Đương quy có tác dụng gì đối với phụ nữ mãn kinh?

Nội dung chính của bài viết:

• Đương quy là một vị thuốc quý có tác dụng bổ máu, còn có khả năng làm chậm sự phát triển ung thư.
• Đương quy được coi là “nhân sâm dành cho phái đẹp”, có tác dụng làm tăng khả năng sinh sản và giảm các triệu chứng tiền mãn kinh. 
• Cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng đương quy, nhất là khi còn đang dùng các loại thuốc khác. Trong thời gian dùng đương quy, nếu gặp các hiện tượng chảy máu lợi hay có máu trong phân thì phải ngừng ngay và đi khám bác sĩ.
• Không được sử dụng đương quy khi đang mang thai, cho con bú hoặc đang cố gắng thụ thai.

Đương quy là gì?

Đương quy (dong quai) là một loài cây thuộc họ hoa tán, có những cụm hoa nhỏ màu trắng, có mùi thơm và vị ngọt, tính ôn. Đây là một vị thuốc quý đã được sử dụng trong nền y học cổ truyền của nhiều nước phương Đông như Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản từ hơn 2.000 năm trước. Đương quy thường được sử dụng cho những mục đích như:

• Bổ máu, tăng cường lưu thông máu
• Điều trị tình trạng thiếu máu
• Điều hòa hệ miễn dịch cơ thể
• Giảm đau
• Làm dịu đường ruột

Các thầy thuốc thường kê đương quy cho những phụ nữ sau khi sinh, trong và sau kỳ kinh nguyệt để bổ máu, bù lại lượng máu đã mất cũng như là cải thiện các triệu chứng khó chịu xảy ra trước và trong kỳ kinh như đau bụng. Ngoài ra, đương quy còn được sử dụng cả cho những phụ nữ mãn kinh. Đó là lý do tại sao đương quy được coi là một loại “nhân sâm dành cho nữ”.

Tuy nhiên, nói chung thì chỉ nên dùng các loại thảo dược với mục đích hồi phục, nâng cao sức khỏe chứ không thể sử dụng làm phương pháp điều trị bước đầu cho các vấn đề, bệnh lý. Nếu đang uống các loại thuốc tây để điều trị bệnh thì cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thảo dược nào để tránh xảy ra tương tác thuốc.

Những lợi ích của đương quy

Theo các tài liệu y học cổ truyền, đương quy có rất nhiều công dụng khác nhau và ngày càng có nhiều nghiên cứu khoa học chứng minh cho những công dụng này. Đương quy có thể đem lại những tác dụng như vậy cho cơ thể là nhờ chứa axit trans ferulic và khả năng tan trong chất béo cũng như là các loại dầu. Những chất có trong vị thuốc này có tác dụng chống viêm và giảm đông máu.

Đương quy phù hợp dùng cho những người bị:

• bệnh tim mạch
• cao huyết áp
• các bệnh lý viêm
• đau đầu
• nhiễm trùng
• đau dây thần kinh
• vấn đề về gan hoặc thận

Bộ phận được dùng làm thuốc của cây đương quy là phần rễ. Theo y học cổ truyền, mỗi một bộ phận của rễ đương quy lại có công dụng khác nhau:

• Toàn quy (toàn bộ phần rễ chính và rễ phụ): giúp bổ máu và thúc đẩy sự lưu thông máu
• Quy đầu (phần đầu của rễ chính): thúc đẩy sự lưu thông máu và cầm máu
• Quy thân (phần thân chính của rễ, bỏ đầu và đuôi): bổ máu nhưng không thúc đẩy sự lưu thông máu
• Quy vĩ (phần rễ phụ hay rễ nhánh): thúc đẩy sự lưu thông máu và làm chậm sự hình thành cục máu đông
• Những sợi rễ nhỏ và mảnh giống như sợi tóc: thúc đẩy sự lưu thông máu và giảm đau

Thúc đẩy sự lưu thông máu khỏe mạnh

Sau khi nghiên cứu về cách mà cơ thể hấp thụ và bài tiết đương quy thì một số nghiên cứu đã cho thấy rằng vị thuốc có thể cải thiện sự lưu thông máu và giảm đau. Nghiên cứu cũng đã phát hiện ra rằng nước và ethanol chiết xuất từ đương quy có tác dụng giảm tích mỡ. Mô mỡ thừa sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 và bệnh tim mạch.

Một nghiên cứu vào năm 2005 đã chứng mình rằng dầu được chiết xuất từ đương quy có tác dụng gia tăng lưu thông máu và hạ huyết áp.

Lợi ích tiềm năng trong điều trị ung thư

Chiết xuất đương quy có khả năng ngăn chặn chu kỳ tế bào và gây ra sự chết tế bào ở các tế bào ung thư. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng đương quy có khả năng tiêu diệt tế bào ung thư ở các trường hợp u não, bệnh bạch cầu và ung thư ruột già. Tuy nhiên, một số nghiên cứu khác lại cho thấy vị thuốc này hầu như không có tác động nào đáng kể đến các tế bào ung thư, đặc biệt là ở người.

Trong một nghiên cứu vào năm 2011, đương quy có thể cải thiện vấn đề thiếu máu - tình trạng mà số lượng hồng cầu trong cơ thể giảm thấp - ở những người bị ung thư.

Nếu muốn dùng thử đương quy hay bất kỳ loại thảo dược nào khác thì đều phải nói chuyện với bác sĩ. Dù có nguồn gốc tự nhiên những những loại thảo dược này vẫn có đi kèm với tác dụng phụ và có thể tương tác với các loại thuốc khác đang dùng.

Tác dụng của đương quy đối với phụ nữ

Được coi là “nhân sâm dành cho phái đẹp”, đương quy có thể giúp cải thiện những vấn đề thường gặp ở phụ nữ như:

• Da tái hay xỉn màu
• Khô da và khô mắt
• Mờ mắt
• Đường gồ ghề trên móng tay
• Cơ thể yếu ớt
• Rối loạn nhịp tim
• Gỉam đau bụng kinh

Đương quy có thể làm dịu các cơn đau bụng xảy ra khi đến kỳ. Ligustilide - một chất có trong đương quy - đã được chứng minh là có thể làm giảm các cơn co thắt cơ tử cung – nguyên nhân gây đau bụng kinh. Đương quy còn có công dụng điều hòa chu kỳ kinh nguyệt nên có lợi cho cả những người bị rối loạn kinh nguyệt.

Trong một nghiên cứu được thực hiện vào năm 2004, những phụ nữ tham gia được cho uống đương quy hai lần mỗi ngày và kết quả cho thấy, có đến gần 40% cảm thấy triệu chứng đau bụng kinh đã giảm đáng kể và không còn phải dùng đến thuốc giảm đau nữa. Ngoài ra, chu kỳ kinh nguyệt cũng diễn ra đều đặn hơn. Số còn lại cho biết các cơn đau bụng kinh có giảm nhưng vẫn cần dùng thuốc giảm đau để có thể sinh hoạt một cách bình thường.

Tăng khả năng sinh sản

Theo các tài liệu y học cổ truyền, đương quy có thể cải thiện khả năng sinh sản cho phụ nữ nhờ khả năng làm dày niêm mạc tử cung. Tuy nhiên, chưa có nghiên cứu khoa học được thực hiện trên người nào chứng minh điều này.

Giảm triệu chứng tiền mãn kinh

Đương quy còn được kê để điều trị các triệu chứng tiền mãn kinh như bốc hỏa. Tuy nhiên, trong một thử nghiệm ngẫu nhiên kéo dài hơn một năm thì các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng ở những phụ nữ dùng đương quy thì chứng bốc hỏa cũng không có bất cứ sự cải thiện đáng kể nào. Do đó, cần thêm nhiều nghiên cứu hơn nữa để chứng minh cho hiệu quả thật sự của vị thuốc này đối với hiện tượng bốc hỏa do mãn kinh.

Chống chỉ định

Các chuyên gia khuyến cáo đương quy không an toàn cho phụ nữ có thai vì loại thảo dược này sẽ kích thích các cơ của tử cung và có thể dẫn đến sảy thai, sinh non. Đương quy còn có tác dụng an thần và gây buồn ngủ nên không được khuyến khích sử dụng trong thời gian cho con bú. Vị thuốc này cũng có thể hoạt động giống như estrogen trong cơ thể và ảnh hưởng đến các vấn đề, bệnh lý nhạy cảm với hormone này (trở nên nặng hơn khi tiếp xúc với estrogen), chẳng hạn như ung thư vú.

Tác dụng phụ của đương quy là gì?

Đương quy có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn như:

• Khó thở
• Tụt huyết áp
• Buồn ngủ
• Sốt
• Đau đầu
• Dễ chảy máu
• Lượng đường trong máu thấp
• Đau dạ dày
• Đổ mồ hôi
• Khó ngủ
• Giảm hay mất thị lực

Những người bị dị ứng với các loại thực vật trong họ cà rốt, gồm có cần tây, thì là và rau mùi tây cũng không nên dùng đương quy. Đương quy thuộc cùng họ với những loài cây này nên cũng có thể gây ra phản ứng dị ứng.

Ngoài ra, đương quy còn có thể tương tác với các loại thuốc như:

• Thuốc tránh thai
• disulfiram (Antabuse)
• Liệu pháp hormone thay thế
• ibuprofen
• lorazepam, (Ativan)
• naproxen (Naprosyn và Aleve)
• tretinoin dạng bôi

Nếu dùng đương quy trong thời gian uống các loại thuốc làm loãng máu như warfarin thì sẽ gây nguy hiểm.

Trên đây chỉ là một số loại thuốc có thể tương tác với đương quy và gây ra phản ứng tiêu cực. Ngoài ra còn có rất nhiều loại thuốc khác nữa. Do đó, luôn phải tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi bắt đầu dùng đương quy nếu còn đàng dùng bất kỳ loại thuốc nào.

Cách sử dụng đương quy

Bạn có thể sử dụng đương quy dưới nhiều dạng khác nhau như:

• Dạng rễ khô nguyên củ
• Dạng thuốc viên, có thể chỉ gồm có đương quy hoặc được kết hợp với các loại thảo dược khác
• Dạng tiêm
• Dạng rượu thuốc
• Dạng lát
• Dạng bột

Đương quy hiếm khi được sử dụng một mình. Các bài thuốc cổ truyền phương Đông đều là sự kết hợp nhiều vị thuốc với nhau vì mỗi loại sẽ có một công dụng riêng đối với cơ thể nên sẽ bổ sung cho nhau và loại này có thể tiêu trừ tác dụng phụ của loại kia. Vì vậy nên thầy thuốc sẽ bốc thuốc dựa trên tình trạng sức khỏe của từng người. Một loại thảo dược thường được sử dụng cùng với đương quy là thiên ma (black cohosh). Loại thảo dược này cũng có tác dụng làm giảm các triệu chứng liên quan đến kinh nguyệt và mãn kinh.