Cập nhật các phương pháp điều trị ngoại khoa thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng - Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn

I. Tổng quan

Thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng là một loại bệnh lý rất thường gặp. Bệnh lý này không gây tử vong nhưng lại gây đau, có thể gây tàn phế cho những người bệnh, làm ảnh hưởng đến sinh hoạt, lao động và giao tiếp trong đời sống xã hội. 

1. Nguyên nhân: 

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến thoát vị đĩa đệm cột sống vùng thắt lưng như:

• Lao động nặng lâu ngày
• Nhấc một vật nặng quá đột ngột và sai tư thế, gây tác động mạnh đến vòng xơ bao quanh đĩa đệm, khi vòng xơ bị vỡ, nhân đệm lồi ra sau gây chèn ép rễ thần kinh; cũng có khi nhân nhày chui qua các khe hở dây chằng dọc sau vào trong ống sống, chèn ép rễ và chùm đuôi ngựa làm rối loạn vận động và cảm giác, đôi khi có ảnh hưởng đến cơ vòng như tiểu khó, đây là một triệu chứng thường gặp trong các thoát vị đĩa đệm chèn ép chùm đuôi ngựa nằm giữa ống sống như là một giả u.
• Ngoài các thoát vị đĩa đệm, rễ thần kinh L5 và S1 có thể bị đau nhưng trên cộng hưởng từ (MRI) không chứng minh có thoát vị đĩa đệm. Đa số những trường hợp này do lỗ thần kinh, nơi rễ L5 hoặc S1 đi ra đã bị hẹp, có thể do phì đại mặt khớp trên hoặc chồi xương, thường gặp những bệnh nhân bị thoái hóa cột sống trong nhiều năm.
• Thoát vị đĩa đệm cột sống vùng thắt lưng, thường gặp nhất là L4-L5 và L5-S1. Trong toàn bộ cột sống, thoát vị đĩa đệm vùng thắt lưng xếp vị trí hàng đầu, kế đến là vùng cổ.

2. Chụp cộng hưởng từ (MRI) tầm soát các thoát vị đĩa đệm

Chỉ định chụp MRI trong các trường hợp sau :

• Đau thắt lưng kèm theo đau rễ L4, L5 hoặc S1
• Chỉ đau rễ L4, L5 hoặc S1 mà không đau thắt lưng
• Teo cơ vùng cẳng chân, đôi khi không đau thắt lưng
• Teo cơ cẳng chân và kèm rối loạn cơ vòng

II. Điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Các chỉ định phẫu thuật trong trường hợp thoát vị đĩa đệm thắt lưng :

• Thoát vị đĩa đệm thắt lưng kèm đau rễ điển hình (đau một hoặc hai chân)
• Thoát vị đĩa đệm thắt lưng kèm teo cơ cẳng chân và tê ở bàn chân-ngón chân
• Nhân đệm đã nằm trong ống sống
• Hẹp quá nặng lỗ thần kinh biểu hiện rõ trên MRI kèm đau rễ điển hình

Các phương pháp ngoại khoa

1.  Ứng dụng vi phẫu thuật để loại bỏ nhân đệm ( microdiscectomy ):

• Hiện nay, phương pháp này được áp dụng rộng rãi như là một “tiêu chuẩn vàng” trong điều trị thoát vị đĩa đệm thắt lưng. 
• Đối với phương pháp vi phẫu thuật để lấy nhân đệm, thời gian mổ ngắn, sau mổ 24 giờ bệnh nhân có thể ngồi dậy và đi lại để sinh hoạt cá nhân, và chỉ mất 3-4 ngày nằm viện sau mổ.
• Đối với những trường hợp thoát vị đĩa đệm thắt lưng do thấp khớp mãn tính, nhân đệm lồi không điển hình nhưng cũng có kèm đau rễ ở mức độ nhẹ, thường kết quả phẫu thuật  mang lại hiệu quả thấp. Vì trên cơ địa của bệnh thấp khớp mãn tính phải điều trị lâu dài tại chuyên khoa khớp.
• Còn đối với những trường hợp có thoái hóa cột sống nặng kèm thoát vị đĩa đệm thắt lưng, thường sau phẫu thuật đôi khi vẫn còn đau cột sống do ảnh hưởng của bệnh lý thoái hóa cũ.

2.  Lấy nhân đệm qua nội soi (neuroendoscopic discectomy)

• Nội soi trong ngành phẫu thuật thần kinh đã được ứng dụng từ thập niên 20-30 nhưng đây là thời kỳ còn rất mới, chỉ áp dụng một số trường hợp ở não nhưng tỉ lệ biến chứng và tử vong cao. Vả lại, thời kỳ này các trang thiết bị dùng trong nội soi còn nhiều nhược điểm nên khả năng ứng dụng còn nhiều hạn chế.
• Mãi đến thập niên 70, một số ứng dụng nội soi  có nhiều tiến bộ hơn để sinh thiết một vài loại u trong não thất . Nhưng từ thập niên 80, nhiều trang thiết bị nội soi được cải tiến để áp dụng vào phẫu thuật thần kinh đem lại hiệu quả đáng khích lệ hơn.
• Đến thập niên 90, nội soi đã áp dụng phổ biến trong các lĩnh vực ngoại thần kinh, trong đó có ứng dụng nội soi để điều trị thoát vị đĩa đệm thắt lưng, một loại bệnh lý rất phổ biến hiện nay.
• Về phương pháp nội soi và phương pháp vi phẫu thuật để loại bỏ nhân đệm được coi như là hai phương pháp phổ biến nhất hiện nay. Kết quả điều trị của hai phương pháp này hoàn toàn giống nhau như nhận định của Tanabe (6) và Imae (2). Tuy nhiên, nội soi để lấy nhân đệm vẫn còn nhiều hạn chế so với phương pháp lấy nhân đệm vi phẫu.

Trong một số trường hợp sau đây không thể sử dụng được nội soi:

• Bệnh nhân đã có phẫu thuật cột sống thắt lưng trước đây
• Thoát vị đĩa đệm nhiều tầng và thoát vị trung tâm
• Hẹp ống sống kèm theo
• Hẹp lỗ liên hợp
• Hẹp ngách bên
• Hẹp khoang đĩa đệm và hẹp lỗ liên hợp
• Thoát vị đĩa đệm tái phát và xơ hóa
• Mất vững cột sống

Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn