7 lầm tưởng về bệnh phù hoàng điểm do đái tháo đường

Phù hoàng điểm xảy ra khi lượng đường trong máu cao làm hỏng các mạch máu trong võng mạc - lớp mô mỏng ở phía sau của mắt.

Các mạch máu này sẽ bị rò rỉ và gây tích tụ dịch trong võng mạc. Tình trạng này dẫn đến phù hoàng điểm hay điểm vàng – phần trung tâm của võng mạc.

Phù hoàng điểm do đái tháo đường là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa. Theo nhóm Vận động Phòng chống mù lòa, có tới 10% người bệnh đái tháo đường bị phù hoàng điểm. (1)

Mặc dù phổ biến như vậy nhưng vẫn tồn tại nhiều lầm tưởng về căn bệnh này. Hiểu rõ về tình trạng phù hoàng điểm do đái tháo đường là điều cần thiết để điều trị đúng cách và ngăn ngừa mất thị lực.

Dưới đây là 7 lầm tưởng phổ biến nhất về bệnh phù hoàng điểm do đái tháo đường.

1. Phù hoàng điểm do đái tháo đường chắc chắn sẽ dẫn đến mù lòa

Mặc dù phù hoàng điểm do đái tháo đường có thể gây mù lòa nhưng không phải ai bị tình trạng này cũng bị mất thị lực hoàn toàn.

Kiểm soát các yếu tố nguy cơ và điều trị thích hợp khi mắc phù hoàng điểm do đái tháo đường sẽ có thể giảm thiểu nguy cơ bị mù.

Điều quan trọng cần lưu ý là phù hoàng điểm do đái tháo đường là bệnh mãn tính, có nghĩa là không thể chữa trị dứt điểm mà cần phải kiểm soát về lâu dài.

Một số phương pháp điều trị như tiêm thuốc kháng VEGF (yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu) cần phải được lặp lại nhưng những phương pháp này mang lại triển vọng tích cực cho nhiều người bị phù hoàng điểm do đái tháo đường.

2. Bệnh chỉ xảy ra ở người mắc đái tháo đường type 1

Bất kỳ ai mắc bệnh đái tháo đường đều có thể bị phù hoàng điểm. Bệnh lý về mắt này có thể xảy ra ở cả người mắc đái tháo đường type 1 và type 2 cũng như đái tháo đường thai kỳ.

Tuy nhiên, bệnh nhân đái tháo đường type 1 có nguy cơ bị phù hoàng điểm cao hơn so với bệnh nhân đái tháo đường type 2.

Một nghiên cứu từ năm 2016 cho thấy 14% bệnh nhân đái tháo đường type 1 gặp phải biến chứng này và tỷ lệ ở những người bị đái tháo đường type 2 chỉ là 6%.

Khám mắt thường xuyên sẽ giúp phát hiện và điều trị sớm các biến chứng về thị lực của bệnh đái tháo đường. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) khuyến nghị những người bị đái tháo đường nên khám mắt bằng thuốc giãn đồng tử ít nhất một lần hàng năm. (1)

3. Có thể phát hiện phù hoàng điểm do đái tháo đường qua triệu chứng

Phù hoàng điểm do đái tháo đường tiến triển từ từ nên trong thời gian đầu, người bệnh thường sẽ không nhận thấy bất kỳ thay đổi nào về thị lực.

Do đó, nhiều người không hề biết mình bị phù hoàng điểm do đái tháo đường ở giai đoạn đầu.

Theo thời gian, thị lực trung tâm sẽ dần suy giảm. Ngoài ra, phù hoàng điểm do đái tháo đường còn có các triệu chứng khác như:

• Song thị (nhìn một vật thành hai)
• Nhìn thấy những vệt, đốm, sợi màu xám hoặc đen trôi nổi trước mắt, tình trạng này ngày càng nặng
• Màu sắc nhạt nhòa, không rõ ràng

Khi nhận thấy bất kỳ thay đổi nào về thị lực hay các triệu chứng nghi là phù hoàng điểm do đái tháo đường thì hãy đi khám càng sớm càng tốt để được kiểm tra.

4. Phù hoàng điểm chỉ xảy ra khi bị bệnh võng mạc đái tháo đường giai đoạn cuối

Bệnh võng mạc đái tháo đường càng tiến triển nặng thì nguy cơ phù hoàng điểm càng cao.

Tuy nhiên, phù hoàng điểm không chỉ xảy ra ở những trường hợp bị bệnh võng mạc đái tháo đường giai đoạn cuối. Tình trạng này có thể xảy ra ngay từ những giai đoạn đầu của bệnh võng mạc đái tháo đường.

Phát hiện sớm sẽ giúp ngăn ngừa mất thị lực. Đó là lý do tại sao người mắc bệnh đái tháo đường cần khám mắt định kỳ hàng năm.

5. Người bị phù hoàng điểm do đái tháo đường không thể tập thể dục

Không nhất thiết phải dừng tập thể dục hoàn toàn khi bị phù hoàng điểm do đái tháo đường mà chỉ cần điều chỉnh thói quen tập luyện.

Theo Đại học Y học Thể thao Hoa Kỳ và Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA), một số bài tập chẳng hạn như cardio cường độ cao có thể làm tăng áp lực trong mắt và làm tăng nguy cơ bị xuất huyết.

ADA khuyến nghị những người bị bệnh võng mạc đái tháo đường nên tránh các bài tập đòi hỏi phải:

• sử dụng tạ
• gắng sức và phải gồng nhiều
• nín thở khi đẩy hoặc nâng vật nặng
• cúi người
• bài tập isometric (các động tác phải giữ nguyên cơ thể ở một tư thế trong một khoảng thời gian nhất định)

Người bệnh vẫn có thể duy trì thói quen tập thể dục, miễn là tập cường độ vừa phải và chọn các bài tập an toàn như đi bộ, bơi lội và các môn thể thao dưới nước, kéo giãn cơ hay đạp xe.

6. Một khi bị phù hoàng điểm do đái tháo đường là phải điều trị ngay lập tức

Không phải trường hợp phù hoàng điểm do đái tháo đường nào cũng cần điều trị ngay sau khi chẩn đoán.

Theo khuyến nghị của Liên đoàn Đái tháo đường Quốc tế, nếu tình trạng bệnh mới ở giai đoạn đầu thì có thể chỉ cần theo dõi. (3)

Nhưng khi tình trạng phù hoàng điểm bắt đầu ảnh hưởng đến thị lực thì sẽ phải điều trị.

Các phương pháp điều trị phù hoàng điểm do đái tháo đường gồm có:

• Liệu pháp laser
• Tiêm thuốc kháng vegf
• Tiêm steroid
• Cắt dịch kính

Sau khi xác nhận chẩn đoán, bác sĩ sẽ trao đổi cụ thể về các lựa chọn điều trị.

7. Tiêm thuốc điều trị phù hoàng điểm sẽ gây đau

Các loại thuốc tiêm được sử dụng để điều trị phù hoàng điểm do đái tháo đường gồm có corticosteroid (corticoid) hoặc thuốc kháng VEGF.

Trước tiên, bệnh nhân sẽ được gây tê và sau đó bác sĩ sử dụng kim có đường kính nhỏ để tiêm thuốc.

Nhiều người nghe thấy phải tiêm là cảm thấy sợ, nhất là lại tiêm vào mắt nhưng trên thực tế, quá trình tiêm thuốc gần như không gây đau đớn.

Một nghiên cứu vào năm 2020 đã mời những người từng tiêm thuốc điều trị phù hoàng điểm đánh giá mức độ đau đớn của phương pháp này và kết quả trung bình là 3,69 trên thang điểm 10.

Cũng theo nghiên cứu này, người nào càng lo lắng và căng thẳng thì càng cảm thấy đau khi tiêm thuốc.

Do đó, hãy giữ tâm lý thoải mái, thư giãn trước khi tiêm. Có thể thử các cách để thả lỏng như hít thở sâu hoặc nghe nhạc nhẹ nhàng.

Tóm tắt bài viết

Phù hoàng điểm là một biến chứng của bệnh đái tháo đường và có thể dẫn đến mù lòa. Tình trạng này xảy ra do tích tụ dịch ở trung tâm võng mạc.

Mặc dù những người bị đái tháo đường type 1 có tỷ lệ phù hoàng điểm cao hơn nhưng bệnh cũng có thể xảy ra ở cả người mắc đái tháo đường type 2. Khám mắt định kỳ hàng năm sẽ giúp phát hiện sớm tình trạng bệnh.

Nếu nhận thấy những thay đổi về thị lực, chẳng hạn như mờ ở chính giữa tầm nhìn thì hãy đi khám ngay. Có nhiều phương pháp điều trị để ngăn ngừa mất thị lực do phù hoàng điểm do đái tháo đường.