Có nên uống vitamin tổng hợp không?

Vitamin tổng hợp và khoáng chất tổng hợp là những loại thực phẩm chức năng được sử dụng phổ biến nhất trên thế giới, đặc biệt trong vài năm trở lại đây.

Vitamin tổng hợp được cho là giúp cải thiện sức khỏe, bổ sung những dưỡng chất còn thiếu trong chế độ ăn uống và thậm chí còn làm giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính.

Hãy cùng tìm hiểu xem điều này có đúng hay không.

Vitamin tổng hợp là gì?

Vitamin tổng hợp là một loại thực phẩm chức năng có chứa nhiều loại vitamin và khoáng chất khác nhau, đôi khi còn có cả các thành phần khác.

Vì không có tiêu chuẩn nào quy định thành phần của vitamin tổng hợp nên thành phần dinh dưỡng của mỗi một sản phẩm là khác nhau.

Vitamin tổng hợp có nhiều dạng, gồm có dạng viên nén, viên nang, kẹo dẻo, dạng bột và dạng lỏng.

Hầu hết các loại vitamin tổng hợp đều được dùng 1 hoặc 2 lần mỗi ngày. Người dùng cần đọc kỹ hướng dẫn sử dụng và uống đúng liều lượng quy định.

Tóm tắt: Vitamin tổng hợp là thực phẩm chức năng có chứa các loại vitamin và khoáng chất khác nhau, có dạng viên, dạng kẹo dẻo, dạng bột và dạng lỏng.

Vitamin tổng hợp chứa những thành phần nào?

Cơ thể con người cần tổng cộng 13 loại vitamin và khoảng 15 khoáng chất.

Nhiều chất dinh dưỡng trong số này có chức năng tạo ra các enzyme và hormone, tăng cường chức năng miễn dịch, đồng thời duy trì hoạt động bình thường của các dây thần kinh và cơ quan.

Cơ thể cũng cần những chất dinh dưỡng này để sinh sản, hoạt động, tăng trưởng và điều chỉnh các quá trình diễn ra bên trong.

Vitamin tổng hợp cung cấp nhiều loại vitamin và khoáng chất với hàm lượng khác nhau. Các sản phẩm này có thể còn chứa các thành phần khác như thảo dược, axit amin và axit béo.

Do thực phẩm chức năng không được quản lý một cách nghiêm ngặt như các loại thuốc kê đơn nên một số loại vitamin tổng hợp có thể chứa hàm lượng chất dinh dưỡng cao hơn hoặc thấp hơn so với lượng ghi trên nhãn.

Ngoài ra, một số sản phẩm có chứa các thành phần có thể tương tác với thuốc nên nếu đang uống thuốc thì cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thực phẩm chức năng nào.

Các chất dinh dưỡng trong vitamin tổng hợp có thể được chiết xuất từ thực phẩm tự nhiên hoặc được sản xuất tổng hợp, vì vậy cần mua các sản phẩm vitamin có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.

Tóm tắt: Ngoài vitamin và khoáng chất, vitamin tổng hợp có thể còn chứa các loại thảo dược, axit amin và axit béo. Số lượng và hàm lượng mỗi chất dinh dưỡng là khác nhau và có thể không giống với thông tin ghi trên nhãn sản phẩm.

Vitamin tổng hợp giúp ngăn ngừa bệnh tim mạch

Bệnh tim mạch là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn thế giới.

Mặc dù có ý kiến cho rằng uống bổ sung vitamin tổng hợp có thể giúp ngăn ngừa bệnh tim mạch nhưng các nghiên cứu khoa học chưa chứng minh điều này.

Một số nghiên cứu cho thấy vitamin tổng hợp có thể làm giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim và tử vong, trong khi nhiều nghiên cứu khác lại chỉ ra rằng uống vitamin tổng hợp không mang lại lợi ích này.

Một nghiên cứu có tên là Physicians’ Health Study II (Nghiên cứu về sức khỏe của y bác sĩ II) đã đánh giá tác động của việc uống vitamin tổng hợp hàng ngày ở hơn 14.000 bác sĩ nam độ tuổi trung niên trong hơn 10 năm và kết quả cho thấy nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ và tử vong do bệnh tim mạch không thay đổi. (1)

Tuy nhiên, một nghiên cứu được thực hiện ở phụ nữ gần đây đã tiết lộ rằng những người uống vitamin tổng hợp trong hơn 3 năm có nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch thấp hơn.

Tóm tắt: Mặc dù một số nghiên cứu chỉ ra rằng những người uống vitamin tổng hợp có nguy cơ mắc bệnh tim mạch thấp hơn, những các nghiên cứu khác lại không cho thấy điều này. Nói chung, kết quả của các nghiên cứu còn chưa đồng nhất.

Vitamin tổng hợp giúp phòng ngừa ung thư

Các nghiên cứu về lợi ích của vitamin tổng hợp đối với bệnh ung thư cũng cho ra nhiều kết quả trái ngược.

Một số nghiên cứu chứng minh uống vitamin tổng hợp giúp làm giảm nguy cơ ung thư, trong khi một số khác lại cho thấy vitamin tổng hợp không ảnh hưởng gì đến nguy cơ ung thư và thậm chí còn có nghiên cứu chỉ ra rằng vitamin tổng hợp làm tăng nguy cơ ung thư.

Một bản đánh giá tài liệu đã tổng hợp kết quả từ 5 thử nghiệm đối chứng ngẫu nhiên được thực hiện trên tổng cộng 47.289 người và cho thấy rằng nguy cơ ung thư giảm hơn 31% ở những nam giới uống vitamin tổng hợp nhưng tác dụng này không được quan sát thấy ở phụ nữ. (2)

Hai nghiên cứu quan sát, trong đó có một nghiên cứu chỉ được thực hiện ở phụ nữ và một nghiên cứu được thực hiện ở cả nam giới và phụ nữ, đã chỉ ra rằng uống vitamin tổng hợp lâu dài giúp làm giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng. (3)

Cũng theo nghiên cứu Physicians’ Health Study II, việc sử dụng vitamin tổng hợp hàng ngày và lâu dài giúp làm giảm nguy cơ ung thư ở cả những nam giới có tiền sử ung thư và những người không có tiền sử mắc bệnh.

Tóm tắt: Một số nghiên cứu chỉ ra rằng uống vitamin tổng hợp giúp làm giảm nguy cơ ung thư, trong khi những nghiên cứu khác lại không cho thấy điều này.

Các lợi ích khác của vitamin tổng hợp

Vitamin tổng hợp đã được nghiên cứu về một số lợi ích khác, gồm có cải thiện chức năng não và sức khỏe mắt.

Lợi ích của vitamin tổng hợp đối với chức năng não

Một số nghiên cứu nhỏ được thực hiện ở các nhóm đối tượng cụ thể đã phát hiện ra rằng vitamin tổng hợp giúp cải thiện trí nhớ ở người lớn tuổi. (4)

Vitamin tổng hợp còn có tác động đến tâm trạng. Nghiên cứu không chỉ tìm ra mối liên hệ giữa tâm trạng kém và tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng mà còn cho thấy việc bổ sung dinh dưỡng giúp làm giảm các triệu chứng lo âu và trầm cảm. (5)

Tuy nhiên, theo các nghiên cứu khác thì vitamin tổng hợp không có hoặc chỉ có tác động rất ít đến tâm trạng.

Lợi ích của vitamin tổng hợp đối với sức khỏe mắt

Thoái hóa điểm vàng do lão hóa là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa trên thế giới.

Một nghiên cứu cho thấy uống bổ sung các vitamin và khoáng chất có đặc tính chống oxy hóa có thể giúp ngăn ngừa và làm chậm sự tiến triển của căn bệnh này. (6)

Ngoài ra, một số bằng chứng chỉ ra rằng vitamin tổng hợp có thể làm giảm nguy cơ đục thủy tinh thể - một bệnh về mắt phổ biến khác.

Tóm tắt: Vitamin tổng hợp có thể giúp cải thiện trí nhớ và tâm trạng. Các vitamin và khoáng chất có đặc tính chống oxy hóa có thể ngăn ngừa và làm chậm sự tiến triển của một số bệnh về mắt.

Vitamin tổng hợp có thể gây hại

Liều lượng là điều rất quan trọng cần lưu ý khi uống vitamin tổng hợp.

Mặc dù một số loại vitamin và khoáng chất không gây tác dụng phụ kể cả khi uống vượt quá liều lượng khuyến nghị nhưng nhiều vitamin và khoáng chất khác sẽ gây hại đến sức khỏe nếu dùng liều cao.

Liều lượng an toàn còn phụ thuộc vào khả năng hòa tan của vitamin. Các vitamin được phân loại thành 2 nhóm là:

• Vitamin tan trong nước: Lượng vitamin thừa, không được sử dụng đến sẽ bị đào thải ra ngoài cơ thể qua nước tiểu. Nhóm này gồm có vitamin B và vitamin C.
• Vitamin tan trong chất béo: Các vitamin tan trong chất béo không dễ bị đào thải ra khỏi cơ thể giống như vitamin tan trong nước và lượng vitamin dư thừa sẽ tích tụ trong gan. Nhóm này gồm có vitamin A, D, E và K.

Phụ nữ mang thai phải đặc biệt cẩn thận với lượng vitamin A đưa vào cơ thể hàng ngày vì quá nhiều vitamin A có thể gây dị tật bẩm sinh.

Ngộ độc vitamin D rất hiếm khi xảy ra và nguy cơ lại rất thấp khi sử dụng vitamin tổng hợp. Tuy nhiên, ngộ độc vitamin A phổ biến hơn.

Nếu như chế độ ăn đã có nhiều loại thực phẩm giàu dinh dưỡng và còn uống vitamin tổng hợp thì cơ thể sẽ hấp thụ lượng chất dinh dưỡng vượt quá mức nhu cầu hàng ngày.

Những người hút thuốc lá nên tránh các loại vitamin tổng hợp chứa nhiều beta-carotene hoặc vitamin A, vì những chất dinh dưỡng này có thể làm tăng nguy cơ ung thư phổi.

Khi dùng liều cao, một số khoáng chất như sắt có thể gây đau bụng, táo bón, nôn mửa và ngất. Sắt còn làm giảm khả năng hấp thụ kẽm của cơ thể.

Nam giới cần đặc biệt thận trọng khi uống bổ sung sắt vì cơ thể nam giới thường tích trữ nhiều sắt hơn phụ nữ. Những người mắc bệnh quá tải sắt (hemochromatosis) không nên uống sắt.

Quá tải sắt hay ứ sắt là tình trạng lượng sắt tích tụ trong cơ thể ở mức quá cao, có thể gây ra xơ gan, ung thư gan và bệnh tim mạch. Những người bị bệnh này cũng không nên uống bổ sung vitamin C vì vitamin C làm tăng sự hấp thụ sắt.

Bổ sung vitamin và khoáng chất quá liều cũng có thể xảy ra do vitamin tổng hợp có chứa lượng chất dinh dưỡng cao hơn nhiều so với thông tin ghi trên nhãn. Điều này thường là do lỗi trong quá trình sản xuất.

Tóm tắt: Uống bổ sung các chất dinh dưỡng liều lượng quá cao sẽ gây hại. Điều này chủ yếu xảy ra do uống vitamin tổng hợp khi chế độ ăn đã cung cấp chất dinh dưỡng.

Có nên uống vitamin tổng hợp không?

Ở đa số mọi người thì chỉ cần có chế độ ăn uống cân bằng là đủ đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể và việc dùng vitamin tổng hợp là không cần thiết. Thậm chí, những sản phẩm này còn có thể gây hại cho một số người.

Tuy nhiên, vitamin tổng hợp sẽ có lợi cho:

• Người cao tuổi: Khả năng hấp thụ một số chất dinh dưỡng như vitamin B12 sẽ giảm dần theo thời gian và dễ dẫn đến thiếu hụt. Ngoài ra, người cao tuổi cần nhiều canxi và vitamin D hơn.
• Người ăn chay và ăn thuần chay: Vì vitamin B12 chủ yếu có trong thực phẩm có nguồn gốc động vật nên những người theo chế độ ăn dựa trên thực vật sẽ có nguy cơ cao bị thiếu loại vitamin này. Những người ăn chay và thuần chay còn có nguy cơ thiếu canxi, kẽm, sắt, vitamin D và axit béo omega-3.

Những nhóm đối tượng khác cũng có thể cần dùng vitamin tổng hợp gồm có những người đã phẫu thuật giảm cân, người đang theo chế độ ăn kiêng ít calo hoặc chế độ ăn hàng ngày không cung cấp đủ dinh dưỡng, phụ nữ mang thai và đang cho con bú. Phụ nữ mang thai và đang cho con bú cần dùng các loại vitamin tổng hợp dành riêng cho bà bầu.

Một điều cần lưu ý là vitamin tổng hợp không thể thay thế cho một chế độ ăn uống cân bằng, khoa học. Do đó, nếu có thể thì tốt nhất vẫn nên cung cấp dinh dưỡng cho cơ thể từ các loại thực phẩm tự nhiên thay vì vitamin tổng hợp.

Nếu có các dấu hiệu nghi là thiếu hụt dinh dưỡng thì nên đi khám để làm xét nghiệm xác định chất cụ thể mà cơ thể đang bị thiếu và chỉ uống bổ sung mình chất đó. Không nên uống vitamin tổng hợp để tránh bổ sung thừa các chất khác.

Tóm tắt: Không phải ai cũng nên dùng vitamin tổng hợp. Những sản phẩm này có lợi cho người lớn tuổi, người ăn chay và thuần chay, người từng phẫu thuật giảm cân, người ăn quá ít calo hoặc chế độ ăn không đủ dinh dưỡng, phụ nữ mang thai và đang cho con bú. Những người khỏe mạnh bình thường và không cần giới hạn về việc ăn uống tốt nhất vẫn nên bổ sung dinh dưỡng từ thực phẩm.

Tóm tắt bài viết

Mặc dù chứa các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể nhưng vitamin tổng hợp không thể thay thế cho một chế độ ăn uống cân bằng và cũng không phải cứ uống vitamin tổng hợp là sẽ có sức khỏe tốt.

Các nghiên cứu về tác dụng của vitamin tổng hợp cho ra nhiều kết quả trái ngược. Trong khi một số nghiên cứu cho thấy lợi ích cải thiện sức khỏe của các sản phẩm này thì một số khác lại chỉ ra rằng vitamin tổng hợp không có tác dụng và thậm chí còn có thể gây hại trong một số trường hợp.

Nếu đang bị thiếu một chất dinh dưỡng thì chỉ cần bổ sung mình chất đó. Vitamin tổng hợp có chứa nhiều chất khác nhau và hầu hết trong số đó là những chất mà cơ thể đã được cung cấp đủ từ thực phẩm.

Không nên sử dụng vitamin tổng hợp để thay thế cho các loại thực phẩm tự nhiên. Thực hiện một chế độ ăn uống cân bằng với đầy đủ các nhóm thực phẩm vẫn là cách tốt nhất để bổ sung dinh dưỡng cho cơ thể và duy trì sức khỏe tốt về lâu dài.