Vai Trò Của Axit Béo Trong Chăm Sóc Da

Để thực sự có hiệu quả phục hồi hàng rào bảo vệ da, kem dưỡng ẩm cần chứa đủ cả 3 loại lipid là ceramide, cholesterol và axit béo với tỷ lệ 1:1:1. Nhưng loại và lượng axit béo cũng là một yếu tố rất quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả của kem dưỡng ẩm.

Axit béo là gì?

Axit béo là một thành phần cơ bản của lipid (chất béo). Đầu của chuỗi axit béo là đầu cacboxyl ưa nước và đuôi là chuỗi hydrocacbon kỵ nước.

Axit béo thiết yếu là gì?

Axit béo thiết yếu (essential fatty acid) là các axit béo mà cơ thể con người không thể tự tổng hợp và phải hấp thụ từ thức ăn. Axit béo omega 3 và axit béo omega 6 là hai loại axit béo thiết yếu ở người. Cả axit alpha-linolenic và axit linoleic đều là những axit béo thiết yếu cần thiết cho da. Có hai cách để bổ sung những axit béo này cho da: thông qua thực phẩm và kem dưỡng ẩm. Hai loại axit béo này thường có trong các loại dầu dưỡng da.

Vai trò của axit béo trong cơ thể

Axit béo có vai trò rất quan trọng đối với sức khỏe làn da vì axit béo ảnh hưởng đến tính lưu động của màng tế bào, nơi kiểm soát sự ra vào của các phân tử. Axit béo còn bảo vệ da trong quá trình xạ trị để điều trị ung thư. Không chỉ quan trọng đối với làn da, axit béo còn rất quan trọng đối với sức khỏe tổng thể. Lý do là vì axit béo tham gia vào nhiều quá trình quan trọng của tế bào. Ví dụ, axit béo tham gia vào quá trình giao tiếp giữa các tế bào, phản ứng của hệ miễn dịch,tham gia điều hòa sự sản xuất sắc tố và phản ứng viêm.

Lợi ích của axit béo đối với da

Axit béo chiếm 1/3 hàng rào bảo vệ da. Hàng rào bảo vệ da thực chất là lớp da ngoài cùng, có vai trò ngăn nước bốc hơi khỏi da và ngăn các chất gây dị ứng, kích ứng và vi sinh vật bên ngoài xâm nhập vào da. Axit béo còn ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật của da. Mất cân bằng hệ vi sinh vật của da là nguyên nhân góp phần gây ra mụn trứng cá, bệnh trứng cá đỏ (rosacea), bệnh vảy nến và bệnh chàm (eczema). Những vi sinh vật này có thể phân hủy lipid thành các axit béo chuỗi ngắn có ảnh hưởng đến phản ứng viêm và giúp duy trì sự cân bằng hệ vi sinh vật. Axit béo còn ảnh hưởng đến quá trình bong tế bào da chết tự nhiên. Axit béo có rất nhiều lợi ích cho da, tuy nhiên, axit béo bão hòa và không bão hòa trong kem dưỡng ẩm có tác động khác nhau đến da. Loại axit béo cần sử dụng phụ thuộc vào loại da và vấn đề về da cần điều trị.

Nguồn gốc của axit béo trong da

Các axit béo tự do có trên bề mặt da đến từ bã nhờn được tạo ra bởi tuyến bã nhờn hoặc được tiết ra từ các tế bào sừng. Axit béo tự do trên bề mặt da cũng có thể là sản phẩm phụ của vi khuẩn trên da hoặc là thành phần trong kem dưỡng ẩm, dầu tẩy trang và sữa rửa mặt dạng kem.

Các loại axit béo trong sản phẩm chăm sóc da

Loại axit béo trong dầu và kem dưỡng da là yếu tố rất quan trọng vì nhiều lý do và không có loại axit béo nào phù hợp với mọi loại da. Loại axit béo nên được sử dụng trong kem dưỡng ẩm phụ thuộc vào hình dạng “đuôi” của chuỗi axit béo, điều này xác định khoảng cách giữa các lipid. Lipid được nén chặt tạo thành hàng rào bảo vệ da vững chắc hơn so với lipid nằm xa nhau. Axit béo bão hòa có đuôi thẳng hơn vì chúng không có liên kết đôi. Các liên kết đôi của axit béo không bão hòa tạo nên đường cong ở đuôi chuỗi axit béo, điều này ngăn cản các lipid gắn chặt với nhau. Do đó, axit béo bão hòa giúp hồi hàng rào bảo vệ da tốt hơn so với axit béo không bão hòa. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, axit béo không bão hòa lại mang lại lợi ích lớn hơn axit béo bão hòa. Hãy cùng tìm hiểu xem axit béo bão hòa và axit béo không bão hòa trong sản phẩm chăm sóc da có gì khác nhau. Loại axit béo là một yếu tố quan trọng cần cân nhắc khi lựa chọn sản phẩm chăm sóc da.

Cách nhận biết axit béo trong bảng thành phần

Axit béo có thể được ghi trong bảng thành phần của sản phẩm dưới nhiều cái tên khác nhau. Một số sản phẩm ghi trực tiếp là “axit béo” hay “fatty acid” nhưng một số sản phẩm lại để tên của thành phần có chứa axit béo. Thêm nữa, có nhiều loại axit béo và trong đó có những loại có nhiều tên. Ví dụ, axit stearic còn được gọi là axit octadecanoic.

Sản phẩm có thể không ghi “axit béo” hay “fatty acid” mà thay vào đó sẽ ghi tên của loại dầu hoặc thành phần tự nhiên có chứa axit béo, ví dụ:

• Axit linoleic có trong dầu cây rum (safflower) và dầu hạt nho (grape seed)
• Axit linolenic có trong dầu lưu ly (borage)
• Axit oleic có trong dầu macca và dầu oliu
• Axit stearic có trong bơ hạt mỡ (shea butter), bơ ca cao (cocoa butter), dầu lưu ly và dầu argan.

Khi axit béo được este hóa với glycerin, tên axit béo sẽ có đuôi “ate” và đằng trước là từ glyceryl, chẳng hạn như glyceryl stearate. Quy tăc tương tự áp dụng với các axit béo khác, ví dụ như glyceryl palmitate là axit palmitic được este hóa với glycerin. Một số thành phần khác có chứa axit stearic, ví dụ như polyglyceryl-10 distearate và sorbitan stearate. Vì vậy, nếu bạn muốn biết một sản phẩm có chứa axit stearic hay không thì hãy xem sản phẩm đó có loại dầu nào (dầu argan và dầu lưu ly là hai loại phổ biến nhất) hoặc tìm thành phần có chữ “stearate” hoặc axit octadecanoic.

Ưu điểm của axit béo không bão hòa trong kem dưỡng ẩm

Axit béo không bão hòa có một số lợi ích nhất định so với axit béo bão hòa trong các sản phẩm chăm sóc da:

• Ít gây bít tắc lỗ chân lông hơn so với axit béo bão hòa. Nếu bạn có làn da dễ bị mụn trứng cá thì nên chọn kem dưỡng ẩm chứa axit béo không bão hòa.

• Làm sáng da: Axit béo không bão hòa có tác dụng ức chế tyrosinase và đẩy nhanh quá trình bong sắc tố melanin khỏi lớp biểu bì, nhờ đó giúp làm sáng da và mờ vết thâm.
• Chống viêm: Axit linoleic là một thành phần giảm viêm da đặc biệt hiệu quả.
• Tốt cho bệnh trứng cá đỏ (rosacea): Nếu bạn bị bệnh trứng cá đỏ, hãy tìm kem dưỡng ẩm có chứa axit béo không bão hòa.

Một số ví dụ về axit béo không bão hòa trong các sản phẩm chăm sóc da là axit linoleic, axit linolenic và axit oleic. Axit linoleic có trong dầu argan, dầu cây rum, dầu hướng dương và dầu hạt nho. Axit linolenic có trong dầu lưu ly. Axit oleic có nhiều trong dầu ô liu.

Da không đều màu nên chọn loại axit béo nào?

Nếu bạn có làn da không đều màu hoặc bị thâm, việc lựa chọn đúng loại axit béo trong kem dưỡng ẩm là rất quan trọng. Hãy chọn kem dưỡng chứa axit béo không bão hòa. Kem dưỡng chứa axit béo bão hòa có thể kích thích tyrosinase – enzyme thúc đẩy sự sản sinh sắc tố melanin và điều này làm cho tình trạng tăng sắc tố càng trở nên trầm trọng hơn. Sử dụng đúng loại kem dưỡng không chỉ tác động trực tiếp đến tình trạng tăng sắc tố mà còn giúp các thành phần làm sáng da khác hoạt động tốt hơn.

Axit béo giúp tăng hiệu quả và khả năng thẩm thấu của các thành phần chăm sóc da khác

Axit béo có ảnh hưởng lớn đến khả năng thẩm thấu của các thành phần khác trong quy trình chăm sóc da. Một ví dụ là axit oleic. Axit oleic là một axit béo không bão hòa giúp tăng khả năng hấp thụ các thành phần chăm sóc da khác bằng cách tạo ra các lỗ nhỏ trên da. Điều này là do hình dạng đuôi của chuỗi axit oleic khiến các lipid khó xếp chồng lên nhau hơn.

Ưu điểm của axit béo bão hòa trong kem dưỡng ẩm

Nói chung, axit béo bão hòa là thành phần dưỡng ẩm tốt nhất trong kem dưỡng ẩm. Axit béo bão hòa thúc đẩy sự sản sinh sắc tố da nên nếu bạn muốn duy trì màu da nâu lâu hơn sau khi tắm nắng thì có thể sử dụng sản phẩm chứa axit béo bão hòa. Axit stearic là một trong những loại axit béo bão hòa có tác dụng phục hồi hàng rào bảo vệ da tốt nhất và không gây bít tắc lỗ chân lông. Các axit béo bão hòa có chiều dài chuỗi từ C8 đến C14 (8 – 14 nguyên tử carbon) dễ gây bít tắc lỗ chân lông hơn.

Tuy nhiên, nếu bạn đang sử dụng các sản phẩm làm sáng da hoặc làm đều màu da thì nên chọn kem dưỡng ẩm chứa axit béo không bão hòa thay vì axit béo bão hòa.

Nên chọn loại axit béo nào?

Mỗi loại axit béo có những ưu và nhược điểm riêng. Việc một axit béo có lợi hay có hại phụ thuộc vào độ dài của chuỗi axit béo. Axit oleic giúp tăng khả năng thẩm thấu của các thành phần khác. Axit stearic là loại axit béo giúp tăng cường hàng rào bảo vệ da hiệu quả nhất. Axit myristic là một axit béo có thể gây bít tắc lỗ chân lông và dẫn đến nổi mụn. Axit lauric đã được chứng minh là có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn gây mụn.

Protein kinase C (PKC) là con đường truyền tín hiệu quan trọng giữa các tế bào. PKC được kích hoạt bởi các axit béo không bão hòa dạng cis như axit oleic, linoleic, linolenic, arachidonic và docosahexaenoic. Axit béo bão hòa không có tác dụng tương tự đối với PKC. Còn rất nhiều yếu tố khác ảnh hưởng đến tác động của axit béo đối với sinh học của da. Những yếu tố này đều cần được cân nhắc khi lựa chọn sản phẩm chăm sóc da chứa axit béo.

Lựa chọn axit béo dựa trên vấn đề về da

1. Axit béo giúp làm dịu da, điều trị viêm da và bệnh trứng cá đỏ

Axit béo có thể kích hoạt hoặc tắt các tế bào miễn dịch vì axit béo hoạt động như các phân tử truyền tín hiệu. Axit béo không bão hòa đa là tiền chất của các phân tử eicosanoid gây viêm. Axit linoleic là một loại axit béo có khả năng chống viêm bên cạnh việc tạo sự hỗ trợ cấu trúc cho màng tế bào. Các axit béo có nguồn gốc từ axit linoleic gồm axit eicosapentaenoic và axit docosahexaenoic làm giảm khả năng tổng hợp các yếu tố gây viêm của tế bào miễn dịch.

2. Axit béo giúp làm sáng da, trị thâm nám

Axit béo điều hòa quá trình hình thành sắc tố melanin. Axit béo không bão hòa làm giảm quá trình tổng hợp melanin và hoạt động của enzyme tyrosinase, trong khi axit béo bão hòa làm tăng quá trình tổng hợp melanin và hoạt động của tyrosinase.

3. Axit béo gây mụn trứng cá và bít tắc lỗ chân lông

Các axit béo bão hòa có chiều dài chuỗi từ C8 đến C14 và axit dientic (một loại axit béo không bão hòa có chiều dài chuỗi C18) có thể gây bít tắc lỗ chân lông. Axit lauric cũng gây bít tắc lỗ chân lông nhưng lại có khả năng tiêu diệt vi khuẩn gây mụn, đó là lý do tại sao một số sản phẩm chứa axit lauric gây mụn trong khi một số khác thì không. Công thức của axit lauric là yếu tố quyết định khả năng gây bít tắc lỗ chân lông.

Làm thế nào để tăng axit linoleic cho da?

Dầu argan là một nguồn cung cấp axit linoleic (một loại axit béo omega 6) tuyệt vời. Các loại dầu khác cũng có chứa axit linoleic còn có dầu hạnh nhân, dầu lưu ly, dầu hạt nho, dầu cây rum và dầu ô liu.

>>> Xem thêm: Lợi ích của exosome trong chăm sóc da và điều trị vấn đề về da