Các nguyên nhân gây tiểu nhiều về đêm (tiểu đêm)

Tiểu đêm là gì?

Tiểu đêm, hay còn gọi là đa niệu về đêm, là thuật ngữ y khoa chỉ tình trạng đi tiểu nhiều lần vào ban đêm. Tiểu đêm được định nghĩa là phải thức giấc từ hai lần trở lên vào ban đêm để đi tiểu.

Trong thời gian ngủ, cơ thể tạo ra ít nước tiểu hơn và nước tiểu cô đặc hơn. Điều này giúp cho chúng ta không phải thức dậy vào ban đêm để đi tiểu và có thể ngủ 6 đến 8 tiếng liên tục mà không bị gián đoạn.

Tuy nhiên, một số người phải đi tiểu nhiều lần vào ban đêm. Tình trạng này gây ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, gây mệt mỏi, buồn ngủ vào ngày hôm sau và còn dẫn đến nhiều vấn đề khác. Nếu thường xuyên phải thức giấc 2, 3 lần hoặc nhiều hơn vào ban đêm đề đi tiểu thì sẽ cần phải điều trị.

Mặc dù phổ biến hơn ở người lớn tuổi nhưng tiểu đêm có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi. Đọc tiếp bài viết dưới đây để tìm hiểu thêm về nguyên nhân, cách chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa chứng tiểu đêm.

Các nguyên nhân gây tiểu đêm

Tiểu đêm có thể xảy ra do uống quá nhiều nước trước khi đi ngủ hoặc do vấn đề về sức khỏe.

Vấn đề về sức khỏe

Có rất nhiều bệnh lý gây tiểu đêm. Nguyên nhân phổ biến của tình trạng tiểu nhiều về đêm là nhiễm trùng đường tiết niệu và nhiễm trùng bàng quang. Ngoài tiểu đêm, những bệnh nhiễm trùng này còn có các triệu chứng khác như nóng rát khi đi tiểu và tiểu gấp cả ngày lẫn đêm. Nhiễm trùng đường tiết niệu và nhiễm trùng bàng quang cần điều trị bằng thuốc kháng sinh.

Các vấn đề sức khỏe khác cũng có thể gây tiểu nhiều vào ban đêm gồm có:

• Nhiễm trùng tuyến tiền liệt
• Phì đại tuyến tiền liệt (tăng sản lành tính tuyến tiền liệt)
• Sa bàng quang
• Bàng quang tăng hoạt (oab)
• Khối u ở bàng quang, tuyến tiền liệt hoặc vùng chậu
• Bệnh tiểu đường
• Lo âu, căng thẳng
• Nhiễm trùng thận
• Sưng phù ở phần dưới cẳng chân
• Ngưng thở khi ngủ

Rối loạn thần kinh, chẳng hạn như bệnh đa xơ cứng, bệnh Parkinson hoặc chèn ép tủy sống

Tiểu đêm cũng là một triệu chứng phổ biến ở những người bị suy tạng, chẳng hạn như suy tim hoặc suy gan.

Mang thai

Tiểu nhiều về đêm là tình trạng xảy ra khá phổ biến trong thời gian mang thai. Điều này có thể xảy ra vào đầu thai kỳ nhưng cũng có thể xảy ra ở các giai đoạn sau, khi tử cung ngày càng lớn và chèn ép lên bàng quang.

Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc có thể gây tác dụng phụ là đi tiểu đêm. Một ví dụ điển hình là thuốc lợi tiểu – nhóm thuốc được sử dụng để điều trị cao huyết áp, suy tim sung huyết và các nguyên nhân gây giữ nước khác.

Người bệnh nên đi khám ngay lập tức nếu hoàn toàn không thể đi tiểu hoặc không còn kiểm soát được việc đi tiểu.

Thói quen trước khi đi ngủ

Một nguyên nhân phổ biến gây tình trạng đi tiểu nhiều lần trong ngày là do uống quá nhiều nước, thường là trên 40 ml trên mỗi kilogam khối lượng cơ thể (ml/kg) mỗi ngày. Uống nhiều nước trước khi đi ngủ hoặc uống quá sát giờ ngủ sẽ dẫn đến đi tiểu nhiều lần vào ban đêm.

Đồ uống có cồn và caffeine có đặc tính lợi tiểu, có nghĩa là sẽ khiến cơ thể tạo ra nhiều nước tiểu hơn. Do đó, uống nhiều rượu bia hoặc đồ uống có chứa caffeine, đặc biệt là uống gần giờ đi ngủ có thể dẫn đến chứng tiểu đêm.

Ở nhiều người, thức dậy vào ban đêm để đi tiểu chỉ đơn giản là một thói quen.

Chẩn đoán nguyên nhân gây tiểu đêm

Việc chẩn đoán nguyên nhân gây tiểu đêm không phải lúc nào cũng dễ dàng. Trước tiên, bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng. Người bệnh nên ghi lại những gì thường uống trước khi đi ngủ, uống bao nhiêu cũng như tần suất đi tiểu trong khoảng thời gian 24 giờ và cho bác sĩ biết những thông tin này.

Một số câu hỏi mà bác sĩ có thể hỏi gồm có:

• Tình trạng tiểu đêm bắt đầu từ khi nào?
• Số lần đi tiểu mỗi đêm
• Lượng nước tiểu có thay đổi gì so với trước hay không?
• Có bị tiểu són hay đái dầm không?
• Có yếu tố nào làm cho tình trạng tiểu đêm trở nên nặng hơn không?
• Có triệu chứng bất thường nào khác không?
• Có đang dùng loại thuốc nào không?
• Có tiền sử gia đình mắc các vấn đề về bàng quang hoặc bệnh tiểu đường không?

Bác sĩ sẽ yêu cầu thực hiện các phương pháp chẩn đoán sau đây:

• Xét nghiệm đường huyết để xem có mắc bệnh tiểu đường hay không
• Các xét nghiệm máu khác để kiểm tra một số thành phần trong máu
• Xét nghiệm nước tiểu
• Xét nghiệm cấy nước tiểu
• Nghiệm pháp nhịn nước
• Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh, chẳng hạn như siêu âm hoặc chụp CT
• Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh đường tiết niệu, như nội soi bàng quang
• Đo áp lực bàng quang để kiểm tra xem bàng quang có làm trống hoàn toàn khi đi tiểu hay không

Điều trị tiểu đêm

Nếu chứng tiểu đêm là do tác dụng phụ của thuốc thì có thể khắc phục bằng cách uống thuốc sớm hơn trong ngày.

Tình trạng tiểu đêm đôi khi có thể được điều trị bằng loại thuốc như:

• Thuốc kháng cholinergic giúp làm giảm các triệu chứng của bàng quang tăng hoạt. Tuy nhiên, nghiên cứu gần đây cho thấy những loại thuốc này làm tăng nguy cơ mắc chứng suy giảm trí nhớ ở người cao tuổi.
• Thuốc ức chế beta, như mirabegron (Myrbetriq), có thể giúp làm giãn cơ bàng quang và giảm các triệu chứng của bàng quang tăng hoạt
• desmopressin (Nocdurna) - loại thuốc này khiến thận tạo ra ít nước tiểu hơn vào ban đêm

Tuy nhiên, tiểu đêm có thể là triệu chứng của một vấn đề nghiêm trọng hơn, chẳng hạn như bệnh tiểu đường hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu. Nếu không được điều trị, những bệnh lý này sẽ ngày càng trở nên trầm trọng hoặc lan rộng. Khi nguyên nhân gốc rễ được điều trị hoặc kiểm soát, tình trạng tiểu đêm sẽ chấm dứt.

Phòng ngừa tiểu đêm

Có nhiều cách để giảm bớt tác động của chứng tiểu đêm đến cuộc sống hàng ngày.

• Giảm lượng nước uống trong khoảng thời gian từ 4 đến 6 giờ trước khi đi ngủ có thể giúp chấm dứt hoặc cải thiện tình trạng đi tiểu về đêm.
• Hạn chế hoặc tránh hoàn toàn các loại đồ uống có cồn và caffeine, đặc biệt là trong vòng vài giờ trước khi đi ngủ
• Đi tiểu trước khi đi ngủ
• Tránh các loại thực phẩm có thể gây kích thích bàng quang, chẳng hạn như sô cô la, thực phẩm cay, thực phẩm có tính axit cao và các chất làm ngọt nhân tạo.
• Tập bài tập Kegel và vật lý trị liệu sàn chậu có thể giúp tăng cường cơ sàn chậu và cải thiện khả năng kiểm soát bàng quang.
• Hãy theo dõi xem có yếu tố nào làm cho tình trạng tiểu đêm trở nên nặng hơn hay không và từ đó sửa đổi thói quen để khắc phục tình trạng. Bạn có thể ghi lại những gì mình uống trong ngày và uống bao nhiêu, sau đó điều chỉnh để xem tình trạng tiểu đêm có cải thiện hay không.

Tóm tắt bài viết

Tiểu đêm có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và có thể là do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra, chẳng hạn như uống nhiều nước trước giờ đi ngủ, vấn đề sức khỏe, tác dụng phụ của thuốc hay mang thai.

Tiểu nhiều về đêm gây gián đoạn giấc ngủ, dẫn đến tình trạng thiếu ngủ, mệt mỏi, buồn ngủ và ảnh hưởng đến tâm trạng vào ngày hôm sau.

Việc điều trị tiểu đêm sẽ tùy vào nguyên nhân, từ thay đổi thói quen cho đến dùng thuốc và điều trị bệnh lý gây tiểu đêm.