Phát hiện chất ức chế không phụ thuộc thời gian và nhiệt độ đường đông máu nội sinh - Bộ y tế 2017

I. NGUYÊN LÝ

Xét nghiệm APTT (Actived Partial Thromboplastin Time) giúp đánh giá các yếu tố tham gia đường đông máu nội sinh. Xét nghiệm APTT kéo dài có thể do 1 trong 2 nhóm nguyên nhân chính sau:

• Do thiếu một hoặc nhiều yếu tố tham gia đường đông máu nội sinh.
• Do có chất ức chế một hoặc nhiều yếu tố tham gia đường đông máu nội sinh.

Tiến hành xét nghiệm APTT với mẫu huyết tương trộn theo tỷ lệ 1:1 giữa huyết tương người bệnh và huyết tương bình thường (huyết tương “chứng”). Nếu:

• APTT của mẫu huyết tương trộn điều chỉnh về bình thường nghĩa là APTT của người bệnh kéo dài do thiếu hụt một hoặc nhiều yếu tố đông máu.
• APTT của mẫu trộn không điều chỉnh về bình thường (cả trước và sau khi ủ trong 2h ở 37C) nghĩa là APTT của người bệnh kéo dài do có chất ức chế không phụ thuộc thời gian và nhiệt độ đường đông máu nội sinh.

II. CHỈ ĐỊNH

• Là xét nghiệm cần tiến hành tiếp theo khi kết quả xét nghiệm APTT kéo dài.
• Theo dõi điều trị người bệnh có kháng đông không phụ thuộc thời gian và nhiệt độ đường đông máu nội sinh.

III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

Không có chống chỉ định.

IV. CHUẨN BỊ

1. Người thực hiện

•  1 kỹ thuật viên xét nghiệm;
•  1 bác sĩ duyệt kết quả.

2. Phương tiện, hóa chất

• Tủ lạnh;
• Máy ly tâm;
• Bình cách thủy 37C;
• Máy đông máu bán tự động/ tự động;
• Đồng hồ bấm giây;
• Bơm tiêm nhựa lấy máu;
• Bông cồn sát trùng, dây garo;
• Ống nghiệm tan máu kích thước 75 x 9,5mm;
• Ống nghiệm plastic có chống đông citrat natri 3,2% hoặc 3,8%;
• Pipette 100μl;
• Nước cất;
• Hóa chất xét nghiệm APTT (tùy theo loại máy xét nghiệm đông máu);
• Normal pool plasma.

3. Người bệnh

Không cần chuẩn bị gì đặc biệt.

4. Hồ sơ bệnh án

Chỉ định xét nghiệm được ghi rõ trong bệnh án; Giấy chỉ định xét nghiệm ghi đầy đủ thông tin về người bệnh: họ tên, tuổi, gường bệnh, khoa phòng, chẩn đoán.

V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

- Garo, sát trùng, lấy 2ml máu tĩnh mạch của người bệnh và 2ml máu tĩnh mạch của người bình thường để làm huyết tương “chứng” (nếu không có mẫu chứng thương mại -Normal pool plasma);

- Trộn đều máu với chất chống đông citrate natri 3,2% hoặc 3,8% theo tỷ lệ

1 thể tích chống đông trộn với 9 thể tích máu;

- Ly tâm mạnh để thu huyết tương nghèo tiểu cầu của người bệnh và chứng;

- Tiến hành xét nghiệm APTT đồng thời với 3 mẫu huyết tương trong cùng điều kiện:

•  Mẫu 1: huyết tương chứng;
•  Mẫu 2: huyết tương bệnh; Mẫu 3: huyết tương hỗn hợp “bệnh + chứng” theo tỷ lệ 1:1.

VI. NHẬN ĐỊNH VÀ TRẢ KẾT QUẢ

• APTT của hỗn hợp “bệnh + chứng” điều chỉnh về bình thường: kháng đông không phụ thuộc thời gian và nhiệt độ đường đông máu nội sinh âm tính.
• APTT của hỗn hợp “bệnh + chứng” không điều chỉnh về bình thường: kháng đông không phụ thuộc thời gian và nhiệt độ đường đông máu nội sinh dương tính.
• Ghi kết quả vào giấy xét nghiệm;
• Ghi ngày, tháng, năm tiến hành xét nghiệm.
• Bác sỹ nhận định kết quả ký tên vào vị trí người duyệt xét nghiệm.

VII. NGUYÊN NHÂN SAI SÓT

• Mẫu máu bị đông, để >4h từ khi lấy máu đến khi làm xét nghiệm.
• Mẫu huyết tương chứng không đảm bảo chất lượng;
• Mẫu huyết tương hỗn hợp “bệnh + chứng” không đảm bảo tỷ lê.
• Các mẫu huyết tương bệnh, chứng, hỗn hợp “bệnh + chứng” không được tiến hành xét nghiệm APTT cùng thời điểm, cùng hóa chất.