Mối liên hệ giữa estrogen và bệnh tim là gì?

Estrogen được biết đến chủ yếu như một hormone sinh dục, nhưng giống như nhiều chất khác trong cơ thể, tác động của nó không chỉ giới hạn ở hệ sinh sản. Estrogen còn giữ vai trò quan trọng trong hệ xương, hệ thần kinh trung ương, hệ trao đổi chất, hệ tim mạch cùng nhiều chức năng khác.

Các nhà nghiên cứu coi estrogen như một chất giúp bảo vệ cơ thể không bị mắc các bệnh tim mạch. Hormone này mang lại nhiều lợi ích cho tim và mạch máu, góp phần hỗ trợ chức năng tim mạch và kéo dài tuổi thọ.

Estrogen ảnh hưởng đến sức khỏe tim mạch như thế nào?

Một số người có thể bị suy giảm estrogen khi bước vào giai đoạn mãn kinh. Một nghiên cứu năm 2023 cho thấy nồng độ estrogen thấp sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch ở những người được chỉ định giới tính nữ khi sinh. Estrogen tham gia vào nhiều cơ chế bảo vệ tim mạch, khi nồng độ estrogen giảm, các yếu tố nguy cơ gây bệnh tim mạch có thể tăng lên.

Điều hòa cholesterol

Estrogen gắn vào các thụ thể trong gan, ảnh hưởng đến các gen liên quan đến chuyển hóa lipid – quá trình cơ thể phân hủy, dự trữ và sử dụng chất béo, giúp:

• Giảm tổng lượng cholesterol trong máu
• Tăng HDL (cholesterol tốt) và giảm LDL (cholesterol xấu)

Mức cholesterol toàn phần thấp, HDL cao và LDL thấp đều giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ.

Sức khỏe mạch máu

Estrogen có tác động tích cực đến hệ mạch máu, góp phần bảo vệ sức khỏe tim mạch. Hormone này kích hoạt các con đường truyền tín hiệu bằng cách gắn vào các tế bào nội mạc mạch máu. Quá trình này làm tăng nồng độ canxi trong tế bào, thúc đẩy sự hình thành nitric oxide (NO).

NO là một chất giãn mạch, giúp thư giãn thành mạch máu, tăng độ đàn hồi mạch và hạ huyết áp.

Tác dụng chống viêm

Estrogen có đặc tính chống viêm trên khắp cơ thể. Hormone này giúp ức chế sự sản sinh của các chất gây viêm trong hệ tim mạch, chẳng hạn như cytokine tiền viêm – một loại protein có thể làm tổn thương và giảm độ đàn hồi của mạch máu.

Đồng thời, estrogen còn thúc đẩy sự hình thành cytokine kháng viêm và hỗ trợ hoạt động của chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ lớp nội mạc mạch máu khỏi các tác nhân gây hại.

Những cơ chế này kết hợp với khả năng loại bỏ LDL cholesterol khỏi máu sẽ giúp duy trì cấu trúc và chức năng của mạch máu. Estrogen cũng giúp giảm nguy cơ tích tụ mảng bám và xơ vữa động mạch.

Nguy cơ mắc bệnh tim sau mãn kinh

Mãn kinh là giai đoạn suy giảm và chấm dứt khả năng sinh sản ở phụ nữ. Quá trình này xảy ra khi buồng trứng ngừng sản xuất hormone, trong đó có estrogen, và chu kỳ kinh nguyệt kết thúc vĩnh viễn.

Ở phụ nữ, buồng trứng là nguồn sản xuất estrogen chính cho cơ thể. Khi chức năng buồng trứng suy giảm, nồng độ estrogen sẽ bị giảm tự nhiên, kéo theo nguy cơ mắc các bệnh tim mạch gia tăng.

Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), mãn kinh có liên quan đến một số yếu tố nguy cơ gây bệnh tim, bao gồm:

• Lão hóa
• Rối loạn chuyển hoá lipid
• Huyết áp tăng cao

Ngoài ra, những người mãn kinh sớm (trước 40 tuổi) sẽ có nguy cơ mắc bệnh mạch vành cao hơn 40% so với những người mãn kinh ở độ tuổi trung bình khoảng 50 tuổi.

Vai trò của estrogen đối với sức khỏe tim mạch ở nam giới

Lợi ích của estrogen đối với tim mạch không chỉ giới hạn ở nữ giới.

Nam giới cũng sản xuất estrogen, mặc dù ở mức thấp hơn do quá trình chuyển đổi từ testosterone. Ở nam giới, estrogen mang lại các tác dụng bảo vệ tim mạch tương tự. Tuy nhiên, mối quan hệ giữa estrogen và sức khỏe tim mạch ở nam giới vẫn chưa được hiểu rõ như ở nữ giới.

Theo một nghiên cứu nhỏ vào năm 2019, nồng độ estrogen và testosterone thấp ở nam giới lớn tuổi (từ 65 tuổi trở lên) có thể là nguyên nhân góp phần gây bệnh động mạch vành và nguy cơ đau tim.

Cân bằng estrogen là yếu tố quan trọng trong việc nâng cao sức khoẻ tim mạch

Tác dụng bảo vệ tim mạch của estrogen phụ thuộc vào mức độ của hormone này trong cơ thể.

• Nồng độ estrogen quá cao có thể làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông và bệnh huyết khối tĩnh mạch sâu (VTE).
• Nồng độ estrogen quá thấp sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Do đó, điều quan trọng là cần duy trì sự cân bằng estrogen để có thể bảo vệ sức khỏe tim mạch.

Liệu pháp hormone có giúp cải thiện sức khỏe tim mạch không?

Trước đây, một số nghiên cứu cho rằng liệu pháp hormone thay thế (HRT) – phương pháp bổ sung estrogen cho cơ thể – có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy nếu bắt đầu HRT ngay sau mãn kinh, liệu pháp này có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Việc có nên sử dụng HRT hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:

• Tuổi tác
• Nguyên nhân gây suy giảm estrogen
• Bệnh lý nền đi kèm

Bác sĩ thường không khuyến nghị HRT cho những người có tiền sử bệnh tim mạch, bao gồm:

• Nhồi máu cơ tim
• Bệnh động mạch ngoại biên
• Đột quỵ

Nếu bạn đang gặp các triệu chứng mãn kinh, hãy hỏi ý kiến bác sĩ về lợi ích và rủi ro của HRT. Bác sĩ cũng có thể sẽ đề xuất thay đổi lối sống để hỗ trợ cải thiện sức khỏe tim mạch, bao gồm:

• Duy trì cân nặng hợp lý
• Giảm căng thẳng
• Tập thể dục thường xuyên

Kết luận

Estrogen có vai trò bảo vệ tim mạch ở cả nam và nữ nhưng điều quan trọng là cần phải duy trì cân bằng hormone này.

• Nồng độ estrogen thấp có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
• Nồng độ estrogen quá cao cũng có thể gây tác động tiêu cực đến tim.

Dựa trên tình trạng cụ thể, bác sĩ có thể khuyến nghị thay đổi lối sống để tăng cường estrogen một cách tự nhiên hoặc cân nhắc HRT như một lựa chọn hỗ trợ sức khỏe tim mạch.