Phù hoàng điểm do đái tháo đường có chữa khỏi được không?

Phù hoàng điểm do đái tháo đường là một biến chứng của bệnh võng mạc đái tháo đường - một bệnh về mắt liên quan đến đái tháo đường.

Theo Viện Mắt Quốc gia Hoa Kỳ (National Eye Institute), phù hoàng điểm do đái tháo đường ảnh hưởng đến khoảng 750.000 người tại quốc gia này. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây mù ở những người bị bệnh võng mạc đái tháo đường.

Hiện chưa có cách chữa khỏi phù hoàng điểm do đái tháo đường nhưng điều trị có thể ngăn chặn hoặc làm chậm sự tiến triển của bệnh. Đọc tiếp bài viết dưới đây để tìm hiểu thêm về phù hoàng điểm do đái tháo đường, các lựa chọn điều trị và những biện pháp mà người bệnh đái tháo đường nên thực hiện để bảo vệ thị lực.

Phù hoàng điểm do đái tháo đường là gì?

Phù hoàng điểm do đái tháo đường là một biến chứng của bệnh võng mạc đái tháo đường, có thể dẫn đến suy giảm thị lực và mù lòa.

Bệnh võng mạc đái tháo đường là một bệnh về mắt phổ biến có liên quan đến đái tháo đường. Theo ước tính của Viện Quốc gia về Bệnh đái tháo đường, bệnh tiêu hóa và bệnh thận quốc gia Hoa Kỳ, cứ 3 bệnh nhân đái tháo đường trên 40 tuổi lại có 1 người bị bệnh võng mạc đái tháo đường. (1)

Bệnh võng mạc đái tháo đường xảy ra khi lượng đường trong máu cao kéo dài gây tổn thương các mạch máu nhỏ ở khắp cơ thể, gồm có cả các mạch máu ở mắt.

Khi bị hỏng, các mạch máu sẽ bắt đầu bị rò rỉ máu và các chất lỏng khác. Một phần lượng chất lỏng này sẽ được võng mạc hấp thụ, nhưng khi có quá nhiều chất lỏng, hoàng điểm hay điểm vàng (phần trung tâm của võng mạc) sẽ bị phình lên.

Ở giai đoạn đầu, phù hoàng điểm do đái tháo đường thường không có bất kỳ dấu hiệu, triệu chứng nào. Tuy nhiên sau một thời gian, bệnh lý này sẽ gây ra các triệu chứng như:

• Nhìn mờ hoặc nhìn thấy gợn sóng ở chính giữa tầm nhìn
• Song thị (nhìn một vật thành hai)
• Màu sắc nhạt nhòa, kém rực rỡ
• Nhìn thấy những vệt, đốm, sợi màu xám hoặc đen trôi nổi trước mắt
• Xuất hiện những đốm trắng trong tầm nhìn
• Mất thị lực một phần hoặc hoàn toàn

Càng sống lâu với bệnh đái tháo đường thì nguy cơ bị bệnh võng mạc đái tháo đường hay phù hoàng điểm do đái tháo đường càng cao.

Phù hoàng điểm do đái tháo đường có chữa khỏi được không?

Không có cách chữa trị khỏi phù hoàng điểm do đái tháo đường nhưng hiện các nhà khoa học đang nghiên cứu những cách để phục hồi thị lực và ngăn chặn bệnh lý này.

Theo Viện Mắt Quốc gia Hoa Kỳ (National Eye Institute), các nhà khoa học đang nghiên cứu xem liệu micro-RNA hay các phân tử điều hòa một số gen nhất định có thể ngăn chặn các gen liên quan đến bệnh phù hoàng điểm hay không. Tuy nhiên, cần phải nghiên cứu thêm trước khi có kết luận chính thức.

Mặc dù chưa có cách chữa trị dứt điểm nhưng các phương pháp điều trị phù hoàng điểm và kiểm soát bệnh đái tháo đường có thể giúp ngăn chặn hoặc làm chậm sự tiến triển của tình trạng phù hoàng điểm.

Mục đích của các phương pháp điều trị là ngăn ngừa suy giảm thị lực và mù lòa. Trong một số trường hợp, việc điều trị sớm và đúng cách có thể cải thiện thị lực cho những người bị phù hoàng điểm do đái tháo đường nhưng thị lực thường không thể khôi phục hoàn toàn.

Điều trị phù hoàng điểm do đái tháo đường

Nếu mới chỉ bị phù hoàng điểm do đái tháo đường ở giai đoạn đầu và thị lực chưa bị suy giảm nhiều thì có thể chưa phải điều trị ngay.

Tuy nhiên, bệnh nhân sẽ phải tái khám thường xuyên để bác sĩ theo dõi tình trạng và phát hiện sớm những dấu hiệu cho thấy bệnh đang tiến triển xấu.

Việc điều trị thường bắt đầu khi phù hoàng điểm gây ảnh hưởng đáng kể đến thị lực. Điều trị kịp thời sẽ có thể ngăn ngừa tổn thương vĩnh viễn.

Việc điều trị phù hoàng điểm do đái tháo đường tùy thuộc vào mức độ suy giảm thị lực. Đôi khi phải kết hợp nhiều phương pháp điều trị.

Dưới đây là các phương pháp điều trị phù hoàng điểm do đái tháo đường.

Thuốc kháng VEGF

Phương pháp điều trị chính cho bệnh phù hoàng điểm do đái tháo đường là tiêm thuốc kháng VEGF hay thuốc anti VEGF vào mắt.

Những loại thuốc này có tác dụng ức chế hoạt động của yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu (vascular endothelial growth factor - VEGF), nhờ đó ngăn chặn sự hình thành các mạch máu bất thường trong mắt, giảm tình trạng rò rỉ chất lỏng từ các mạch máu bị hỏng và làm chậm sự tiến triển của tình trạng phù hoàng điểm do đái tháo đường.

Một số loại thuốc kháng VEGF gồm có:

• aflibercept (Eylea)
• bevacizumab (Avastin)
• ranibizumab (Lucentis)

Quá trình tiêm thuốc kháng VEGF rất nhanh chóng. Trước khi tiêm thuốc, bệnh nhân sẽ được nhỏ thuốc gây tê để không cảm thấy đau đớn. Bệnh nhân thường sẽ phải tiêm thuốc kháng VEGF định kỳ để duy trì thị lực.

Không phải khi nào thuốc kháng VEGF cũng hiệu quả. Theo Viện Mắt Quốc gia Hoa Kỳ, khoảng 50% số người điều trị bằng phương pháp này không thấy cải thiện. (2, https://www.nei.nih.gov/learn-about-eye-health/eye-conditions-and-diseases/macular-edema

Thuốc kháng viêm

Một phương pháp nữa để điều trị phù hoàng điểm do đái tháo đường là dùng corticoid hay corticosteroid. Nhóm thuốc này có tác dụng giảm viêm và sưng phù. Corticoid có dạng thuốc nhỏ, viên uống và dạng tiêm trong hoặc xung quanh mắt.

Ngoài ra còn có cả corticoid dạng cấy vào bên trong mắt. Sau khi cấy, thuốc sẽ giải phóng từ từ vào mô để điều trị phù hoàng điểm do đái tháo đường. Ba loại corticoid dạng cấy là:

• dexamethasone (Ozurdex)
• fluocinolone (Retisert)
• fluocinolone acetonide (Iluvien)

Nếu corticoid không hiệu quả hoặc không được dung nạp tốt, bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAID) dạng nhỏ mắt.

Liệu pháp laser

Liệu pháp laser sử dụng xung laser cực nhỏ để bít các mạch máu bị rò rỉ. Năng lượng laser còn ngăn sự hình thành mạch máu bất thường.

Liệu pháp laser để điều trị phù hoàng điểm phải được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa. Bệnh nhân sẽ được nhỏ thuốc gây tê nên sẽ không cảm thấy đau đớn, khó chịu trong suốt quá trình diễn ra thủ thuật. Bác sĩ sẽ sử dụng những dụng cụ chuyên dụng để giữ cho mắt bệnh nhân mở và giữ cố định đầu bệnh nhân trong khi chiếu laser vào khu vực bị tổn thương.

Trong những trường hợp phù hoàng điểm xảy ra ở cả hai mắt, bệnh nhân sẽ được điều trị cho một mắt trước và sau một thời gian quay lại điều trị nốt mắt còn lại. Mỗi mắt thường sẽ phải điều trị nhiều buổi để có hiệu quả rõ rệt. Số buổi điều trị sẽ phụ thuộc vào mức độ tổn thương hoàng điểm.

Liệu pháp laser có thể làm giảm nguy cơ suy giảm và mất thị lực cho người bị phù hoàng điểm do đái tháo đường.

Trước đây liệu pháp laser từng là phương pháp điều trị tiêu chuẩn cho bệnh phù hoàng điểm do đái tháo đường nhưng hiện nay, phương pháp điều trị bước đầu thường là tiêm thuốc kháng VEGF.

Phẫu thuật

Đối với những trường hợp phù hoàng điểm do đái tháo đường nghiêm trọng, bác sĩ có thể sẽ chỉ định phẫu thuật cắt dịch kính. Trong quá trình phẫu thuật, bác sĩ loại bỏ đi thủy tinh thể - khối chất đặc trong suốt như gel nằm đằng sau mống mắt và có thể kéo hoàng điểm.

Sau khi loại bỏ thủy tinh thể, bác sĩ sẽ thay thủy tinh thể bằng một chất khác, chẳng hạn như dung dịch nước muối.

Cần lưu ý, việc cắt bỏ thủy tinh thể có thể làm tăng nguy cơ bị đục thủy tinh thể và tình trạng phù hoàng điểm do đái tháo đường có thể tái phát sau phẫu thuật.

Phòng ngừa phù hoàng điểm do đái tháo đường

Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ của phù hoàng điểm do đái tháo đường sẽ giúp người bệnh biết cách phòng ngừa. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ phù hoàng điểm do đái tháo đường gồm co:

• Lượng đường trong máu cao trong một thời gian dài
• Nồng độ chất béo trong máu cao (tăng lipid máu)
• Cao huyết áp

Theo dõi chặt chẽ các tình trạng này và kiểm soát tốt bệnh đái tháo đường sẽ giúp cải thiện các triệu chứng và bảo vệ sức khỏe mắt. Các cách để kiểm soát bệnh đái tháo đường và ngăn ngừa phù hoàng điểm gồm có:

• Tái khám định kỳ đầy đủ
• Dùng thuốc theo chỉ định
• Khám mắt toàn diện hàng năm (hoặc thường xuyên hơn nếu bác sĩ đề nghị)
• Đi khám ngay khi nhận thấy triệu chứng mới hoặc các triệu chứng hiện tại trở nặng
• Giảm cân nếu thừa cân và duy trì cân nặng hợp lý
• Thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng
• Tập thể dục thường xuyên
• Tránh hoặc hạn chế uống rượu bia
• Bỏ thuốc lá nếu hút

Tóm tắt bài viết

Phù hoàng điểm do đái tháo đường là một biến chứng của bệnh võng mạc đái tháo đường, xảy ra do lượng đường trong máu cao gây tổn thương các mạch máu trong võng mạc.

Mặc dù không có cách chữa trị dứt điểm nhưng phù hoàng điểm do đái tháo đường có thể được kiểm soát. Các phương pháp điều trị có thể giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh và ngăn ngừa mất thị lực một phần hoặc hoàn toàn.

Các nhà khoa học đang nghiên cứu giải pháp chữa khỏi hoặc ngăn ngừa phù hoàng điểm do đái tháo đường bằng micro-RNA nhưng hiện vẫn chưa có kết quả.

Nếu nhận thấy các dấu hiệu của phù hoàng điểm do đái tháo đường, chẳng hạn như nhìn mờ, nhìn thấy gợn sóng hoặc màu sắc nhạt nhòa hơn bình thường thì hãy đi khám mắt càng sớm càng tốt.