp

Nếu thoái hóa khớp được phát hiện sớm, việc kết hợp dùng thuốc và thực hiện một số thay đổi trong lối sống có thể làm chậm đáng kể sự tiến triển của bệnh. Thông thường, phải sau nhiều năm hoặc thậm chí vài chục năm thì tình trạng thoái hóa khớp mới tiến triển đến giai đoạn nghiêm trọng.

Nếu khớp bị hỏng nặng và các triệu chứng ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống thì người bệnh có thể sẽ phải phẫu thuật, ví dụ như thay khớp.

Các triệu chứng thoái hóa khớp nặng

Đau và cứng khớp, đặc biệt là vào buổi sáng, là những triệu chứng chính của bệnh thoái hóa khớp. Khi tình trạng thoái hóa khớp tiến triển nặng, những triệu chứng này sẽ trở nên nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng đến khả năng vận động và sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.

Ngoài đau và cứng khớp, các triệu chứng khác còn có:

• giảm sự linh hoạt của khớp
• tiếng lạo xạo hoặc lục cục khi chuyển động
• sưng quanh khớp

Nếu bị thoái hóa khớp bàn tay, người bệnh sẽ gặp khó khăn khi thực hiện các hoạt động cần cầm nắm và đòi hỏi sự khéo léo, chẳng hạn như mở nắp chai lọ.

Thoái hóa khớp gối hoặc khớp háng sẽ gây khó khăn cho việc đứng thẳng, đi lại, leo cầu thang và bê vác đồ.

Nguyên nhân gây thoái hóa khớp

Theo các nghiên cứu, các yếu tố sau đây có thể góp phần gây ra bệnh thoái hóa khớp.

Di truyền

Theo một số nhà khoa học, đặc điểm di truyền của một người có thể ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh thoái hóa khớp. Các đặc điểm di truyền này có thể ảnh hưởng đến quá trình tạo ra sụn hoặc ảnh hưởng đến sự liên kết giữa các xương trong khớp.

Yếu tố di truyền còn có thể ảnh hưởng đến tốc độ tiến triển của bệnh thoái hóa khớp.

Cân nặng

Khối lượng cơ thể lớn sẽ gây áp lực lên khớp hông và đầu gối, khiến cho sụn ở khớp bị hao mòn nhanh hơn.

Béo phì còn gây ảnh hưởng đến sự sản xuất một số hormone và hệ miễn dịch, những điều này có thể làm tăng nguy cơ tổn thương khớp. Nghiên cứu cho thấy béo phì còn làm trầm trọng thêm tình trạng viêm trong cơ thể.

Tiền sử chấn thương khớp

Từng bị chấn thương khớp hoặc chuyển động khớp lặp đi lặp lại sẽ khiến cho sụn bị hỏng nhanh hơn và dẫn đến thoái hóa khớp. Các cơ hỗ trợ khớp bị mất cân bằng hoặc suy yếu cũng có thể làm tăng nguy cơ xảy ra vấn đề về khớp.

Các cách làm chậm sự tiến triển của bệnh thoái hóa khớp

Tuy rằng không thể điều trị khỏi bệnh thoái hóa khớp nhưng có thể làm chậm sự tiến triển của bệnh bằng các cách dưới đây:

• Kiểm soát cân nặng: Ở những người thừa cân hoặc béo phì, giảm cân sẽ giúp làm giảm áp lực lên các khớp ở phần dưới của cơ thể và giảm viêm.
• Tập thể dục thường xuyên: giúp cải thiện tính linh hoạt, giảm cứng khớp và tăng cường sức khỏe tổng thể.
• Vật lý trị liệu: giúp củng cố các cơ xung quanh khớp và cải thiện khả năng vận động.
• Dụng cụ hỗ trợ khớp, chẳng hạn như đai, nẹp, băng dán cơ. Các dụng cụ này có thể giúp tăng tính ổn định cho khớp và giúp người bệnh duy trì khả năng vận động.
• Dụng cụ hỗ trợ đi lại, chẳng hạn như gậy, nạng hay khung tập đi giúp người bệnh giữ thăng bằng tốt hơn và giảm nguy cơ té ngã.

Những người có chỉ số khối cơ thể (BMI) cao nên cố gắng giảm cân để giảm các triệu chứng thoái hóa khớp và ngăn khớp bị hỏng nặng thêm.

Nghiên cứu cho thấy ở những người thừa cân hoặc béo phì, số cân nặng giảm được sẽ tỷ lệ thuận với mức độ cải thiện các triệu chứng thoái hóa khớp. (1)

Các phương pháp điều trị thoái hóa khớp nặng

Ở giai đoạn đầu, vật lý trị liệu, tập thể dục thường xuyên, giảm cân và các dụng cụ hỗ trợ có thể giúp kiểm soát các triệu chứng thoái hóa khớp.

Ngoài ra, người bệnh có thể sử dụng các loại thuốc không kê đơn và biện pháp khắc phục tại nhà để giảm sưng đau khớp, chẳng hạn như:

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAID)
• Acetaminophen
• Thuốc giảm đau tại chỗ, ví dụ như NSAID hoặc capsaicin
• Chườm nóng hoặc lạnh

Người bệnh cũng có thể thử các phương pháp điều trị bổ sung như châm cứu hay mát-xa.

Ngoài giảm đau nhức, mát-xa còn có thể giúp giảm căng thẳng và lo âu, những vấn đề thường gặp ở người các bệnh lý gây đau mạn tính.

Thuốc kê đơn

Theo thời gian, khi các triệu chứng thoái hóa khớp trở nên nặng hơn, thuốc không kê đơn và các biện pháp khắc phục tại nhà kể trên sẽ không còn hiệu quả nữa. Lúc này, người bệnh sẽ phải chuyển sang dùng các loại thuốc mạnh hơn, chẳng hạn như:

• NSAID kê đơn (có hàm lượng hoạt chất cao hơn)
• tramadol (thuốc giảm đau opioid)
• duloxetine (một loại thuốc chống trầm cảm)
• tiêm corticoid vào khớp

Nếu đã dùng các loại thuốc này mà tình trạng đau khớp vẫn không cải thiện thì người bệnh có thể sẽ phải phẫu thuật.

Phẫu thuật

Trong những trường hợp thoái hóa khớp do chấn thương hoặc khớp chưa bị hỏng nặng, người bệnh có thể chỉ cần thay khớp bán phần. Tuy nhiên, phẫu thuật thay khớp bán phần hiện không còn được thực hiện phổ biến vì không giải quyết được vấn đề một cách dứt điểm và sau vài năm, phần khớp chưa được thay thường cũng sẽ bị hỏng và người bệnh sẽ phải tiếp tục phẫu thuật.

Trong những trường hợp thoái hóa khớp nặng, thay khớp toàn phần sẽ là giải pháp phù hợp hơn. Có ba loại phẫu thuật chính để điều trị thoái hóa khớp:

• Cắt xương: Cắt đi một phần xương để căn chỉnh lại khớp.
• Phẫu thuật nội soi khớp: loại bỏ những mảnh xương và sụn bị gãy trong khớp.
• Thay khớp toàn phần: loại bỏ khớp bị hỏng và thay thế bằng khớp nhân tạo làm bằng nhựa và kim loại.

Sau khi phẫu thuật thay khớp, người bệnh sẽ bị đau và phải hạn chế vận động một thời gian. Tuy nhiên, sau khi hồi phục, người bệnh sẽ không còn bị đau do thoái hóa khớp, khả năng vận động và chất lượng cuộc sống sẽ được cải thiện.

Hơn 90% những người đã phẫu thuật thay khớp gối cho biết mức độ đau đớn và khả năng vận động có sự cải thiện đáng kể. (2, https://orthoinfo.aaos.org/en/treatment/total-knee-replacement/

Tóm tắt bài viết

Thoái hóa khớp là một bệnh mạn tính tiến triển, có nghĩa là các triệu chứng sẽ tăng nặng dần theo thời gian.

Có nhiều cách để kiểm soát các triệu chứng thoái hóa khớp. Ở giai đoạn đầu, bệnh có thể được kiểm soát bằng thuốc không kê đơn, thay đổi lối sống và các biện phác khắc phục tại nhà. Khi tiến triển nặng, thoái hóa khớp sẽ gây ảnh hưởng lớn đến khả năng vận động cũng như chất lượng cuộc sống. Việc kiểm soát các triệu chứng ở giai đoạn này sẽ khó khăn hơn. Người bệnh sẽ phải dùng thuốc kê đơn hoặc phẫu thuật.