Mũi co rút, biến dạng sau nâng: nguyên nhân và cách xử lý

Khi gặp tình trạng này mũi của bệnh nhân thường có các dấu hiệu: vùng da đầu mũi co rút lại rõ rệt khiến cho đầu mũi bị dúm vào hoặc hếch lên trên, lộ rõ lỗ mũi, da mũi co thắt chặt lấy phần sụn nâng mũi và bị biến dạng trụ mũi. Ngoài ra, bệnh nhân cũng sẽ có cảm giác co thắt, căng chặt vùng đầu mũi có thể đi kèm tình trạng viêm nhiễm, tấy đỏ.

Biến dạng mũi co rút thường xảy ra ở trường hợp dùng sụn nhân tạo nhiều hơn so với sụn tự thân, do đặc tính có hình thành bao xơ, không hoàn toàn tương thích, dễ viêm nhiễm và dễ bị đào thải hơn khi đặt vào mũi.

Nói như vậy không có nghĩa là dùng sụn tự thân thì không có nguy cơ mũi bị co rút, cũng vẫn có những trường hợp mắc phải nhưng rất hiếm, thường là do bác sĩ trình độ chuyên môn không cao, sử dụng lượng sụn tự thân quá ít hoặc quá nhiều và thao tác đặt sụn vào vị trí không được nuôi dưỡng tốt dẫn đến sụn tự thân không thể phát triển mà bị teo đi gây co rút mũi.

Nguyên nhân gây mũi co rút sau nâng

Tình trạng này có thể do một trong 4 yếu tố dưới đây:

• Co thắt bao xơ - bao xơ bao quanh miếng độn silicone bị co thắt. Thông thường khi đặt một miếng sụn silicone vào mũi, sẽ có mô xơ hình thành bao bọc quanh miếng độn, hiện tượng này được gọi là hình thành bao xơ. Bao xơ này sẽ ngăn không cho miếng độn liên kết với da, ngăn ngừa tổn thương da và duy trì độ dày của da và mô mềm. Tuy nhiên khi tình trạng nhiễm trùng hoặc tổn thương mô quá mức xảy ra thì bao xơ sẽ trở nên quá dày, quá rộng và bị co thắt, từ đó gây ra tình trạng co rút mũi.

• Nhiễm trùng. Việc bác sĩ trong quá trình đưa sụn nâng mũi vào không đảm bảo các công đoạn vệ sinh, vô trùng sẽ dẫn đến tình trạng nhiễm trùng về sau, gây tổn thương mô và sụn không ổn định

• Phẫu thuật mũi nhiều lần. Việc phẫu thuật nâng mũi lặp đi lặp lại nhiều lần sẽ khiến bệnh nhân bị nhiễm trùng từ sụn nhân tạo hoặc bị tổn thương, hoại tử da, mô mềm, sụn cánh mũi dẫn đến tình trạng co rút sẹo. Tình trạng này khá phổ biến ở những bệnh nhân có sụn cánh mũi dưới yếu trong khi lại phẫu thuật tạo hình mũi nhiều lần với sụn nhân tạo.
• Đặt vật liệu độn quá cao gây áp lực lớn lên da mũi, ảnh hưởng đến chất lương da, gây bào mỏng da, dẫn đến co rút

Cách xử lý biến dạng mũi co rút

Chỉnh sửa mũi co rút là một trong những quy trình đầy khó khăn vì không chỉ da bị thiếu trầm trọng do co rút mà nhiều trường hợp cũng không có đủ sụn vách ngăn hay sụn tai để tái tạo lại mũi và bắt buộc phải sử dụng đến sụn sườn, do đó bệnh nhân sẽ phải chịu đựng thêm một vết mổ ở ngực. Trong các ca chỉnh sửa mũi co rút, bác sĩ thường không khuyến khích sử dụng sụn nhân tạo vì khả năng cao sẽ gặp phải các tác dụng phụ như bào mỏng da, bóng đỏ da hoặc co rút.

Ngoài ra, với mũi co rút, bác sĩ sẽ không chỉ phải chỉnh sửa lại chiều dài mũi mà cũng phải điều chỉnh lại cả chiều cao mũi mới khắc phục được triệt để vấn đề.

Đánh giá bệnh nhân

Đầu tiên bác sĩ cần đánh giá kỹ tình trạng mũi trong, mũi ngoài của bệnh nhân để xác định các tổn thương về cấu trúc mũi cũng như da bên ngoài. Với cấu trúc mũi bên trong, cần đặc biệt chú ý đến tình trạng vách ngăn mũi và trụ mũi xem có bị co rút không và mức độ co rút ra sao.

Ở mũi ngoài, cần đặc biệt chú ý đến tình trạng da mũi. Nếu da quá dày hoặc có nhiều mô sẹo do phẫu thuật trước đó thì có thể sẽ làm giảm khả năng đàn hồi, dịch chuyển của da, từ đó mà mức độ kéo dài đầu mũi có thể sẽ bị hạn chế. Ngược lại nếu da quá mỏng thì có thể gây khó khăn cho quá trình bóc tách khi phẫu thuật và tăng nguy cơ tổn thương da. Tùy từng tình trạng mà bác sĩ cần có các phương pháp xử lý phù hợp.

Kéo dài một chiếc mũi bị co rút là công việc rất khó khăn, ngay cả với lớp nền cấu trúc mũi rộng thì chiếc mũi cũng chỉ có thể kéo dài được từ 3 đến 4mm. Do đó bệnh nhân cần hiểu được hạn chế của quy trình phẫu thuật và có những mong muốn hợp lý.

Quy trình chỉnh sửa mũi co rút

Quy trình này thường được thực hiện bằng phương pháp mổ hở, dưới hình thức gây mê toàn thân hoặc gây tê tại chỗ kết hợp tiền mê và tùy từng trường hợp mà bác sĩ sẽ có các cách xử lý khác nhau.

• Thu lấy sụn: Thông thường trong quy trình chỉnh sửa này các bác sĩ sẽ lấy sụn sườn tự thân của bệnh nhân để làm các miếng ghép kéo dài và nâng cao đầu mũi và sống mũi, đồng thời lấy sụn tai để bọc đầu mũi.
• Bóc tách da: Bác sĩ rạch một đường ở trụ mũi, hoặc có thể cần rạch thêm ở hai bên cánh mũi, sau đó bóc tách da để tiếp cận toàn bộ khung mũi. Cần bóc tách rộng lớp da và mô mềm để vừa giúp tiếp cận tối đa các cấu trúc ở mũi, vừa cho phép sau đó có thể kéo căng da hết cỡ và trải lại xuống lớp khung cấu trúc bên dưới. Mũi co rút sẽ có rất nhiều mô sẹo xơ cứng (bao xơ), do đó cần đảm bảo bóc tách loại bỏ miếng độn sống mũi và giải phóng hết mô sẹo co rút quanh miếng độn để tránh biến chứng về sau.
• Kéo dài khung cấu trúc mũi: Sau khi bóc tách hết mô sẹo, bác sĩ sẽ tiếp cận đến khung cấu trúc mũi, đặt các miếng ghép mở rộng vách ngăn từ sụn sườn để kéo dài đầu mũi.
• Tái định vị và chỉnh hình đầu mũi: Phần đầu mũi sẽ được chỉnh hình lại toàn bộ để phù hợp với vị trí vách ngăn mới được kéo dài. Ngoài ra, để đẩy cao đầu mũi bác sĩ có thể dựng thanh chống trụ mũi. Trường hợp sụn cánh mũi bị co rút, nếu muốn kéo dài đầu mũi hơn nữa thì có thể đặt các miếng ghép trên sụn cánh mũi dưới.
• Nâng sống mũi và bọc đầu mũi: sau khi chỉnh hình đầu mũi, bác sĩ mới đưa miếng độn sống mũi vào và đặt miếng ghép xếp chồng đầu mũi bằng sụn tai để đảm bảo đầu mũi mềm mại, tự nhiên
• Khâu đóng vết rạch: cuối cùng sau khi kiểm tra toàn bộ mũi, bác sĩ sẽ tiến hành khâu đóng vết rạch trụ mũi và rìa cánh mũi, sau đó băng, nẹp mũi.

Nhìn chung các thao tác chỉnh sửa mũi co rút có thể khác nhau ở mỗi bệnh nhân, tuy nhiên mục đích cuối cùng đều là nhằm kéo dài và nâng cao đầu mũi để khắc phục tình trạng đầu mũi co rút. Bệnh nhân sau phẫu thuật sẽ được cho uống kháng sinh, thuốc giảm đau và bôi thuốc mỡ kháng sinh lên vết mổ hàng ngày. Sau 5 đến 7 ngày có thể cắt chỉ vết khâu, tháo băng và nẹp bên ngoài.

Một số hình ảnh mũi co rút trước và sau chỉnh sửa: