Rụng tóc từng mảng: Nguyên nhân và cách điều trị

Rụng tóc từng mảng là một dạng rụng tóc phổ biến có đặc điểm là tóc bị rụng nhiều theo mảng, dần để lộ ra da đầu. Da đầu của những người bị rụng tóc từng mảng đa phần vẫn hoàn toàn bình thường, không ngứa, không kích ứng, không đỏ và cũng không bong tróc. Nhiều người thậm chí còn không biết rằng mình bị rụng tóc từng mảng cho đến khi người khác phát hiện ra.

Vậy đâu là nguyên nhân gây rụng tóc từng mảng? Rụng tóc từng mảng có đặc điểm gì? Và cách điều trị rụng tóc từng mảng ra sao?

Rụng tóc từng mảng là gì?

Rụng tóc từng mảng (alopecia areata) là một dạng rụng tóc trong đó tóc bị rụng theo mảng hình tròn trên đầu, mỗi mảng có kích cỡ bằng đồng xu hoặc lớn hơn một chút. Một người có thể có từ 1 đến 2 mảng rụng tóc như vậy trên đầu. Da đầu ở những mảng bị rụng tóc vẫn bình thường, không đỏ, ngứa hay bong tróc.

Rụng tóc từng mảng có thể tự khỏi và tóc thường mọc trở lại sau khoảng 6 - 12 tháng, nhưng cũng có nhiều người không mọc lại tóc. Do đó, khi bị rụng tóc từng mảng thì nên đi khám để có biện pháp điều trị giúp tóc mọc trở lại nhanh hơn vì rụng tóc từng mảng cũng có thể là do một bệnh lý hoặc vấn đề về da đầu gây ra. Nếu những bệnh này không được phát hiện và điều trị thì tóc sẽ không thể mọc trở lại và thậm chí, da đầu sẽ có những mảng mất tóc vĩnh viễn.

Một vài điều cần biết về rụng tóc từng vùng

• Một khi xảy ra rụng tóc từng mảng, những mảng bị rụng tóc thường mở rộng rất nhanh.
• Lông ở các khu vực khác trên cơ thể cũng có thể bị rụng theo mảng, chẳng hạn như ria mép, râu, lông mày hay lông mu.
• Rụng tóc từng mảng là bệnh tự miễn những cũng có thể là do các vấn đề về da đầu gây ra như nấm da đầu, viêm da đầu (viêm da tiết bã) hay lichen phẳng.
• Căng thẳng có thể dẫn đến rụng tóc từng mảng.
• Rụng tóc từng mảng không lây nhưng có thể di truyền. Cứ 5 người bị rụng tóc từng mảng lại có 1 người bị vấn đề này do di truyền. Những người có người thân ruột thịt trong gia đình bị rụng tóc từng mảng sẽ có nguy cơ bị rụng tóc từng mảng cao hơn bình thường.
• Ở hầu hết mọi người, tình trạng rụng tóc từng mảng chỉ ở mức độ nhẹ. Vùng rụng tóc không lan quá rộng và có thể tự khỏi sau một thời gian.
• Tuy nhiên, nếu vùng rụng tóc ngày càng lan rộng thì đó có thể là rụng tóc cả đầu hoặc rụng tóc từng mảng nghiêm trọng. Tình trạng rụng tóc có thể tiến triển thành rụng lông (tóc) toàn thân (alopecia universalis).

Nguyên nhân gây rụng tóc từng mảng

Các nhà khoa học cho rằng rụng tóc từng mảng là do nang tóc bên dưới da đầu bị viêm. Điều này có thể xảy ra do những nguyên nhân sau đây:

1. Bệnh tự miễn: Hệ miễn dịch bị trục trặc, tưởng nhầm một số mô khỏe mạnh trong cơ thể là tác nhân gây hại và tấn công. Trong trường hợp rụng tóc từng mảng, hệ miễn dịch hiểu nhầm nang tóc là vật thể lạ và tấn công, điều này gây viêm nang tóc và dẫn đến rụng tóc.
2. Căng thẳng kéo dài. Điều này có thể ảnh hưởng đến hoạt động của hệ miễn dịch.
3. Rụng tóc từng mảng di truyền từ người thân trong gia đình.
4. Dị ứng, chẳng hạn như viêm da cơ địa. Phản ứng dị ứng có thể gây viêm da khắp cơ thể, bao gồm cả da đầu.
5. Nhiễm một số loại virus

Các bệnh có thể xảy ra cùng rụng tóc từng mảng

Một số bệnh không trực tiếp gây viêm bên dưới da đầu và ảnh hưởng đến nang tóc nhưng có thể đi kèm rụng tóc từng mảng. Hầu hết các bệnh này xảy ra do hệ miễn dịch có vấn đề.

Ở những người mắc các bệnh này, hệ miễn dịch coi các mô của chính cơ thể là vật thể ngoại lai và tạo ra các kháng thể để tấn công, gây viêm, tổn thương mô và khiến cho cơ quan bị tấn công không thể hoạt động bình thường. Hệ miễn dịch có thể tấn công cả nang tóc và gây rụng tóc từng mảng. Rụng tóc từng mảng có thể xảy ra ở những người mắc các bệnh dưới đây:

Tiểu đường type 1

Bệnh tiểu đường type 1 xảy ra do hệ miễn dịch tấn công và làm tổn thương mô tuyến tụy. Tuyến tụy bị phá hủy sẽ không thể sản xuất đủ insulin (hormone đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát lượng đường trong máu) và cuối cùng dẫn đến bệnh tiểu đường.

Bệnh tiểu đường type 1 không trực tiếp gây ra rụng tóc nhưng hệ miễn dịch hoạt động bất thường có thể tấn công cả các nang tóc, gây viêm và dẫn đến rụng tóc từng mảng.

Bệnh tuyến giáp

Hầu hết các bệnh liên quan đến tuyến giáp đều là do rối loạn chức năng miễn dịch. Hệ miễn dịch tấn công chính các mô khỏe mạnh của tuyến giáp. Bệnh tuyến giáp có thể gây rụng tóc từng mảng do cùng một nguyên nhân giống như bệnh tiểu đường type 1. Ở những người bị bệnh tuyến giáp do rối loạn chức năng miễn dịch, hệ miễn dịch có thể tấn công cả nang tóc, gây viêm và kết quả là rụng tóc từng mảng.

Bệnh bạch biến

Bệnh bạch biến xảy ra do hệ miễn dịch hoạt động bất thường, phá hủy các tế bào biểu bì tạo hắc tố (tế bào melanocyte). Khi không có các tế bào này, da sẽ có những mảng nhạt màu hơn so với vùng xung quanh. Hệ miễn dịch hoạt động không bình thường ở những người bị bệnh bạch biến còn có thể làm hỏng các nang tóc và gây rụng tóc từng mảng.

Viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp cũng là một bệnh tự miễn, xảy ra do hệ miễn dịch phá hủy lớp màng bao quanh xương.

Viêm loét đại tràng

Bệnh lý đường ruột này cũng là do rối loạn miễn dịch. Nguyên nhân có thể là do hệ miễn dịch hoạt động không bình thường, gây phản ứng viêm quá mức khi phát hiện vi sinh vật xâm nhập hoặc cũng có thể là do hệ miễn dịch tưởng nhầm các mô trong ruột là vật lạ và tấn công.

Biểu hiện của rụng tóc từng mảng

• Tóc rụng thành từng mảng kích cỡ bằng đồng xu hoặc lớn hơn. Người mắc bệnh này có một hoặc nhiều mảng rụng tóc nằm rải rác trên đầu.
• Da đầu ở vùng bị rụng tóc không đỏ, không đóng vảy hay bong tróc nhưng đôi khi hơi có cảm giác ngứa và có một vài sợi tóc mảnh màu trắng.
• Tóc ở xung quanh các mảng rụng tóc có dạng chấm đen do mới nhú lên bề mặt da hoặc có hình dấu chấm than (!) do phần tóc mọc lên sau mảnh hơn phần tóc mọc trước và những sợi tóc này cũng sẽ nhanh chóng bị rụng, khiến cho mảng rụng tóc ngày càng rộng ra.
• Những khu vực có lông trên cơ thể cũng có thể bị rụng lông từng mảng, chẳng hạn như ria mép, râu, lông mày, lông mu…
• Rụng tóc từng mảng do phản ứng tự miễn có biểu hiện khác với rụng tóc do nấm da đầu hay các dạng nhiễm trùng da đầu khác. Ở rụng tóc từng mảng do phản ứng tự miễn, da đầu không có gì bất thường nhưng nếu nguyên nhân là do da đầu bị nhiễm trùng thì da đầu sẽ bị đỏ, sưng tấy, bong tróc, đóng vảy, ngứa dữ dội, chảy dịch hoặc có mủ. 

Ai có nguy cơ bị rụng tóc từng mảng?

Rụng tóc từng mảng có thể xảy ra ở bất kỳ ai, bất kể giới tính và tuổi tác. Tuy nhiên, đa số những người gặp phải vấn đề này đều trên 30 tuổi. Ngoài tuổi tác, một số yếu tố khác cũng làm tăng nguy cơ rụng tóc từng mảng còn có:

• Mắc các bệnh tự miễn
• Căng thẳng kéo dài
• Có tiền sử gia đình bị rụng tóc từng mảng hoặc mắc bệnh tự miễn
• Có tiền sử cá nhân bị rụng tóc từng mảng hoặc bệnh tự miễn
• Móng tay và móng chân có các biểu hiện bất thường như đổi màu móng, móng sần sùi hay mỏng yếu 
• Tóc rụng nhiều hơn bình thường

Tuy nhiên, ngay cả khi không có các yếu tố nguy cơ này thì rụng tóc từng mảng vẫn có thể xảy ra vì những nguyên nhân khác. Nếu nhận thấy tóc bị rụng nhiều thành từng mảng thì nên đi khám càng sớm càng tốt.

Rụng tóc từng mảng tự miễn và rụng tóc từng mảng do nấm da đầu

Rụng tóc từng mảng do phản ứng tự miễn khác với rụng tóc từng mảng do nấm da đầu về nguyên nhân, biểu hiện và cách điều trị, mặc dù cả hai dạng rụng tóc từng mảng này đều có chung đặc điểm là tóc bị rụng thành mảng hình tròn trên đầu.

Rụng tóc từng mảng tự miễn xảy ra do hệ miễn dịch tấn công nang tóc, làm hỏng nang tóc và dẫn đến rụng tóc. Da đầu ở những mảng rụng tóc không có dấu hiệu viêm hay nhiễm trùng, không đỏ, không ngứa, không đóng vảy hay bong tróc.

Rụng tóc từng mảng tự miễn có thể tự khỏi mà không cần điều trị. Nếu cần điều trị thì phải nhắm đến hệ miễn dịch hoặc giải quyết các nguyên nhân làm xáo trộn hoạt động của hệ miễn dịch, chẳng hạn như căng thẳng chứ không phải điều trị da đầu. 

Rụng tóc từng mảng do nấm xảy ra khi da đầu bị nhiễm nấm và viêm. Do bị nhiễm trùng nên da đầu ở những mảng rụng tóc có các biểu hiện như đỏ, sưng tấy, ngứa ngáy, đóng vảy và bong tróc.

Phương pháp điều trị rụng tóc từng mảng do nấm khác với rụng tóc từng mảng tự miễn. Vì nguyên nhân gây rụng tóc từng mảng là do da đầu bị nhiễm nấm nên phải dùng thuốc trị nấm đường uống hoặc bôi cho đến khi tiêu diệt hết nấm. Da đầu không thể tự lành lại và tình trạng rụng tóc sẽ không tự hết giống như rụng tóc từng mảng tự miễn.

Một điểm khác biệt nữa là khi bị rụng tóc từng mảng tự miễn, tóc thường tự mọc lại sau khi nang tóc phục hồi nhưng nếu nguyên nhân là do nhiễm nấm thì da đầu có thể hình thành sẹo và tóc vĩnh viễn không thể mọc lại. Lúc này nếu muốn khôi phục mái tóc thì sẽ phải cấy tóc vào vết sẹo.

Chẩn đoán rụng tóc từng mảng

Đầu tiên, bác sĩ sẽ kiểm tra da đầu ở vùng bị rụng tóc để tìm các biểu hiện bất thường như sẹo, mẩn đỏ hay đóng vảy. Sau đó bác sĩ sẽ khai thác bệnh sử để xem có bị căng thẳng hay mắc bệnh tự miễn như tiểu đường type 1 và bệnh tuyến giáp hay không.

Bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị dựa trên nguyên nhân gây rụng tóc từng mảng.

Nếu là do phản ứng tự miễn thì sẽ phải sử dụng các loại thuốc điều chỉnh hệ miễn dịch. Nếu nguyên nhân do căng thẳng thì sẽ cần phải thư giãn tinh thần. Bệnh nhân có thể cần dùng các loại thuốc trị rụng tóc trong trường hợp tóc mới mọc quá yếu do các nguyên nhân khác, chẳng hạn như do nồng độ DHT tăng cao.

Điều trị rụng tóc từng mảng

Hơn 50% trường hợp rụng tóc từng mảng đều tự khỏi hoặc khỏi sau khi điều trị hay kiểm soát được các bệnh tự miễn. Các loại thuốc điều trị bệnh tự miễn cũng có thể giúp ích cho tình trạng rụng tóc từng mảng.

Khi hệ miễn dịch không còn tấn công nang tóc và nang tóc hồi phục, tóc ở những mảng rụng tóc sẽ bắt đầu mọc lại. Tóc mới mọc thường mảnh hơn trước và ban đầu có màu trắng. Khi tình trạng viêm dưới da đầu cải thiện và tự hết, tóc sẽ mọc trở lại trong vòng 6 - 12 tháng.

Nhưng nếu sau thời gian này mà tóc vẫn không có dấu hiệu mọc lại hoặc tiếp tục xuất hiện các mảng rụng tóc mới thì sẽ phải can thiệp điều trị. Rụng tóc từng mảng có thể được điều trị bằng các phương pháp sau đây.

Điều chỉnh hệ miễn dịch

Nếu rụng tóc từng mảng là do bệnh tự miễn thì sẽ không có cách nào chữa khỏi dứt điểm mà chỉ có thể điều trị mỗi khi bị rụng tóc bằng cách ức chế hệ miễn dịch (làm giảm hoạt động của hệ miễn dịch) và từ đó làm giảm viêm dưới da đầu. Người bệnh thường phải sử dụng các loại thuốc ức chế miễn dịch (hoặc chứa steroid hoặc không chứa steroid) và đôi khi còn phải điều trị bằng phương pháp cấy ghép hạch bạch huyết.

Một tác dụng phụ của việc điều trị rụng tóc từng mảng bằng thuốc ức chế miễn dịch là sẽ làm suy yếu hệ miễn dịch, có nghĩa là cơ thể sẽ dễ bị nhiễm trùng hơn trước. Để tránh xảy ra điều này thì người bệnh cần chú ý giữ gìn sức khỏe, nghỉ ngơi đầy đủ, ăn uống đủ dinh dưỡng và tập thể dục thường xuyên để hệ miễn dịch có thể hoạt động tốt nhất có thể.

Dùng thuốc trị rụng tóc

Đôi khi nguyên nhân khiến tóc không mọc trở lại sau khi khỏi rụng tóc từng mảng là do còn có các vấn đề tiềm ẩn khác ảnh hưởng đến hoạt động của nang tóc. Điều này khiến tóc không mọc hoặc mọc nhưng sợi tóc yếu và mảnh. Những trường hợp này có thể phải dùng thuốc trị rụng tóc.

Có hai loại thuốc trị rụng tóc đang được sử dụng phổ biến hiện nay là finasteride và minoxidil. Finasteride thường được sử dụng cho nam giới trong khi minoxidil có thể dùng được cho cả nam và nữ. Minoxidil có cả dạng bôi và dạng viên uống. Bác sĩ sẽ chỉ định loại thuốc phù hợp dựa trên nguyên nhân và tình trạng rụng tóc của mỗi người.

Kích thích nang tóc

Nếu như không muốn sử dụng thuốc trị rụng tóc vì lo ngại tác dụng phụ hoặc muốn có hiệu quả nhanh thì có thể thử các phương pháp kích thích nang tóc để những vùng bị rụng tóc từng mảng mọc lại tóc nhanh hơn và tóc chắc khỏe hơn.

Các phương pháp kích thích nang tóc được sử dụng tại Absolute Hair Clinic là laser LLLT, laser Fotona, tiêm tế bào gốc nang tóc và tiêm huyết tương giàu tiểu cầu (PRP).

Các phương pháp điều trị thay thế 

Hầu hết các phương pháp điều trị thay thế đều chưa được nghiên cứu khoa học xác nhận  về tính hiệu quả đối với chứng rụng tóc từng mảng nhưng nhiều người đã thử và nhận thấy sự cải thiện rõ rệt. Các phương pháp điều trị thay thế được sử dụng phổ biến để trị rụng tóc từng mảng gồm có liệu pháp hương thơm và châm cứu.

Chăm sóc tóc và da đầu

Ngoài các cách kể trên, người bệnh cũng nên chú ý chăm sóc tóc và da đầu bằng các cách như sử dụng các sản phẩm dưỡng tóc, ăn nhiều thực phẩm có lợi cho tóc, uống bổ sung các chất cần thiết cho sự mọc tóc và bỏ các thói quen gây hại cho tóc và da đầu như buộc tóc quá chặt, gãi đầu hay hút thuốc lá.

Một điều quan trọng nữa để giữ cho tóc và da đầu khỏe mạnh là phải hạn chế căng thẳng vì căng thẳng là một yếu tố có thể gây rụng tóc từng mảng.

Căng thẳng sẽ ảnh hưởng đến hoạt động của hệ miễn dịch và gây ra những thay đổi bất thường khác trong cơ thể. Hơn nữa, căng thẳng kéo dài còn có thể làm tăng nguy cơ mắc một chứng rối loạn tâm thần gọi là hội chứng nghiện giật tóc (trichotillomania). Chứng rối loạn này có thể dẫn đến rụng tóc từng mảng và gây hại cho da đầu. 

Rụng tóc từng mảng có cần đi khám không?

Mặc dù rụng tóc từng mảng có thể tự khỏi nhưng vẫn nên đi khám ngay khi nhận thấy tóc bị rụng nhiều bất thường vì rụng tóc từng mảng có thể là dấu hiệu của các bệnh tự miễn khác. Phát hiện và điều trị càng sớm thì bệnh sẽ càng nhanh được kiểm soát. Tình trạng rụng tóc từng mảng cũng sẽ sớm chấm dứt và khả năng mọc lại tóc cao hơn. 

Không nên tự mua thuốc trị rụng tóc hay các sản phẩm kích thích mọc tóc mà trước hết nên đi khám bác sĩ vì tình trạng rụng tóc từng mảng có thể là do nhiều nguyên nhân gây ra. Chỉ khi xác định được nguyên nhân thì mới có biện pháp điều trị hiệu quả.

Tại Absolute Hair Clinic có đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao và giàu kinh nghiệm điều trị nhiều vấn đề khác nhau về tóc và da đầu, bao gồm cả rụng tóc từng mảng.

Tóm tắt bài viết

Rụng tóc từng mảng là bệnh có thể tự khỏi. Rụng tóc từng mảng không phải vấn đề nghiêm trọng nhưng nếu nguyên nhân là do hệ miễn dịch có vấn đề thì cần phải có biện pháp điều trị để ngăn ngừa rụng tóc về lâu dài.

Rụng tóc từng mảng có thể tái phát, đặc biệt là khi không chú ý giữ gìn sức khỏe, uống thuốc không đều hoặc thường xuyên bị căng thẳng. Do đó, những người từng bị rụng tóc từng mảng cần phải chăm sóc sức khỏe thật tốt, hạn chế căng thẳng và thực hiện các biện pháp khác để giảm thiểu nguy cơ rụng tóc.