Nguy cơ bệnh gan tăng cao ở người đái tháo đường - Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn

Bệnh lý gan thường bị lãng quên trong số người bệnh đái tháo đường, điều này có phải do các biến chứng mãn tính của đái tháo đường lên tim mạch, mắt, thần kinh hay thận quá nổi bật? Tuy nhiên, theo một nghiên cứu lớn dưới đây cho thấy ngay cả những người lớn đái tháo đường mới được chẩn đoán cũng tiềm ẩn những nguy cơ tổn thương gan nghiêm trọng không nên bỏ qua. 

Kết quả nghiên cứu cho thấy, những người đái tháo đường mới chẩn đoán gia tăng gần gấp đôi tỉ lệ xơ gan, suy tế bào gan hoặc thay gan khi so sánh với những người lớn cùng độ tuổi, giới và không bị đái tháo đường (438.069 người lớn mới được chẩn đoán đái tháo đường, so sánh với 2.059.708 người lớn không đái tháo đường, thời gian theo dõi trung bình là 6.4 năm). Sau khi hiệu chỉnh các yếu tố gây tổn thương gan đã được chứng minh từ lâu, vẫn tăng 77% nguy cơ ở nhóm đái tháo đường mới chẩn đoán (khoảng tin cậy 95%: từ 68-86%).

Những ảnh hưởng của đái tháo đường lên các cơ quan đích như mắt, thần kinh, tim, thận đã được nhận ra từ lâu. Trong khi đó, đái tháo đường có ảnh hưởng thế nào lên gan vẫn chưa được biết rõ. Kết quả các nghiên cứu gần đây cho thấy đái tháo đường típ 2 có liên quan đến bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (nonalcoholic steatohepatitis - NASH) song hành với tình trạng đề kháng insulin. Tình trạng này được lý giải do sự tương quan giữa của tình trạng đề kháng insulin và béo phì vùng bụng. Tuy nhiên, các khuyến cáo hiện hành đều chưa chú trọng đến việc tầm soát và điều trị bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu trong đái tháo đường giống như các biến chứng tim mạch, mắt, thần kinh hay thận như lâu nay. Đồng thời các khuyến cáo điều trị bệnh nhân suy gan, hiện cũng chưa tương đồng như trong điều trị biến chứng mắt và thận do đái tháo đường (ví dụ: chỉ định quang đông hay chạy thận nhân tạo…)

Từ các kết quả trên, nhóm nghiên cứu đề xuất nên cho bệnh nhân đái tháo đường tầm soát thêm về gan như là những cơ quan đích khác. Ví dụ đo men gan và siêu âm bụng vào thời điểm mới chẩn đoán và nếu bình thường nên lập lại hàng năm. Tuy nhiên cũng cần lưu ý đến độ nhay của xét nghiệm sinh hóa máu và siêu âm bụng. Chúng không đủ nhạy để phát hiện bệnh lý gan do mỡ nào có nguy cơ nặng hoặc diễn tiến trầm trọng nhanh. Trong khi đó, sinh thiết gan là tiêu chuẩn vàng chẩn đoán, nhưng lại không phải là biện pháp tầm soát.

Cụ thể, nhóm đã hồi cứu lại tất cả các dữ liệu của hệ thống chăm sóc sức khỏe toàn cầu tại tỉnh Ontario từ năm 1994 đến 2006. Tiến hành so sánh bắt cặp tỉ lệ 5:1, giữa 438069 người lớn mới được chẩn đoán đái tháo đường, với 2059708 người lớn không đái tháo đường (bắt cặp ứng với từng độ tuồi, giới và tình trạng sức khỏe địa phương). Những trường hợp có bệnh gan từ trước hoặc bệnh gan do siêu vi, bệnh gan do rượu đều được loại trừ khỏi nghiên cứu. Thời gian theo dõi trung bình là 6.4 năm, quan sát các biến cố: bệnh gan nặng, xơ gan, suy tế bào gan, hoặc ghép gan.

Nghiên cứu cho thấy các biến cố xảy ra ở nhóm đái tháo đường mới chẩn đoán là 2463 (8.19 /10 000 người- năm), so với 5902 ( 4.17 /10 000 người- năm) trong nhóm chứng. Nghĩa là, tỉ lệ mắc bệnh gan trong nhóm đái tháo đường cao hơn 92% so với nhóm chứng. Sự khác biệt này vẫn có ý nghĩa thống kê sau khi đã hiệu chỉnh đa yếu tố như: tuổi, giới và thời gian cư trú ở nông thôn, thành thị cũng như tổng thu nhập hàng năm.

Tăng huyết áp và béo phì cũng có liên hệ đến tổn thương gan nhưng ít hơn đái tháo đường, trong khi đó rối loạn lipid máu cho thấy không ảnh hưởng đến bệnh gan (bảng1). Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh lượng mỡ trong gan sẽ tăng song song với tình trạng đề kháng insulin và sự mất kiểm soát đường huyết, dần dần sẽ dẫn đến gan thoái hóa mỡ và xơ gan tiến triển. Tuy nhiên, các tác giả cũng lưu ý là họ không thể loại trừ những trường hợp đã có bệnh lý gan tiềm ẩn dưới lâm sàng trước khi đưa vào nghiên cứu.

Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn