1

Thoái Hóa Khớp

Thoái hóa khớp là gì?

Thoái hóa khớp (Osteoarthritis - OA) là bệnh khớp mãn tính phổ biến nhất.

Khớp là vị trí mà hai đầu xương tiếp xúc với nhau. Mỗi đầu xương được bọc bởi một cấu trúc mô bảo vệ gọi là sụn. Thoái hóa khớp xảy ra khi phần sụn này bị phá hủy, khiến các đầu xương trong khớp cọ xát với nhau, gây đau, cứng khớp và các triệu chứng khác.

Thoái hóa khớp là vấn đề xảy ra phổ biến nhất ở người cao tuổi nhưng cũng có thể xảy ra ở người trưởng thành ở mọi lứa tuổi. Thoái hóa khớp còn được gọi là bệnh viêm xương khớp, viêm khớp thoái hóa hay thoái hóa khớp bào mòn.

Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra dị tật, do đó bạn cần nhận biết được các dấu hiệu sớm để bắt đầu điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây thoái hóa khớp

Nguyên nhân gây thoái hóa khớp là do tổn thương khớp. Tình trạng tổn thương này có thể tích lũy dần dần theo thời gian, đó là lý do vì sao thoái hóa khớp thường xảy ra phổ biến ở người lớn tuổi. Tuổi tác càng cao thì vấn đề xảy ra với các khớp xương càng nhiều.

Ngoài ra còn có các nguyên nhân khác gây tổn thương khớp như: chấn thương dẫn đến rách sụn, trật khớp, chấn thương dây chằng hay dị tật khớp, béo phì, tư thế cong vẹo…

Một số yếu tố ảnh hưởng đến nguy cơ thoái hóa khớp gồm có tiền sử gia đình và giới tính.

Tìm hiểu chi tiết: Các nguyên nhân phổ biến nhất gây thoái hóa khớp

Thoái hóa khớp và sụn

Sụn ​​là một cấu trúc mô liên kết chắc, kết cấu giống như cao su, linh hoạt và mềm hơn xương. Nhiệm vụ của nó là bảo vệ các đầu xương trong khớp và cho phép xương di chuyển dễ dàng.

Khi sụn bị phá hỏng, các bề mặt xương sẽ trở nên rỗ và sần sùi, dẫn đến đau khớp và kích ứng vùng mô ở xung quanh. Sụn ​​bị hỏng sẽ không thể tự phục hồi được vì không có chứa mạch máu.

Khi sụn bị bào mòn hoàn toàn, lớp đệm giữa hai đầu xương sẽ biến mất và khiến cho xương tiếp xúc trực tiếp với nhau. Điều này dẫn đến thoái hóa khớp với cơn đau buốt dữ dội và các triệu chứng khác.

Đọc thêm: Những gì bạn cần biết về sụn, khớp và thoái hóa khớp

Triệu chứng thoái hóa khớp

Thoái hóa khớp có thể xảy ra ở bất kỳ khớp nào trong cơ thể. Tuy nhiên, những vị trí khớp thường dễ bị thoái hóa nhất là:

  • Bàn tay
  • Ngón tay
  • Đầu gối
  • Hông
  • Cột sống, thường ở cổ hoặc thắt lưng

Các triệu chứng phổ biến nhất của thoái hóa khớp gồm có:

  • Đau buốt
  • Nhạy cảm (cảm giác khó chịu khi ấn lên vùng khớp vị viêm)
  • Cứng khớp
  • Viêm

Khi tình trạng thoái hóa khớp tiến triển nặng, cơn đau sẽ ngày càng dữ dội hơn. Theo thời gian, khớp và vùng xung quanh sẽ bị sưng.

Nhận biết được các triệu chứng ban đầu của thoái hóa khớp sẽ giúp bạn kiểm soát bệnh kịp thời và hiệu quả hơn.

Các loại thoái hóa khớp phổ biến

Thoái hóa khớp bàn tay

Thoái hóa khớp có thể ảnh hưởng đến một hoặc một số vị trí của bàn tay. Những vị trí này thường là các đầu ngón tay, đốt giữa của ngón tay, khớp nối ngón cái với cổ tay và khớp cổ tay. Tùy vào khớp bị viêm mà sẽ có các triệu chứng khác nhau. Những triệu chứng này thường là:

  • Cứng khớp
  • Đau buốt
  • Sưng
  • Đỏ
  • Khó cử động ngón tay
  • Giảm phạm vi chuyển động
  • Nghe thấy tiếng lục cục khi cử động ngón tay
  • Khó nắm bắt hoặc giữ chặt đồ vật

Phụ nữ dễ bị thoái hóa khớp ở bàn tay và thường mắc bệnh sớm hơn nam giới. Thoái hóa khớp bàn tay ảnh hưởng lớn đến khả năng thực hiện các hoạt động cơ bản trong cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, có nhiều phương pháp điều trị, từ đơn giản như thay đổi lối sống cho đến phức tạp như phẫu thuật để cải thiện tình trạng này.

Đọc thêm về thoái hóa khớp ở bàn tay và cách điều trị

Thoái hóa khớp hông

Thoái hóa khớp có thể xảy ra ở một hoặc cả hai bên hông. Đây là một trong những điểm khác biệt giữa thoái hóa khớp và viêm khớp dạng thấp – một bệnh lý thường xảy ra ở cả hai hông cùng một lúc.

Thoái hóa khớp hông là một tình trạng thoái hóa chậm. Trong nhiều trường hợp, các triệu chứng được giữ ổn định trong suốt nhiều năm nhờ sử dụng thuốc, tập thể dục và vật lý trị liệu.

Nhưng nếu tình trạng xấu đi thì có thể sẽ cần tiêm steroid, dùng các loại thuốc khác hoặc phẫu thuật để giảm đau. Ngoài ra còn có các liệu pháp thay thế khác cũng như là các công nghệ điều trị mới đang trong quá trình thử nghiệm.

Đọc thêm: Các lựa chọn điều trị thoái hóa khớp hông.

Thoái hóa khớp gối

Giống như thoái hóa khớp hông, thoái hóa khớp gối cũng có thể chỉ ảnh hưởng đến một hoặc cả hai đầu gối. Tuổi tác cao, gen di truyền và chấn thương đầu gối đều là những yếu tố làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp gối.

Những vận động viên tập các môn thể thao có phạm vi chuyển động rộng, lặp đi lặp lại, chẳng hạn như chạy hoặc tennis thường có nguy cơ cao mắc thoái hóa khớp gối. Tương tự, nếu bạn chỉ tập đi tập lại một bài tập hàng ngày thì một số cơ bắp sẽ phải hoạt động quá mức trong khi các cơ khác lại không được sử dụng đến, dần dẫn đến tình trạng suy yếu và không ổn định ở khớp gối. Do đó, nên thay đổi các bài tập hoặc môn thể thao đa dạng để sử dụng đến các nhóm cơ khác nhau và tăng cường tất cả các cơ xung quanh đầu gối.

Phương pháp điều trị thoái hóa khớp gối sẽ phụ thuộc vào giai đoạn của bệnh.

Tìm hiểu về các giai đoạn của thoái hóa khớp gối và cách điều trị

Thoái hóa cột sống cổ

Thoái hóa cột sống cổ là một tình trạng do lão hóa, chủ yếu xảy ra ở những người trên 60 tuổi, cả nam và nữ.

Cột sống cổ gồm có các khớp xương nhỏ (facet joint). Các khớp này giúp duy trì sự linh hoạt của cột sống để thực hiện các chuyển động hàng ngày. Khi sụn quanh các khớp xương nhỏ này bắt đầu mòn dần, thoái hóa cột sống cổ sẽ xảy ra.

Thoái hóa cột sống cổ không phải lúc nào cũng bộc lộ triệu chứng nhưng nếu có thì các triệu chứng thường là:

  • Đau ở xương bả vai, lan xuống cánh tay hoặc ngón tay
  • Yếu cơ
  • Cứng cổ
  • Đau đầu, chủ yếu ở phía sau đầu
  • Cảm giác châm chích hoặc tê rần lan xuống cánh tay hoặc chân

Đôi khi, người bệnh còn gặp phải các triệu chứng nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như tiểu tiện hoặc đại tiện không tự chủ hoặc mất thăng bằng và cần được can thiệp ngay lập tức.

Đọc thêm: Các yếu tố nguy cơ và cách điều trị thoái hóa cột sống cổ

Thoái hóa cột sống thắt lưng

Nếu thường xuyên bị đau lưng thì có khả năng bạn đã bị thoái hóa cột sống thắt lưng. Tình trạng này ảnh hưởng đến các khớp xương nhỏ nằm ở vùng thắt lưng và mông. Tuổi tác cao và chấn thương cột sống là hai yếu tố lớn nhất gây thoái hóa cột sống thắt lưng. Phụ nữ thường có nguy cơ mắc bệnh này cao hơn nam giới. Những người thừa cân hoặc công việc phải ngồi nhiều là những đối tượng dễ có nguy cơ bị thoái hóa cột sống thắt lưng.

Các triệu chứng thoái hóa cột sống thắt lưng gồm có:

  • Cứng hoặc đau khớp ở vùng lưng
  • Cảm giác yếu, tê hoặc châm chích ở cánh tay hoặc chân
  • Giảm khả năng cử động

Phải hết sức chú ý đến những triệu chứng này vì nếu không được điều trị, tình trạng thoái hóa cột sống thắt lưng sẽ tiến triển xấu, gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hơn và dẫn đến tàn tật vĩnh viễn.

Tìm hiểu thêm về thoái hóa cột sống thắt lưng

Thoái hóa khớp tiến triển

Thoái hóa khớp là bệnh tiến triển dần theo thời gian gồm có 4 giai đoạn, từ 1 đến 4. Giai đoạn 1 là khi khớp chỉ bị tổn thương nhẹ còn khi sang đến giai đoạn 4 là khi khớp đã bị tổn thương nghiêm trọng. Không phải ai bị thoái hóa khớp cũng đều tiến triển sang giai đoạn 4 và tình trạng bệnh thường ổn định trong một thời gian dài trước khi sang đến giai đoạn này.

Khi bị thoái hóa khớp giai đoạn 4, sụn bị mất hoàn toàn hoặc gần như hoàn toàn ở một hoặc nhiều khớp. Các đầu xương ma sát với nhau và gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như:

  • Sưng và viêm nặng: Lượng dịch trong bao hoạt dịch khớp tăng lên. Bình thường, chất dịch này giúp giảm ma sát giữa các xương trong quá trình cử động. Tuy nhiên, khi lượng dịch tăng lên thì lại gây ra sưng khớp. Các mảnh sụn bị vỡ có thể nổi trong dịch khớp, làm tăng đau và sưng.
  • Đau dữ dội: Bạn sẽ cảm thấy đau cả khi vận động và khi nghỉ ngơi. Mức độ của cơn đau ngày càng tăng lên hoặc ngày càng sưng to ở khớp, đặc biệt là những hôm phải vận động nhiều.
  • Giảm khả năng vận động: Ở giai đoạn 4, việc cử động, di chuyển sẽ bị hạn chế do cứng và đau khớp. Điều này khiến cho việc thực hiện các hoạt động đơn giản hàng ngày cũng trở nên khó khăn.
  • Khớp bất ổn: Các khớp sẽ trở nên kém ổn định. Ví dụ, nếu bị thoái hóa khớp nặng ở đầu gối, khớp sẽ bị khóa (đột ngột không cử động được) và xảy ra hiện tượng khuỵu gối, gây ngã và chấn thương.
  • Các triệu chứng khác: Khi khớp xương tiếp tục bị bào mòn, các vấn đề như yếu cơ, hình thành gai xương và biến dạng khớp sẽ xảy ra.

Những tổn thương khớp do thoái hóa khớp tiến triển gây ra sẽ không thể hồi phục được nhưng việc điều trị đúng cách sẽ giúp giảm các triệu chứng.

Tìm hiểu thêm về thoái hóa khớp tiến triển

Cách chẩn đoán thoái hóa khớp

Thoái hóa khớp thường là bệnh phát triển chậm, khó có thể chẩn đoán trước khi bắt đầu xuất hiện các triệu chứng đau đớn hoặc suy yếu khớp. Thoái hóa khớp ở giai đoạn sớm thường được chẩn đoán sau khi bị tai nạn hoặc gặp phải một sự cố nào đó gây gãy xương và phải chụp X-quang.

Ngoài chụp X-quang, bác sĩ còn sử dụng phương pháp chụp cộng hưởng từ (MRI) để chẩn đoán thoái hóa khớp. Phương pháp chẩn đoán hình ảnh này sử dụng sóng radio và từ trường để tạo ra hình ảnh của xương và mô mềm.

Ngoài ra còn có các phương pháp chẩn đoán khác gồm có xét nghiệm máu để loại trừ các nguyên nhân khác gây đau khớp, chẳng hạn như viêm khớp dạng thấp. Xét nghiệm dịch khớp cũng là phương pháp thường được sử dụng để xác định xem viêm khớp có phải do bệnh gút hay nhiễm trùng gây ra hay không.

Đọc thêm: Các phương pháp xét nghiệm khác để chẩn đoán thoái hóa khớp

Điều trị thoái hóa khớp

Các phương pháp điều trị thoái hóa khớp thường chủ yếu tập trung vào mục đich làm dịu các triệu chứng. Phương pháp điều trị cụ thể sẽ được xác định dựa trên mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và vị trí khớp có vấn đề. Thông thường, người bệnh thoái hóa khớp chỉ cần thay đổi lối sống, dùng các loại thuốc không kê đơn và kết hợp với các biện pháp điều trị tại nhà là đủ để giảm tình trạng đau nhức, cứng khớp và sưng.

Một số phương pháp điều trị tại nhà và thay đổi về lối sống để cải thiện tình trạng thoái hóa khớp gồm có:

Tập thể dục

Việc vân động thể chất sẽ giúp tăng cường các cơ xung quanh khớp và giảm tình trạng cứng. Cố gắng tập ít nhất 20 đến 30 phút mỗi ngày, đều đặn các ngày trong tuần. Nên chọn các bài tập nhẹ nhàng, cường độ thấp, chẳng hạn như đi bộ hoặc bơi lội. Thái cực quyền và yoga cũng là những bài tập nhẹ nhàng, phù hợp với người bị bệnh khớp, giúp cải thiện sự linh hoạt của khớp và kiểm soát cơn đau.

Giảm cân

Thừa cân sẽ khiến cho khớp phải chịu áp lực và gây đau. Do đó, việc giảm cân sẽ giúp giảm áp lực và giảm đau. Đạt được và duy trì cân nặng khỏe mạnh cũng là cách để làm giảm nguy cơ mắc các vấn đề về sức khỏe khác, ví dụ như bệnh tiểu đường hay bệnh tim mạch.

Ngủ đủ giấc

Nghỉ ngơi sẽ giúp cơ bắp có thời gian thư giãn, từ đó hạn chế được tình trạng sưng viêm. Do đó, hãy dành thời gian nghỉ ngơi, đừng nên hoạt động quá sức. Việc ngủ đủ giấc vào ban đêm cũng giúp giảm các cơn đau hiệu quả hơn.

Chườm lạnh và chườm nóng

Bạn có thể thử chườm nóng hoặc lạnh để giảm đau và cứng cơ. Áp một túi chườm lạnh hoặc nóng lên vị trí bị đau khớp trong 15 đến 20 phút và thực hiện vài lần mỗi ngày. Phương pháp này giúp giảm bớt các triệu chứng viêm khớp và giúp bạn thấy dễ chịu hơn.

Các bài tập

Các bài tập giãn cơ nhẹ nhàng là cách khá hữu ích cho những người bị viêm xương khớp, đặc biệt là khi bị cứng và đau ở khớp gối, hông hoặc lưng. Giãn cơ sẽ giúp cải thiện khả năng di chuyển và phạm vi chuyển động của khớp.

Tuy nhiên, trước khi tập thì nên tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo bài tập đó phù hợp với bạn. Sau một thời gian tập các bài tập giãn cơ, nếu không có vấn đề gì thì bạn có thể thử sang 4 bài tập dành cho người thoái hóa khớp.

Thuốc trị thoái hóa khớp

Có một số loại thuốc được dùng để điều trị thoái hóa khớp với các công dụng khác nhau, gồm có:

  • Thuốc giảm đau dạng uống: ví dụ như Tylenol (acetaminophen) và các thuốc giảm đau khác. Các loại thuốc này không có tác dụng giảm sưng.
  • Thuốc giảm đau tại chỗ: Các loại thuốc này có dạng kem, gel hoặc miếng dán, có tác dụng làm tê vùng quanh khớp và giảm đau, đặc biệt là các cơn đau nhẹ.
  • Thuốc chống viêm không steroid (NSAID): Các loại thuốc NSAID như Advil (ibuprofen) và Aleve (naproxen) vừa giảm sưng và vừa giảm đau.
  • Cymbalta: Thuốc chống trầm cảm Cymbalta (duloxetine) cũng có thể được dùng dưới hình thức “off-label” (dùng với mục đích ngoài các chỉ định ghi trong hướng dẫn) để giảm đau do thoái hóa khớp.
  • Corticosteroid: Những loại thuốc này có cả dạng uống và dạng tiêm trực tiếp vào khớp để giảm viêm.

Tìm hiểu thêm: Các loại thuốc kê đơn và không kê đơn để trị thoái hóa khớp

Các liệu pháp điều trị thay thế

Ngoài các phương pháp và các loại thuốc nêu trên ra thì còn có một số liệu pháp điều trị thay thế và thực phẩm chức năng cũng có công dụng làm giảm các triệu chứng thoái hóa khớp. Một số loại thực phẩm chức năng hoặc thảo dược tốt cho xương khớp:

  • Dầu cá
  • Trà xanh
  • Gừng
  • Glucosamine

Các lựa chọn điều trị thay thế:

  • Châm cứu
  • Vật lý trị liệu
  • Mát-xa

Bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu dùng bất kỳ loại thảo dược hoặc viên uống bổ sung nào để kiểm tra tính an toàn, hiệu quả và đảm bảo các sản phẩm đó sẽ không ảnh hưởng tới các loại thuốc khác mà bạn đang sử dụng.

Bên cạnh đó, bạn cũng có thể thử một số biện pháp tự nhiên để cải thiện thoái hóa khớp.

Nẹp đầu gối

Đeo nẹp đầu gối là một phương pháp điều trị không cần phẫu thuật nhưng lại rất hiệu quả cho người bị thoái hóa khớp gối. Dụng cụ này có tác dụng làm giảm sưng và giảm áp lực của trọng lượng cơ thể lên khớp xương, từ đó tăng sự ổn định ở đầu gối và cho phép di chuyển dễ dàng hơn.

Có nhiều loại nẹp đầu gối khác nhau, có loại được thiết kế riêng cho từng người và cũng có loại bán sẵn.

Chế độ ăn

Một chế độ ăn uống lành mạnh đem lại rất nhiều lợi ích cho cơ thể, dù bạn có bệnh hay không nhưng khi bị thoái hóa khớp thì chế độ ăn uống và dinh dưỡng sẽ càng quan trọng hơn nữa.

Trước hết, bạn cần duy trì cân nặng trong phạm vi khỏe mạnh bình thường để giảm áp lực lên khớp xương.

Đã có một số nghiên cứu phát hiện ra rằng một số loại thoái hóa khớp, chẳng hạn như thoái hóa khớp gối có sự cải thiện đáng kể khi bổ sung nhiều flavonoid – một chất dinh dưỡng có trong trái cây và rau quả. Ngoài ra, các loại trái cây và rau củ còn có chứa nhiều chất chống oxy hóa có tác dụng chống lại các gốc tự do do phản ứng viêm gây ra. Các gốc tự do là các phân tử gây tổn thương tế bào.

Tăng lượng thực phẩm chứa các chất chống viêm cũng rất có ích cho người bị thoái hóa khớp. Bên cạnh đó, bạn cũng nên bổ sung thêm các chất sau vào chế độ ăn hàng ngày của mình:

  • Vitamin C
  • Vitamin D
  • Beta carotene
  • Axit béo omega-3

Một chế độ ăn uống khoa học sẽ giúp giảm viêm và sưng, từ đó giảm bớt các triệu chứng thoái hóa khớp.

Tìm hiểu chi tiết về chế độ ăn uống khi bị thoái hóa khớp

Thoái hóa khớp và viêm khớp dạng thấp

Thoái hóa khớp và viêm khớp dạng thấp (rheumatoid arthritis) có các triệu chứng giống nhau nhưng đây lại là hai vấn đề khác nhau. Thoái hóa khớp là tình trạng mà khớp bị thoái hóa dần dần dần theo thời gian. Mặt khác, viêm khớp dạng thấp lại là một dạng bệnh tự miễn.

Ở những người bị viêm khớp dạng thấp, hệ miễn dịch nhầm lẫn lớp đệm mềm xung quanh khớp là mối nguy hại với cơ thể và bắt đầu tấn công. Lớp đệm mềm này được gọi là màng hoạt dịch. Khi hệ miễn dịch bắt đầu tấn công, dịch sẽ tích tụ trong khớp, gây cứng, đau, sưng và viêm khớp.

Nếu bạn không biết mình đang bị loại viêm khớp nào thì tốt nhất nên đi khám hoặc tham khảo sự khác biệt giữa viêm khớp dạng thấp và thoái hóa khớp.

Ngăn ngừa thoái hóa khớp

Trong số các yếu tố nguy cơ của thoái hóa khớp thì có một số yếu tố mà chúng ta không thể kiểm soát, chẳng hạn như di truyền, tuổi tác và giới tính nhưng bên cạnh đó lại có các yếu tố hoàn toàn có thể thay đổi được để giảm nguy cơ mắc bệnh.

Các biện pháp dưới đây sẽ giúp bạn giảm thiểu được các yếu tố nguy cơ này:

  • Hỗ trợ cơ thể: Nếu bạn là vận động viên hoặc thường xuyên tập luyện cường độ cao thì nên có biện pháp hỗ trợ cho cơ thể khi tập như mang giày và các dụng cụ thể thao chuyên dụng để giảm chấn động lên khớp gối. Ngoài ra, nên tập thay đổi các môn thể thao khác nhau để tăng cường tất cả các cơ chứ không chỉ tập trung vào một nhóm cơ.
  • Theo dõi cân nặng: Giữ chỉ số khối cơ thể (BMI) trong phạm vi khỏe mạnh tùy theo chiều cao và giới tính.
  • Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn các loại thực phẩm lành mạnh, bổ sung nhiều rau củ và trái cây tươi.
  • Nghỉ ngơi đầy đủ: Dành thời gian nghỉ ngơi và ngủ đủ giấc để cơ thể phục hồi.
  • Nếu bạn bị tiểu đường thì cần kiểm soát lượng đường trong máu để hạn chế nguy cơ mắc bệnh thoái hóa khớp.

Các cách khác để ngăn ngừa thoái hóa khớp

Triển vọng của người thoái hóa khớp

Thoái hóa khớp là một bệnh mãn tính, không có cách chữa trị khỏi, nhưng bằng cách điều trị đúng cách, người mắc bệnh này vẫn có thể sống khỏe mạnh. Quan trọng là không được coi thường các triệu chứng đau khớp và cứng khớp mãn tính. Khi nhận thấy dấu hiệu bất thường thì cần đi khám càng sớm càng tốt. Bệnh càng được chẩn đoán sớm thì quá trình điều trị sẽ càng hiệu quả.

 

Tổng số điểm của bài viết là: 35 trong 8 đánh giá

Click để đánh giá bài viết
Video Thoái Hóa Khớp

Dr Duy Thành

 

Bạn đã không sử dụng Site, Bấm vào đây để duy trì trạng thái đăng nhập. Thời gian chờ: 60 giây