Sữa công thức: Những điều cần biết

Sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng tốt nhất đối với trẻ sơ sinh trong những năm đầu đời. Tuy nhiên tuyến sữa ở mỗi người mẹ lại khác nhau, lượng sữa mẹ ở người phụ nữ trong những tháng đầu sau sinh không phải lúc nào cũng đáp ứng đủ nhu cầu của trẻ. Và khi người mẹ không thể hoặc không có điều kiện nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn, sữa công thức cho bé là giải pháp thay thế an toàn, bảo đảm cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho trẻ trong những năm đầu đời.

Sữa công thức (còn có tên gọi là Baby formula) hay sữa bột trẻ em, được sản xuất để làm thức ăn cho trẻ sơ sinh và trẻ dưới 12 tháng tuổi. Sữa công thức có thành phần giống công thức hóa học của sữa mẹ nên có thể dùng để thay thế hoàn toàn hoặc một phần cho sữa mẹ.

Sữa thay thế sữa mẹ là sữa bột công thức 1 (là loại dành cho trẻ từ 0 - 6 tháng tuổi) gần giống với thành phần dinh dưỡng trong sữa mẹ nhằm cung cấp các dưỡng chất cần thiết để trẻ phát triển. Sữa bột công thức 1 hiện nay được cung cấp dưới nhiều hình thức khác nhau như:

• Sữa bột: Thường được pha với nước trước khi cho trẻ uống;
• Sữa dạng lỏng: Thường được pha với một lượng nước tương đương;
• Sữa dùng ngay: Thường đắt hơn so với các loại sữa nói trên, có thể cho trẻ dùng ngay mà không cần phải qua các bước chế biến.

• Bước 1: Rửa sạch ly, muỗng, bình sữa, núm vú và luộc kỹ trong nước sôi 10 phút.
• Bước 2: Tính toán lượng sữa công thức cho bé cần trong một lần bú.
• Bước 3: Lấy lượng nước vừa đủ theo lượng sữa đã tính toán ở bước 2.
• Bước 4: Dùng muỗng đo lường lấy lượng sữa bột theo hướng dẫn trên hộp sữa, không lấy đầy muỗng mà phải gạt ngang muỗng lường bằng dụng cụ gạt (dao hoặc cán muỗng sạch).

• Bước 5: Pha sữa công thức cho bé với nước nóng khoảng 40 độ C. Nếu nước quá nóng thì cần phải để nguội đến nhiệt độ tương đương nhiệt độ cơ thể (37 độ C) và không nên cho bé ăn ngay. Nên cho trẻ ăn từ từ để tránh hiện tượng bị sặc.

• Từ khi sinh đến 1 tháng: 60 ml/lần, 8 – 10 lần/ngày, tổng lượng sữa khoảng 480 ml/ngày;
• Từ 1 tháng đến 2 tháng: 90 ml/lần, 7 – 10 lần/ngày, tổng lượng sữa khoảng 630 ml/ngày;
• Từ 2 tháng đến 4 tháng: 120 ml/lần, 6 – 10 lần/ngày, tổng lượng sữa khoảng 720 ml/ngày;
• Từ 4 tháng đến 6 tháng: 150ml/lần, 6 – 8 lần/ngày, tổng lượng sữa khoảng 900 ml/ngày.

Thời gian sử dụng sữa công thức cho bé pha sẵn tối đa là 2 giờ. Lượng sữa dư còn lại nên bỏ đi, do trong đó có nước bọt của trẻ, sữa có thể bị nhiễm khuẩn và không thuận tiện cho việc bảo quản.

Cha mẹ cũng không cho trẻ sử dụng lại sữa thừa của cữ trước quá 2 giờ để tránh việc bị nhiễm khuẩn, nhất là vi khuẩn Crono có thể gây ra bệnh rất nguy hiểm như viêm màng não hay nhiễm trùng máu....

Sự đa dạng sản phẩm sữa công thức cho bé trên thị trường hiện nay giúp các bậc cha mẹ dễ dàng tìm kiếm cho con mình một loại sữa công thức phù hợp. Tuy nhiên, điều quan trọng là làm thế nào để phân biệt và chọn lựa đúng sản phẩm mà trẻ đang cần. Để tránh nhầm lẫn và có thể an tâm với sản phẩm mình đã chọn cho con, các bậc cha mẹ cần lưu ý:

• Kiểm tra nhãn hiệu, bao bì sản phẩm có phải hàng thật hay không;
• Kiểm tra kỹ hàm lượng các thành phần của sữa công thức cho bé bao gồm: chất đạm, chất béo, DHA, ARA, vitamin... ở trên nhãn để đảm bảo rằng bé không chỉ phát triển tốt về chiều cao, cân nặng, mà còn có thể phát triển trí não, củng cố hệ miễn dịch còn non nớt của trẻ - những yếu tố quyết định trong việc mang lại cho trẻ một nguồn dinh dưỡng chất lượng trong những năm tháng đầu đời;
• Sản phẩm sữa công thức cho bé được sản xuất dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế sẽ là một sản phẩm có độ tin cậy cao. Do đó, cha mẹ cũng cũng nên lựa chọn các sản phẩm đã được các tổ chức dinh dưỡng và an toàn thực phẩm công nhận về an toàn thực phẩm, quản lý chất lượng, chỉ tiêu hàm lượng...;

• Nên tìm hiểu và tham vấn từ bác sĩ dinh dưỡng để có những thông tin cần thiết về nhu cầu dinh dưỡng của trẻ làm cơ sở lựa chọn sữa công thức cho bé. Đặc biệt là những người mẹ có con sinh non, nhẹ cân hoặc có vấn đề về đường tiêu hóa, rất cần một công thức dinh dưỡng đặc biệt, chọn đúng sản phẩm cần thiết để giúp trẻ bắt kịp đà tăng trưởng và phát triển tốt.

Dưới đây là một số vấn đề cha mẹ cần lưu ý khi sử dụng sữa công thức cho trẻ:

• Cách pha: Sữa nên được pha với nước nóng, không nên dùng lò vi sóng hâm nóng. Cha mẹ cũng cần chú ý sữa quá nóng có thể gây bỏng cho em bé;
• Hạn sử dụng: Chỉ dùng sữa công thức còn hạn, nếu quá hạn nên bỏ ngay, bởi sữa quá hạn thì hàm lượng dinh dưỡng bị suy giảm, thậm chí có thể gây bệnh cho trẻ;
• Bảo quản: Cha mẹ cần đọc kỹ thông tin về cách thức bảo quản sữa công thức cho bé được ghi trên bao bì sản phẩm, đặc biệt là trước khi mở sản phẩm. Bảo quản tốt sản phẩm sau khi mở sẽ giúp duy trì chất lượng sữa lâu dài cũng như đảm bảo an toàn khi sử dụng. Lưu ý rằng bảo quản đông lạnh sữa công thức là không cần thiết vì sẽ làm giảm chất lượng của sữa;
• Vệ sinh dụng cụ pha sữa: bình sữa, núm vú giả cần phải được vệ sinh sạch sẽ trước và sau những lần bú của trẻ.
• Sữa công thức cho bé tự chế: Cơ quan Quản lý Thực phẩm - Dược phẩm Mỹ (FDA) không quy định hay khuyến cáo mọi người tự chế sữa công thức vì sẽ không đảm bảo hàm lượng dinh dưỡng lẫn an toàn cho trẻ sơ sinh;
• Sữa công thức giả: hiện nay trên thị trường xuất hiện nhiều sản phẩm sữa công thức cho bé giả, vì vậy cha mẹ nên thận trọng khi mua và nên hỏi ý kiến các bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng để có những kiến thức và sự lựa chọn đúng đắn. Một trong những điều cần làm để tránh mua sữa giả là đọc kỹ nhãn mác. Tránh mua nhầm sữa hết hạn, dán nhãn mác giả mạo các hãng danh tiếng, cần quan tâm đến hạn sử dụng và các thông tin về dưỡng chất;
• Màu sắc sữa: luôn luôn kiểm tra chất lượng của sữa, nếu thấy tình trạng đổi màu hoặc có mùi vị lạ thì nên bỏ.

Mặc dù sữa mẹ là tốt nhất đối với trẻ sơ sinh, tuy nhiên khi điều kiện không cho phép người mẹ nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn thì có thể sử dụng sữa công thức cho bé để đảm bảo nguồn dinh dưỡng đầy đủ, đặc biệt là trong những năm đầu đời. Sữa công thức có những ưu điểm như đa dạng chủng loại giúp cha mẹ có nhiều sự lựa chọn; việc cho trẻ uống sữa không lệ thuộc vào mẹ, do đó tạo điều kiện thuận lợi để người mẹ sớm đi làm trở lại.