Mỗi liên hệ giữa bệnh đái tháo đường và suy giảm trí nhớ

Hiểu về bệnh đái tháo đường

Đái tháo đường là một bệnh lý phổ biến. Vào năm 2012, có 9,3% người dân Mỹ mắc bệnh tiểu đường, có nghĩa là khoảng 29,1 triệu người. Con số này đang tăng lên mỗi ngày. Ước tính mỗi năm có khoảng 1,4 triệu ca mắc mới ở quốc gia này.

Đái tháo đường có đặc trưng là lượng đường trong máu cao hơn bình thường (tăng đường huyết). Tăng đường huyết xảy ra khi cơ thể không sản xuất insulin hoặc phản ứng kém với insulin. Insulin là hormone được tuyến tụy tạo ra để điều hòa lượng đường trong máu. Do đó, khi không có insulin hoặc các tế bào kháng lại tác động của insulin, lượng đường trong máu sẽ tăng lên. Có hai loại bệnh đái tháo đường chính là đái tháo đường type 1 và đái tháo đường type 2.

Đái tháo đường type 1

Trước đây, bệnh đái tháo đường type 1 còn được gọi là đái tháo đường vị thành niên do chủ yếu được chẩn đoán ở trẻ nhỏ và thiếu niên. Loại đái tháo đường này là một bệnh tự miễn, xảy ra do các kháng thể trong cơ thể tấn công chính các tế bào sản xuất insulin trong tuyến tụy. Cơ thể cần insulin để đưa các phân tử đường (glucose) trong máu vào tế bào. Khi vào trong tế bào, glucose sẽ được sử dụng để tạo ra năng lượng. Ở người mắc bệnh đái tháo đường type 1, do các tế bào tạo insulin bị hệ miễn dịch tấn công nên tuyến tụy không sản xuất đủ insulin. Điều này dẫn đến lượng đường trong máu cao hơn mức bình thường.

Những người bị đái tháo đường type 1 cần phải tiêm insulin để kiểm soát đường huyết. Tính đến năm 2012, có khoảng 1,25 triệu người Mỹ mắc bệnh đái tháo đường type 1.

Đái tháo đường type 2

Đây là loại bệnh đái tháo đường phổ biến nhất trên toàn thế giới. Ở những người bị đái tháo đường type 2, cơ thể vẫn sản xuất ra insulin nhưng lại không thể sử dụng một cách hiệu quả. Tình trạng này gọi là kháng insulin. Kháng insulin khiến cho tuyến tụy phải tạo ra nhiều insulin hơn. Nồng độ insulin cao trong máu gây ra những tác động tiêu cực đến não bộ về lâu dài.

Hiểu về suy giảm trí nhớ

Suy giảm trí nhớ là một hiện tượng bình thường của quá trình lão hóa. Có sự khác biệt giữa suy giảm trí nhớ do tuổi già và những vấn đề về trí nhớ do bệnh Alzheimer hay các bệnh thoái hóa thần kinh khác gây ra.

Quên tên và vị trí để đồ vật là những dấu hiệu thường gặp của suy giảm trí nhớ do tuổi già. Những triệu chứng này thường sẽ không ảnh hưởng đến khả năng sống độc lập.

Các triệu chứng suy giảm trí nhớ nghiêm trọng hơn gồm có:

• Quên các từ thường dùng
• Lặp lại những câu hỏi giống nhau
• Bị lạc hay mất phương hướng dù ở những nơi quen thuộc
• Thay đổi tâm trạng đột ngột
• Không thể làm theo hướng dẫn

Những triệu chứng này chỉ ra sự khởi phát của chứng sa sút trí tuệ. Khi nhận thấy bất kỳ triệu chứng nào trong số này thì nên đi khám để tìm ra nguyên nhân và có biện pháp điều trị sớm.

Loại sa sút trí tuệ phổ biến nhất là bệnh Alzheimer. Nghiên cứu gần đây đã cho thấy rằng bệnh Alzheimer có mối liên hệ chặt chẽ đến lượng đường trong máu cao.

Mối liên hệ giữa bệnh đái tháo đường và suy giảm trí nhớ

Suy giảm trí nhớ và suy giảm nhận thức nói chung đều là triệu chứng của bệnh Alzheimer và đều có liên quan đến bệnh đái tháo đường type 2. Tổn thương mạch máu là một vấn đề thường gặp ở những người mắc bệnh đái tháo đường. Tình trạng tổn thương này có thể dẫn đến các vấn đề về nhận thức và chứng sa sút trí tuệ não mạch.

Kết quả của một nghiên cứu cho thấy bệnh Alzheimer có mối liên hệ chặt chẽ với tín hiệu insulin và sự chuyển hóa glucose trong não. Não bộ có chứa các thụ thể insulin. Các cấu trúc này nhận biết insulin. Hormone insulin có ảnh hưởng đến nhận thức và trí nhớ. Tình trạng mất cân bằng insulin trong cơ thể sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer. Sự mất cân bằng này có thể xảy ra ở những người mắc bệnh đái tháo đường type 2. (1)

Các nhà khoa học cũng đã đánh giá tác động của các triệu chứng của hội chứng chuyển hóa đến trí nhớ. Hội chứng chuyển hóa là một yếu tố nguy cơ của bệnh đái tháo đường type 2. Các triệu chứng của hội chứng chuyển hóa gồm có:

• Tăng huyết áp
• Lượng đường trong máu cao
• Mức cholesterol bất thường
• Tăng tích mỡ trong cơ thể, đặc biệt là ở vùng eo

Nghiên cứu kết luận rằng mối liên hệ giữa đường huyết cao và bệnh Alzheimer là mối liên hệ hai chiều. Những người bị hội chứng chuyển hóa có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn và mặt khác, những người bị bệnh Alzheimer thường gặp phải tình trạng tăng đường huyết và kháng insulin.

Kết luận này đã được củng cố bởi một tổng quan nghiên cứu được công bố trên tạp chí Frontiers in Neuroscience. (2) Các nhà nghiên cứu đã xác nhận bệnh Alzheimer có liên quan chặt chẽ đến sự truyền tín hiệu insulin.

Điều trị suy giảm trí nhớ

Sau khi xác định được nguyên nhân gây suy giảm trí nhớ, bác sĩ sẽ đưa ra kế hoạch điều trị. Những người có nguy cơ hoặc đã mắc bệnh đái tháo đường type 2 thường cần phải thay đổi lối sống để cải thiện trí nhớ và ngăn tình trạng tiến triển nặng hơn.

Nếu suy giảm trí nhớ là do bệnh Alzheimer thì bác sĩ thường sẽ kê thuốc ức chế men cholinesterase. Loại thuốc này có tác dụng làm giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng và cải thiện chức năng não bộ ở những người bị sa sút trí tuệ. Tùy theo giai đoạn bệnh mà bác sĩ sẽ còn kê thêm một số loại thuốc khác.

Ngăn ngừa suy giảm trí nhớ

Dưới đây là một số cách để cải thiện khả năng nhận thức của não và giảm nguy cơ suy giảm trí nhớ.

Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh với nhiều trái cây và rau củ tươi, ngũ cốc nguyên hạt và thịt nạc. Hạn chế ăn thực phẩm chứa nhiều chất béo. Đây được gọi là chế độ ăn kiểu Địa Trung Hải. Chế độ ăn này giúp làm giảm nguy cơ mắc các bệnh thoái hóa thần kinh như bệnh Alzheimer.

Tăng lượng axit béo omega-3 trong chế độ ăn uống. Omega-3 giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và ngăn ngừa suy giảm nhận thức.

Một số loại thảo dược đã cho thấy kết quả tích cực trong việc kiểm soát các triệu chứng của hội chứng chuyển hóa. Các hợp chất hoạt tính như berberine hay hợp chất có trong nhân sâm và mướp đắng có thể giúp cải thiện sự chuyển hóa glucose và lipid.

Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thực phẩm chức năng hay thảo dược nào, nhất là khi đang dùng thuốc vì thực phẩm chức năng và thảo dược có thể tương tác với thuốc.