Nồng độ estrogen thấp có ảnh hưởng như thế nào?

Nội dung chính của bài viết:

• Estrogen được gọi là nội tiết tố nữ. Nội tiết tố này đóng vai trò quan trọng đối với chức năng sinh sản và sức khỏe của phụ nữ.

• Estrogen đóng một vai trò quan trọng đối với sức khỏe. Khiếm khuyết bẩm sinh, tiền sử gia đình mất cân bằng nội tiết tố hoặc mắc một số bệnh lý nhất định có thể khiến nồng độ estrogen bị suy giảm.

• Nồng độ estrogen thấp có thể cản trở sự phát triển của hệ sinh dục và các chức năng sinh sản. Vấn đề này còn làm tăng nguy cơ béo phì, loãng xương và bệnh tim mạch.

• Hiện nay, thiếu hụt estrogen có thể được điều trị bằng nhiều biện pháp hiệu quả. Nguyên nhân gây thiếu hụt estrogen sẽ quyết định phương pháp điều trị cụ thể cũng như là liều lượng và thời gian điều trị.

Estrogen có vai trò như thế nào đối với cơ thể?

Estrogen là một loại hormone (nội tiết tố) mặc dù chỉ hiện diện một lượng nhỏ trong cơ thể nhưng lại đóng vai trò quan trọng đối với chức năng sinh sản và sức khỏe của phụ nữ.

Estrogen được gọi là nội tiết tố nữ. Mặc dù cơ thể nam giới cũng sản sinh estrogen nhưng ít hơn nhiều so với ở phụ nữ.

Các vai trò chính của hormone estrogen gồm có:

• Chịu trách nhiệm phát triển cơ quan sinh dục ở con gái khi đến tuổi dậy thì
• Kiểm soát sự phát triển của niêm mạc tử cung trong chu kỳ kinh nguyệt và khi bắt đầu mang thai
• Tạo ra những thay đổi trong tuyến vú ở thanh thiếu niên và phụ nữ mang thai
• Tham gia vào quá trình chuyển hóa xương và cholesterol
• Điều chỉnh lượng thức ăn nạp vào, trọng lượng cơ thể, chuyển hóa glucose và độ nhạy insulin

Tác động của estrogen thấp

Estrogen thấp là tình trạng xảy ra phổ biến nhất ở con gái chưa đến tuổi dậy thì và phụ nữ đến tuổi mãn kinh. Tuy nhiên, phụ nữ ở mọi lứa tuổi đều có thể gặp phải vấn đề này.

Estrogen là hormone thực hiện nhiều vai trò quan trọng đối với cơ thể nên sự thiếu hụt hormone này cũng sẽ gây ra các tác động khác nhau.

Các tác động của vấn đề estrogen thấp gồm có:

• Chu kỳ kinh nguyệt không đều: Estrogen là một trong những hormone chính tham gia điều hòa chu kỳ kinh nguyệt. Estrogen thấp sẽ dẫn đến lỡ kinh nguyệt hoặc kinh nguyệt không đều.
• Vô sinh: Nồng độ estrogen thấp sẽ ngăn cản sự rụng trứng và khiến việc thụ thai trở nên khó khăn, dẫn đến vô sinh.
• Xương yếu: Estrogen cùng với canxi, vitamin D và các khoáng chất khác có vai trò giữ cho xương chắc khỏe. Do đó, khi estrogen bị thiếu hụt, mật độ xương sẽ giảm và dẫn đến loãng xương, giòn xương, dễ gãy. Đó là lý do tại sao phụ nữ sau mãn kinh có nguy cơ cao mắc bệnh loãng xương.
• Đau khi quan hệ: Estrogen có vai trò kích thích tạo dịch bôi trơn âm đạo. Khi nồng độ estrogen tụt xuống quá thấp, âm đạo sẽ bị khô do thiếu dịch bôi trơn và dẫn đến tình trạng đau rát khi quan hệ.
• Bốc hỏa: Bốc hỏa là một hiện tượng thường xảy ra trong thời kỳ mãn kinh do nồng độ estrogen thấp.
• Lo âu, bồn chồn: Estrogen giúp làm tăng serotonin, đây là một chất hóa học trong não bộ giúp tạo cảm giác vui vẻ, hưng phấn. Sự thiếu hụt estrogen sẽ làm sụt giảm nồng độ serotonin và khiến cho tâm trạng thay đổi thất thường hoặc lo âu, buồn bã, chán nản.
• Tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu: Sự thiếu hụt estrogen làm mỏng thành niệu đạo và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường tiết niệu.

Ngoài ra, mức estrogen thấp còn gây ra các hiện tượng khác như:

• Đau vú
• Đau đầu hoặc gia tăng tần suất bùng phát các cơn đau nửa đầu
• Khó tập trung
• Người mệt mỏi, uể oải

Ảnh hưởng của estrogen thấp đến cân nặng

Các hormone, bao gồm cả estrogen đều tham gia vào việc kiểm soát cân nặng và lượng mỡ mà cơ thể tích trữ. Sự suy giảm nồng độ estrogen, chẳng hạn như trong thời kỳ mãn kinh và tiền mãn kinh, có thể gây tăng cân. Đó là lý do tại sao phụ nữ đến tuổi mãn kinh thường dễ bị thừa cân, béo phì hơn. Thừa cân có thể làm tăng nguy cơ béo phì, tiểu đường và bệnh tim mạch.

Các khu vực mà cơ thể phụ nữ tích trữ mỡ cũng có thể thay đổi vào thời kỳ mãn kinh. Thông thường, cơ thể tích mỡ chủ yếu ở hông và đùi nhưng ở tuổi trung niên, khi nồng độ estrogen giảm thì bụng lại là vùng tích mỡ chính.

Mặc dù nồng độ estrogen thấp thường gây tăng cân nhưng phụ nữ vẫn hoàn toàn có thể tránh vấn đề này bằng cách duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên với cường độ vừa phải.

Nếu có các biểu hiện của estrogen thấp và cân nặng tăng lên thì cần đi khám bác sĩ để được kiểm tra chẩn đoán nguyên nhân và tư vấn giải pháp khắc phục.

Nguyên nhân nào gây suy giảm nồng độ estrogen?

Estrogen chủ yếu được tạo ra trong buồng trứng. Bất cứ điều gì tác động đến buồng trứng đều sẽ ảnh hưởng đến sự sản sinh estrogen.

Phụ nữ trẻ có thể bị sụt giảm nồng độ estrogen do một số nguyên nhân như:

• Suy buồng trứng sớm, có thể là do khiếm khuyết bẩm sinh, độc tố hoặc bệnh tự miễn
• Tập thể dục quá nặng
• Rối loạn ăn uống, chẳng hạn như chứng chán ăn
• Tuyến yên hoạt động kém
• Hội chứng Turner
• Thiếu cân nghiêm trọng
• Hóa trị
• Bệnh tuyến giáp
• Bệnh thận mãn tính

Ở phụ nữ trên 40 tuổi, estrogen thấp có thể là dấu hiệu cho thấy sắp bước vào thời kỳ mãn kinh. Thời gian chuyển tiếp này được gọi là giai đoạn tiền mãn kinh.

Trong giai đoạn tiền mãn kinh, buồng trứng vẫn sẽ sản xuất estrogen nhưng với mức độ thấp hơn trước. Sự sản sinh estrogen sẽ tiếp tục giảm dần cho đến khi chính thức bước vào thời kỳ mãn kinh. Lúc này, buồng trứng không còn sản sinh ra estrogen nữa.

Các yếu tố nguy cơ estrogen thấp

Các yếu tố phổ biến nhất làm tăng nguy cơ sụt giảm estrogen gồm có:

• Tuổi tác, vì buồng trứng tạo ra ít estrogen hơn theo thời gian
• Tiền sử gia đình mắc các vấn đề nội tiết tố, chẳng hạn như u nang buồng trứng
• Bị rối loạn ăn uống
• Chế độ ăn kiêng quá khắc nghiệt
• Tập thể dục quá nặng
• Tuyến yên có vấn đề

Chẩn đoán estrogen thấp bằng cách nào?

Việc chẩn đoán tình trạng thiếu hụt estrogen và điều trị sớm có thể ngăn chặn được nhiều vấn đề về sức khỏe.

Nếu bạn đang có các biểu hiện của thiếu hụt estrogen thì cần đi khám bác sĩ.

Khi khi khám, bác sĩ sẽ lấy bệnh sử cá nhân, gia đình và đánh giá các triệu chứng. Sau đó sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng và làm xét nghiệm máu.

Một số trường hợp sẽ còn phải xét nghiệm nồng độ estrone và estradiol nếu có các hiện tượng như:

• Bốc hỏa
• Đổ mồ hôi về đêm
• Mất ngủ
• Thường xuyên bị lỡ kinh nguyệt

Đôi khi, bác sĩ còn yêu cầu chụp cắt lớp vi tính sọ não và tiến hành xét nghiệm DNA để kiểm tra xem có dấu hiệu bất thường nào ảnh hưởng đến hệ nội tiết hay không.

Suy giảm estrogen được điều trị như thế nào?

Phụ nữ có nồng độ estrogen thấp sẽ cần đến các phương pháp điều trị nội tiết.

Liệu pháp estrogen

Phụ nữ trong độ tuổi từ 25 đến 50 bị thiếu hụt estrogen thường được kê estrogen liều cao nhằm làm giảm nguy cơ loãng xương, bệnh tim mạch và các vấn đề khác do estrogen thấp gây ra.

Liều được kê thực tế sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng thiếu hụt và phương pháp sử dụng. Estrogen có thể được sử dụng dưới dạng viên uống, thuốc bôi, viên đặt âm đạo hay dạng tiêm trực tiếp.

Liệu pháp estrogen còn có tác dụng làm giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng mãn kinh như bốc hỏa, đổ mồ hôi về đêm và giảm nguy cơ loãng xương.

Một số phụ nữ sẽ cần điều trị lâu dài ngay cả sau khi nồng độ estrogen đã trở lại mức bình thường. Trong những trường hợp này thì liều estrogen sẽ được giảm dần theo thời gian để duy trì mức ổn định. Liệu pháp estrogen dài hạn chủ yếu được khuyên dùng cho những phụ nữ sắp mãn kinh và đã từng phẫu thuật cắt tử cung. Trong phần lớn các trường hợp thì liệu pháp estrogen chỉ được khuyến cáo sử dụng trong một đến hai năm do nếu dùng lâu dài thì liệu pháp này sẽ làm tăng nguy cơ ung thư.

Liệu pháp hormone thay thế (HRT)

Liệu pháp hormone thay thế được sử dụng để tăng nồng độ hormone tự nhiên trong cơ thể. Bác sĩ thường chỉ định liệu pháp điều trị này cho những người sắp đến tuổi mãn kinh. Mãn kinh khiến nồng độ estrogen và progesterone giảm đáng kể. Liệu pháp hormone thay thế giúp đưa các hormone này trở lại mức bình thường.

Trong liệu pháp này, hormone có thể được bổ dung dưới dạng bôi, qua đường uống, đường âm đạo hoặc tiêm.

Liệu pháp hormone thay thế được điều chỉnh về liều lượng, thời gian và sự kết hợp các hormone cho từng trường hợp. Ví dụ, tùy thuộc vào kết quả chẩn đoán mà bác sĩ sẽ chỉ định dùng kết hợp progesterone với estrogen.

Những phụ nữ sắp mãn kinh điều trị bằng liệu pháp hormone thay thế sẽ có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn. Việc điều trị bằng liệu pháp này còn làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông và ung thư vú.

Điều trị bằng đậu nành

Một số nghiên cứu đã chứng minh lợi ích của đậu nành trong việc điều trị các triệu chứng của tình trạng thiếu hụt estrogen. Các nghiên cứu này chỉ ra rằng isoflavone trong đậu nành có thể làm giảm các triệu chứng mãn kinh do nồng độ estrogen sụt giảm.

Tuy nhiên, không phải ai cũng phù hợp với phương pháp điều trị tự nhiên này. Do đó, trước khi bổ sung thêm đậu nành vào chế độ ăn hoặc dùng các loại thực phẩm chức năng từ đậu nành thì phụ nữ cần tham khảo ý kiến bác sĩ.

Thay đổi lối sống

Ngoài các phương pháp kể trên thì một số thay đổi về chế độ sinh hoạt và chế độ ăn uống có thể giúp cải thiện tình trạng thiếu hụt estrogen.

Duy trì cân nặng khỏe mạnh

Vì thiếu cân có thể làm giảm nồng độ estrogen nên cần duy trì cân nặng ở mức khỏe mạnh.

Tập thể dục vừa phải

Việc thường xuyên tập thể dục cường độ quá cao cũng có thể làm giảm sự sản sinh estrogen. Vì vậy nên tập ở mức vừa phải để giữ cho cơ thể khỏe mạnh mà không ảnh hưởng đến nồng độ estrogen.