Suy tim cấp: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị

Suy tim cấp

Suy tim là tình trạng xảy ra khi tim không thể bơm đủ máu để đáp ứng cho nhu cầu của cơ thể. Tình trạng này có thể là mãn tính, có nghĩa là xảy ra từ từ theo thời gian hoặc cũng có thể là cấp tính, có nghĩa là xảy đến đột ngột.

Theo một nghiên cứu năm 2014, có khoảng 26 triệu người trên toàn thế giới đang phải sống chung với bệnh suy tim.

Các triệu chứng suy tim cấp

Khó thở là triệu chứng phổ biến nhất của suy tim cấp. Ngoài ra, bệnh lý này còn có nhiều triệu chứng giống như suy tim mãn tính.

Nhưng những triệu chứng của suy cấp tính thường rõ rệt hơn nhiều so với suy tim mãn tính. Chân và bụng của người bệnh có thể đột nhiên sưng phù lên và nhanh chóng tăng cân do giữ nước. Bệnh nhân có thể tăng từ 1- 1.5kg chỉ trong khoảng 24 tiếng. Ngoài ra còn cảm thấy buồn nôn hoặc mất cảm giác ngon miệng.

Các triệu chứng khác của cả suy tim cấp và mãn tính gồm có:

• Suy nhược
• Mệt mỏi
• Nhịp tim không đều hoặc tim đập nhanh
• Ho và thở khò khè
• Đờm có máu
• Giảm tập trung

Nếu không được điều trị, suy tim có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim. Nhồi máu cơ tim xảy ra do động mạch bị tắc nghẽn. Điều này cản trở sự lưu thông máu mang oxy đến tim, khiến tim bơm máu kém hiệu quả hoặc ngừng bơm máu. Tìm hiểu thêm về các dấu hiệu cảnh báo của nhồi máu cơ tim.

Người lớn tuổi thường có nhiều vấn đề về sức khỏe cùng một lúc. Điều này sẽ gây khó khăn cho việc phân biệt các triệu chứng của bệnh tim mạch với các bệnh khác.

Nếu bạn gặp phải bất kỳ triệu chứng nào trong số những triệu chứng này mà không rõ nguyên nhân do đâu thì cần đến bệnh viện ngay lập tức.

Theo một nghiên cứu vào năm 2008, những người nhập viện vì suy tim cấp có thời gian trì hoãn trung bình là hơn 13 tiếng kể từ khi nhận thấy các triệu chứng. Càng nhanh chóng phát hiện các triệu chứng và tiến hành điều trị thì triển vọng sẽ càng cao.

Các loại suy tim

Suy tim cấp tính hoặc mãn tính có thể xảy ra ở nửa bên trái, bên phải của tim hoặc cả hai bên cùng một lúc. Các buồng bên dưới của tim, nơi máu được bơm ra khỏi tim được gọi là tâm thất. Các tâm thất có thể bị cứng lại và không còn có thể chứa máu bình thường được nữa hoặc nếu cơ tim quá yếu, tâm thất có thể giãn ra và hoạt động không hiệu quả.

Dưới đây là các loại bệnh suy tim:

Suy tim trái

Suy tim trái xảy ra khi tâm thất trái không thể bơm máu bình thường. Thay vì được bơm đi khắp cơ thể, máu sẽ chảy ngược vào phổi và kết quả là khó thở hoặc hụt hơi.

Có hai loại suy tim trái:

• Suy tim tâm thu: đây là dạng suy tim phổ biến nhất, xảy ra khi tim suy yếu hoặc giãn rộng. Khi bị suy tim tâm thu, cơ ở tâm thất trái không thể co lại, điều này khiến cho máu không được bơm đi khắp cơ thể một cách hiệu quả.
• Suy tim tâm trương: xảy ra khi tâm thất trái không thể chứa đủ máu. Do vậy mà tim bơm máu đến cơ thể ít hơn bình thường. Nguyên nhân thường là do tâm thất bị cứng lại.

Các triệu chứng của suy tim tâm trương rất giống với suy tim tâm thu. Vì thế nên để chẩn đoán thì bắt buộc phải tiến hành siêu âm tim Doppler.

Suy tim phải

Suy tim phải thường xảy ra đồng thời với suy tim trái. Sụ suy yếu ở nửa bên trái dẫn đến tăng áp lực và tổn thương ở nửa bên phải của tim. Điều này khiến cho tim bên phải bơm máu kém hiệu quả. Lúc này, chất lỏng có thể tích tụ trong tĩnh mạch, khiến cẳng chân và bàn chân sưng phù.

Tìm hiểu thêm về cơ chế hoạt động của tim

Nguyên nhân gây suy tim cấp

Mặc dù cơ thể có vẻ khỏe mạnh bình thường nhưng một người vẫn có thể gặp phải sự cố tim mạch đột ngột dẫn đến suy tim.

Một số nguyên nhân gây suy tim cấp thường là:

• Nhiễm trùng
• Phản ứng dị ứng
• Hình thành cục máu đông trong phổi
• Nhiễm virus gây hại cho tim
• Phẫu thuật bắc cầu mạch vành
• Nhịp tim không đều
• Nhồi máu cơ tim

Bên cạnh đó còn có các yếu tổ làm tăng nguy cơ suy tim như:

• Bệnh động mạch vành hoặc hẹp động mạch
• Cao huyết áp
• Bệnh tiểu đường
• Nhồi máu cơ tim
• Nhịp tim không đều
• Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc trị tiểu đường
• Mắc chứng ngưng thở khi ngủ hay khó thở khi ngủ
• Dị tật tim
• Lạm dụng rượu bia hoặc các loại chất kích thích
• Nhiễm virus
• Có vấn đề về thận

Có nhiều vấn đề về sức khỏe làm suy yếu hoặc tổn thương tim dần dần theo thời gian rồi dẫn đến suy tim mãn tính. Một số trong đó là do các yếu tố bên trong, chẳng hạn như bệnh tật hoặc dị tật bẩm sinh. Bên cạnh đó cũng có các yếu tố bên ngoài, chẳng hạn như chế độ ăn uống không lành mạnh và không vận động thường xuyên.

Các vấn đề có thể dẫn đến suy tim mãn tính gồm có:

• Cao huyết áp
• Bệnh tiểu đường
• Vấn đề về van tim
• Bệnh động mạch vành
• Dị tật tim di truyền
• Tim bị tổn thương hoặc bị viêm

Khi bị những vấn đề này, mới đầu trái tim sẽ thích nghi nhưng đến một lúc nào đó, tim sẽ không thể chịu được nữa và dẫn đến suy tim. Đôi khi, một vấn đề mãn tính có thể dẫn đến suy tim cấp tính.

Chẩn đoán suy tim cấp

Để chẩn đoán suy tim cấp, bác sĩ sẽ phải tiến hành một số xét nghiệm và sau đó xác định mức độ nghiêm trọng của vấn đề bằng cách sử dụng các hệ thống phân loại dựa trên triệu chứng hoặc giai đoạn để tìm ra phương pháp điều trị thích hợp.

Các phương pháp chẩn đoán suy tim cấp:

Đầu tiên, bác sĩ sẽ đánh giá bệnh sử và thực hiện thăm khám lâm sàng. Bác sĩ sẽ nghe tim và phổi bằng ống nghe để phát hiện có tắc nghẽn hoặc nhịp tim bất thường hay không và kiểm tra sự tích tụ chất lỏng ở bụng, chân và tĩnh mạch ở cổ.

Ngoài ra sẽ cần tiến hành thêm một hoặc một số trong các phương pháp chẩn đoán sau:

• Chụp X-quang ngực: phương pháp chẩn đoán hình ảnh này cho phép bác sĩ kiểm tra tim và phổi chính xác hơn.
• Xét nghiệm máu để kiểm tra chức năng tuyến giáp và thận.
• Điện tim gắng sức để đo hoạt động điện tim trong khi vận động.
• Điện tâm đồ: đây là phương pháp mà bác sĩ sẽ gắn các miếng điện cực lên da và ghi lại hoạt động điện tim.
• Siêu âm tim: phương pháp này sử dụng sóng âm thanh để tạo hình ảnh của tim và cho thấy lượng máu mà tim đang bơm.
• Chụp động mạch: với phương pháp này, bác sĩ sẽ đưa một ống thông mảnh từ bẹn hoặc cánh tay vào các động mạch vành. Sau khi tiêm thuốc nhuộm huỳnh quang qua ống thông, bác sĩ sẽ quan sát được hình ảnh của các động mạch.
• Chụp CT: phương pháp này giúp chẩn đoán các vấn đề về tim bằng cách sử dụng tia X để chụp ảnh chi tiết của các cơ quan.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): đây là cũng là công nghệ tạo hình ảnh chi tiết của các cơ quan nhưng không dùng tia X mà dùng nam châm và sóng radio. Tìm hiểu thêm về chụp MRI tim.

Các cấp độ và giai đoạn suy tim

Sau khi chẩn đoán suy tim thì bác sĩ sẽ xác định mức độ nghiêm trọng dựa trên một trong hai phương pháp phân loại để có thể tìm ra phương hướng điều trị.

Phương pháp phân loại thứ nhất là dựa trên triệu chứng. Theo đó, suy tim được chia thành 4 cấp độ:

• Cấp độ 1: không có bất kỳ triệu chứng nào.
• Cấp độ 2: vẫn có thể thực hiện các hoạt động hàng ngày một cách dễ dàng nhưng sẽ cảm thấy mệt khi dùng nhiều sức.
• Cấp độ 3: gặp khó khăn ngay cả khi thực hiện các hoạt động nhẹ nhàng hàng ngày.
• Cấp độ 4: cảm thấy khó thở ngay cả khi không hề vận động.

Phương pháp phân loại thứ hai là dựa trên giai đoạn:

• Giai đoạn A: có một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ suy tim nhưng chưa có bất kỳ triệu chứng nào.
• Giai đoạn B: bị bệnh tim nhưng không có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nào của suy tim.
• Giai đoạn C: bị bệnh tim và đang gặp phải các dấu hiệu hoặc triệu chứng của suy tim.
• Giai đoạn D: suy tim tiến triển nặng và cần đến các phương pháp điều trị chuyên khoa.

Các bác sĩ thường sử dụng hai hệ thống phân loại này cùng lúc để xác định kế hoạch điều trị hoặc phòng ngừa tốt nhất cho người bệnh.

Điều trị suy tim cấp như thế nào?

Nếu bị suy tim cấp, bạn sẽ phải nhập viện cho đến khi tim trở về trạng thái ổn định. Trong thời gian này, bạn sẽ được thở oxy và có thể sẽ cần đến liệu pháp oxy trong thời gian dài.

Suy tim cấp có thể gây nên những hậu quả lâu dài lên cơ thể. Vì thế nên việc điều trị sẽ tập trung vào việc kiểm soát các triệu chứng và ngăn ngừa suy tim trong tương lai.

Trong một số trường hợp, nguyên nhân dẫn đến suy tim cấp có thể là do suy tim mãn tính không được chẩn đoán. Nguyên nhân cụ thể gây suy tim cấp sẽ quyết định kế hoạch điều trị. Cách điều trị suy tim cấp và suy tim mãn tính thường giống nhau, gồm có kết hợp dùng thuốc, phẫu thuật và các thiết bị y tế.

Dùng thuốc

Trong phần lớn các trường hợp, người bệnh phải dùng ít nhất hai loại thuốc để kiểm soát bệnh tim.

Các loại thuốc phổ biến gồm có:

• Thuốc ức chế men chuyển (thuốc ức chế ACE): Loại thuốc này có công dụng mở rộng các mạch máu, làm giảm huyết áp và tăng lưu thông máu, từ đó giúp tim bơm máu dễ dàng hơn.
• Thuốc ức chế thụ thể angiotensin II: Những loại thuốc này cũng tương tự như thuốc ức chế men chuyển nhưng thường ít tác dụng phụ hơn.
• Thuốc chẹn beta: Nhóm thuốc này hạ huyết áp và làm chậm nhịp tim.
• Digoxin (Lanoxin): Loại thuốc này tăng cường khả năng co bóp của tim và làm cho tim đập chậm hơn.
• Thuốc lợi tiểu: hay còn được gọi là thuốc lợi niệu, có tác dụng ngăn sự tích tụ chất lỏng trong cơ thể.
• Thuốc kháng aldosterone: Đây là một loại thuốc lợi tiểu giúp kéo dài tuổi thọ cho những người bị suy tim nặng.

Bên cạnh đó, có thể người bệnh sẽ còn phải dùng thêm thuốc giảm cholesterol, thuốc điều trị đau ngực hoặc thuốc làm loãng máu để tránh đông máu.

Tùy thuộc vào nguyên nhân gây suy tim mà bác sĩ có thể kê thêm thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng.

Phẫu thuật và các thiết bị hỗ trợ

Phẫu thuật cũng là một phương pháp phổ biến để điều trị suy tim. Hai phương pháp phẫu thuật tim phổ biến là:

• Thay hoặc sửa van tim: nếu bị suy tim do van tim có vấn đề thì sẽ cần phẫu thuật để sửa hoặc thay van tim. Đây là quy trình phẫu thuật sửa lại van tim tự nhiên hoặc cấy van tim nhân tạo.
• Phẫu thuật bắc cầu mạch vành: trong quy trình phẫu thuật, bác sĩ sẽ lấy một đoạn mạch máu từ một vị trí khác trong cơ thể rồi ghép vào cạnh đoạn động mạch bị tắc.

Bên cạnh đó có thể còn cần dùng đến một trong các thiết bị sau để khôi phục chức năng tim:

• Máy tạo nhịp tim hai buồng: thiết bị này tạo các xung điện để giúp tâm thất bơm máu hiệu quả hơn.
• Máy khử rung tim (ICD): đây là thiết bị được cấy dưới da để theo dõi nhịp tim. Nếu nhịp tim sai lệch nghiêm trọng thì máy khử rung sẽ làm cho nhịp tim trở lại bình thường.
• Thiết bị hỗ trợ tâm thất: thiết bị này được sử dụng để duy trì sự sống cho bệnh nhân suy tim trong thời gian chờ có tim hiến tặng để ghép tim. Đôi khi thiết bị này cũng được sử dụng thay cho phương pháp ghép tim trong những trường hợp không đủ điều kiện thực hiện phương pháp phẫu thuật này.

Ghép tim là giải pháp cuối cùng và chỉ được dùng cho những trường hợp nghiêm trọng, khi các phương pháp điều trị khác đều không hiệu quả. Tuy nhiên, hiện nay số ca cần ghép tim lại vượt xa so với số người hiến tặng.

Các cách tự kiểm soát suy tim

Việc thay đổi một số thói quen sinh hoạt có thể làm giảm các triệu chứng suy tim và hạn chế nguy cơ bị suy tim trong tương lai.

Nếu hút thuốc thì bạn nên bỏ thuốc ngay vì các chất độc hại trong khói thuốc làm tăng nhịp tim, giảm lượng oxy trong máu và tăng huyết áp. Hơn nữa, những người hút thuốc sẽ không được phẫu thuật ghép tim.

Triển vọng lâu dài

Triển vọng của bệnh nhân suy tim cấp phụ thuộc nhiều vào tình trạng sức khỏe tổng thể cũng như là nguyên nhân và mức độ suy tim. Nhiều người có thể kiểm soát được các triệu chứng bằng cách dùng thuốc hoặc các thiết bị cấy ghép.

Nhưng triển vọng sẽ giảm đi nếu suy tim gây tổn thương thận, gan hoặc dẫn đến các vấn đề với van tim.

Cách ngăn ngừa suy tim cấp

Một số yếu tố nguy cơ, chẳng hạn như di truyền hoặc bệnh mãn tính là không thể thay đổi được nhưng bên cạnh đó cũng có các yếu tố mà bạn có thể kiểm soát để ngăn ngừa suy tim.

Một số thay đổi về thói quen sinh hoạt trong thời gian phục hồi sau suy tim cũng có thể được áp dụng để cải thiện hoặc điều trị các tình trạng dẫn đến suy tim ví dụ như tăng huyết áp hay nồng độ cholesterol cao.

Nếu bạn có nguy cơ bị suy tim thì nên xem xét áp dụng những thay đổi sau:

• Duy trì cân nặng khỏe mạnh
• Tập thể dục thường xuyên
• Theo một chế độ ăn uống cân bằng, lành mạnh
• Bỏ thuốc lá
• Tránh căng thẳng
• Kiểm soát các vấn đề đang mắc phải, đặc biệt là bệnh tim

Điều quan trọng nhất là phải theo dõi thường xuyên và đi khám ngay nếu có bất kỳ triệu chứng bất thường nào.