Dopamine Và Những Ảnh Hưởng Của Dopamine Tới Cơ Thể

1. Dopamine và Hormone dopamine là gì?

Dopamine là một hóa chất hữu cơ được tổng hợp từ tyrosine, thực hiện hai chức năng quan trọng đồng thời: nó là một hormone và cũng là một chất dẫn truyền thần kinh. Trong cả cơ thể và não bộ, nó đóng một vai trò quan trọng với tác dụng rất lớn.

Dopamine thường được gọi là "hormone hạnh phúc" bởi vì nó có nhiều tác động tích cực đối với cảm xúc và tình trạng thể chất của con người. Khi cơ thể tổng hợp và giải phóng dopamine một cách đầy đủ, người ta thường trải qua cảm giác phấn khích, sự phấn đấu, và tăng khả năng tạo ra cảm hứng.

Ngược lại, mức dopamine thấp có thể dẫn đến sự mất đi động lực, sự mờ nhạt, sự mất tập trung và hạn chế khả năng kiểm soát chuyển động của cơ thể.

2. Những tác dụng của Dopamine

Dopamine là một hóa chất quan trọng trong hệ thống thần kinh với nhiều tác động quan trọng đối với cảm xúc, học tập, kiểm soát chuyển động và nhiều khía cạnh khác của tâm lý và sức khỏe con người.

Dopamine có tác động tới cảm xúc và tư duy, chuyển động cơ thể

Các nơ-ron dopamine có phần thân của chúng tọa lạc ở vùng trung tâm của não và chúng gửi các dây thần kinh dài đến nhiều vùng khác trong não, đóng vai trò quan trọng trong việc truyền tải dopamine từ một phần của não đến phần khác. Những liên kết này thường được gọi là các đường dẫn dopamine. 

Các đường dẫn dopamine này chuyển tín hiệu đến khu vực vỏ trước trán của não, nơi có sự ảnh hưởng lớn đến khả năng giải quyết vấn đề, tư duy phức tạp, trí nhớ, trí thông minh và ngôn ngữ. Ngoài ra, các đường dẫn tín hiệu dopamine còn kết nối với hạch hạnh nhân, phần quan trọng trong việc xử lý cảm xúc và kiểm soát trí nhớ của hệ thống thần kinh.

Dopamine giúp kiểm soát động lực và cảm giác khen thưởng

Neuron dopamine đóng vai trò lớn trong việc điều khiển sự sôi nổi và sự thỏa mãn, góp phần tạo ra cảm giác "hạnh phúc" cho con người. Chất dopamine có khả năng tạo ra sự phấn khích và thú vị ngay lập tức, khiến con người có sự khao khát trải nghiệm nó thường xuyên. 

Rượu, thuốc lá, cocaïne và nhiều chất kích thích khác chứa lượng đáng kể dopamine, làm cho hệ thống tưởng thưởng trong não do dopamine quản lý được kích thích mạnh mẽ. Điều này giải thích tại sao con người thường có xu hướng sử dụng các chất kích thích, rượu, hoặc ma túy khi họ cảm thấy căng thẳng hoặc buồn chán. 

Hơn nữa, dopamine còn được sản xuất trong cơ thể khi chúng ta cảm thấy tự hào và thành công sau khi hoàn thành một mục tiêu. Việc đặt ra mục tiêu và theo đuổi mục tiêu thúc đẩy sự mong muốn và khi chúng ta đạt được những mục tiêu đó, mức độ hài lòng và cảm giác phấn khích tăng lên, cũng đồng nghĩa với việc có nhiều dopamine hơn trong cơ thể. Do đó, con người thường kích thích bản thân đạt được nhiều thành công và hoàn thành nhiều mục tiêu để cảm thấy thỏa mãn và hạnh phúc. 

Ngược lại, sự thiếu hụt dopamine có thể khiến bạn cảm thấy mất động lực, ít linh hoạt và có nguy cơ gây ra tình trạng trầm cảm.

Một số vai trò khác của dopamine

Ngoài việc hoạt động như một trung tâm điều chỉnh chính trong hệ thống thần kinh trung ương, dopamine còn có vai trò quan trọng trong việc truyền tải thông tin giữa các tế bào ở cùng một khu vực (gọi là paracrine). Điều này có nghĩa là nó tham gia vào quá trình giao tiếp giữa các tế bào, trong đó một tế bào sản xuất dopamine để gửi tín hiệu và tác động lên các tế bào lân cận, dẫn đến thay đổi trong hành vi của các tế bào đó.

Trong huyết quản, dopamine chịu trách nhiệm kiểm soát sự giải phóng của norepinephrine và đồng thời có tác dụng làm giãn mạch máu (ở nồng độ bình thường).

Tại tuyến tụy, dopamine có khả năng ức chế và giảm sự sản xuất insulin, quyết định quá trình kiểm soát đường huyết.

Trong thận, dopamine thúc đẩy việc bài tiết natri và lượng nước tiểu ra khỏi cơ thể, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng nước và muối.

Hệ thống tiêu hóa gặp ảnh hưởng của dopamine bằng cách làm giảm sự co bóp của đường tiêu hóa và đồng thời bảo vệ niêm mạc ruột.

Dopamine cũng tham gia vào hệ thống miễn dịch, nơi nó có khả năng làm giảm hoạt động của tế bào lympho.

Cần lưu ý rằng ngoại trừ các mạch máu, dopamine được tổng hợp và hoạt động cục bộ trong từng hệ thống ngoại vi riêng biệt, và nó tác động đặc trưng trong gần khoảng gần các tế bào mà nó được giải phóng.

Các vấn đề thường gặp liên quan đến dopamine

Những dấu hiệu thường xuất hiện khi cơ thể bị thiếu hụt dopamine là:

• Bị mất tập trung, khả năng tư duy kém và trí nhớ suy giảm. 

• Gây giảm ham muốn và khó khăn trong việc tận hưởng niềm vui. 

• Rối loạn giấc ngủ hoặc giấc ngủ chất lượng kém. 

• Tình trạng mệt mỏi, sự thiếu năng lượng, uể oải, và mất động lực. 

• Biến đổi tâm trạng không đều, và cảm xúc biến đổi thất thường. 

• Triệu chứng của việc run tay chân, cơ bắp căng cứng, và khó khăn trong việc duy trì thăng bằng. 

• Khó khăn trong quá trình tiêu hóa, bao gồm táo bón, mất cảm giác ăn uống, và khó khăn khi ăn và nuốt thức ăn. 

• Trạng thái gặp ảo giác, thường xuất hiện trong các trường hợp nghiêm trọng. 

• Cảm giác trầm cảm và thậm chí có suy nghĩ về tự tử. 

Thiếu dopamine có thể khiến một số người tìm kiếm cảm giác thăng hoa bằng cách tham gia vào các hoạt động không lành mạnh như sử dụng chất kích thích, cờ bạc, hoặc uống rượu. Tuy nhiên, những thói quen này có thể gây hại cho sức khỏe và cơ thể trong thời gian dài sau này. 

Thường thì việc tiết hormone dopamine trong cơ thể được điều khiển bởi hệ thần kinh. Do đó, để tăng cường lượng dopamine một cách tự nhiên, người bệnh có thể áp dụng các phương pháp dựa trên chế độ ăn và lối sống hàng ngày của họ.

3. Dopamine có ở đâu?

Dopamine có trong thực phẩm và thuốc

Để tăng cường sản xuất dopamine trong cơ thể, có một số thực phẩm và phương pháp tự nhiên hữu ích mà bạn có thể tích hợp vào chế độ ăn uống hàng ngày. Socola, sữa chua, hạnh nhân, bơ, củ cải đường và rau lá là những thực phẩm giúp tạo ra dopamine một cách tự nhiên. Đặc biệt, curcumin có trong nghệ đã được chứng minh là có khả năng thúc đẩy sản xuất dopamine. 

Ngoài ra, trà xanh chứa hoạt chất L Theanine, đặc biệt chỉ có trong trà, có khả năng tăng mức dopamine trong cơ thể, cải thiện tâm trạng và cân bằng cảm xúc. Uống 2 cốc trà xanh mỗi ngày có thể có lợi cho bạn. 

Nghiên cứu cho thấy, các lợi khuẩn đường ruột (probiotic) là một cách khác để ảnh hưởng đến quá trình sản xuất dopamine. Vì vậy, hãy bổ sung nhiều thực phẩm giàu probiotic vào khẩu phần ăn hàng ngày của bạn. 

Các loại thực phẩm như hạt bí đỏ, dưa hấu, đậu xanh, táo và chuối cũng chứa dopamine, giúp cung cấp thêm nguồn cung cấp cho cơ thể. Nếu bạn đang tìm kiếm một phương pháp tự nhiên khác để hỗ trợ tăng cường dopamine, hãy xem xét việc sử dụng chiết xuất từ thảo dược Ginkgo biloba. Nó có khả năng ngăn ngừa lo lắng, thiếu tập trung, mệt mỏi và trầm cảm. Tuy nhiên, trước khi sử dụng, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để đảm bảo an toàn. 

Cuối cùng, không nên bỏ qua việc đảm bảo cung cấp đủ vitamin và khoáng chất cho cơ thể. Sắt, niacin, folate và vitamin B6 đều có khả năng giúp tạo ra dopamine và duy trì sự hạnh phúc. Nếu bạn thiếu bất kỳ chất dinh dưỡng nào trong danh sách này, có thể dẫn đến khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu cơ thể về dopamine. 

Dopamine được sản xuất thông qua các hoạt động thể chất

Thường xuyên vận động và duy trì lịch trình tập luyện hàng tuần là một cách hiệu quả để kích thích cơ thể tạo ra dopamine, mang lại cảm giác vui vẻ và cải thiện tâm trạng. Có nhiều hoạt động khác nhau mà bạn có thể thực hiện như tập thể dục, yoga, làm vườn, chạy bộ và nhiều hoạt động thể thao khác, để thúc đẩy quá trình sản xuất dopamine trong cơ thể.

Một nghiên cứu đã chỉ ra rằng tập yoga trong ít nhất một giờ mỗi ngày, đều đặn sáu buổi mỗi tuần có thể góp phần tăng cường lượng dopamine và làm cho tâm trạng trở nên thoải mái hơn. 

Ngoài ra, các hoạt động thiên về thư giãn tâm trí như thiền, vẽ tranh, âm nhạc, nhiếp ảnh và khiêu vũ cũng có khả năng thúc đẩy sản xuất dopamine và cải thiện tâm trạng. Đặc biệt, những hoạt động này có giá trị đối với những người đang đối mặt với các vấn đề về tâm lý và cảm xúc đang ở trong trạng thái ức chế.

Dopamine được giải phóng thông qua tác động của ánh nắng mặt trời

Tác động của ánh sáng mặt trời đến hệ thống dẫn truyền thần kinh trong cơ thể con người là không thể bỏ qua. Trong những thời kỳ khi thời tiết mùa đông khiến ánh nắng mặt trời trở nên hiếm hoi, nhiều người có thể trải qua hiện tượng gọi là Rối loạn cảm xúc theo mùa (SAD). Đây là tình trạng mà mọi người cảm thấy buồn bã hoặc chán nản trong mùa đông khi ánh sáng mặt trời trở nên thiếu thốn. 

Một cách hiệu quả để cải thiện tình trạng này là tận dụng ánh nắng mặt trời bằng cách thường xuyên tắm nắng vào buổi sáng. Hoạt động này giúp cơ thể sản xuất nhiều hormone hạnh phúc dopamine hơn, giúp tạo nên tâm trạng tốt hơn trong mùa đông khắc nghiệt.

Giải phóng dopamine bằng thói quen ngủ đúng giờ và đủ giấc

Sự giải phóng của dopamine trong não đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định tâm trạng và năng lượng của bạn trong suốt ngày. Thường thì lượng dopamine cao nhất sẽ được giải phóng vào buổi sáng và dần giảm xuống vào buổi tối khi bạn chuẩn bị đi ngủ. Tuy nhiên, thiếu ngủ có thể làm suy giảm đáng kể mức dopamine trong não vào ngày tiếp theo. 

Đảm bảo bạn có một giấc ngủ chất lượng, đủ giấc và sâu giấc có thể ảnh hưởng tích cực đến hoạt động của não và duy trì sự cân bằng về mức độ dopamine. Tổ chức Giấc ngủ Quốc gia khuyên rằng, bạn nên ngủ từ 7-9 giờ mỗi đêm để đảm bảo tình trạng sức khỏe tốt nhất cùng với một tâm trạng sảng khoái và năng động cho ngày tiếp theo.