Tình dục an toàn và lành mạnh cho phụ nữ

Nội dung chính của bài viết:

• Thực hành tình dục an toàn, sử dụng các biện pháp tránh thai và xét nghiệm các bệnh lây truyền qua đường tình dục là những điều cần thiết để giữ cho sức khỏe tình dục của phụ nữ luôn ở tình trạng tốt.
• Phụ nữ nên sử dụng bao cao su latex hoặc polyurethane cũng như là màng chắn miệng mỗi khi quan hê tình dục.
• Ngoài ra, phụ nữ có thể tiêm vắc xin 3 bệnh lây truyền qua đường tình dục là HPV, viêm gan B và viêm gan A
• Nếu cảm thấy giảm ham muốn hay đau khi quan hệ, bạn cần đi kiểm tra để bác sĩ sẽ cho bạn lời khuyên cũng như phương pháp hỗ trợ phù hợp nhất. 

Tổng quan

Sức khỏe tình dục là một lĩnh vực có nhiều khía cạnh khác nhau, bao gồm phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD), điều trị các rối loạn chức năng tình dục, kiểm soát sinh sản,…. Đối với phụ nữ, sức khỏe tình dục có ảnh hưởng lớn đến tình trạng sức khỏe tổng thể.

Các bệnh lây truyền qua đường tình dục

Tất cả phụ nữ có quan hệ tình dục đều có nguy cơ mắc bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD) hay còn gọi là nhiễm trùng lây qua đường tình dục (STI). Nguy cơ này sẽ càng tăng cao khi quan hệ với nhiều người. Tuy nhiên, một người có thể bị mắc STD ngay lần đầu tiên quan hệ. Quan hệ tình dục qua đường âm đạo, đường hậu môn hay đường miệng đều khiến bạn có nguy cơ mắc các bệnh này, vì vậy điều quan trọng là phải biết cách tự bảo vệ mình.

Thực hành tình dục an toàn

Quan hệ tình dục an toàn bằng cách sử dụng các biện pháp bảo vệ như bao cao su hoặc màng chắn miệng (dental dam) là những bước rất hiệu quả để ngăn ngừa các bệnh STD lây lan qua dịch tiết cơ thể chẳng hạn như HIV, lậu, chlamydia hay viêm gan. Các biện pháp này thường kém hiệu quả trong việc ngăn chặn các loại STD lây truyền qua tiếp xúc da kề da, như giang mai, HPV (virus u nhú ở người) và HSV (herpes) nhưng vẫn có thể làm giảm nguy cơ.

Cố gắng sử dụng bao cao su latex hoặc polyurethane cũng như là màng chắn miệng mỗi khi quan hê tình dục, dù là quan hệ tình dục xâm nhập hay không xâm nhập, dù là đường miệng, đường âm đạo hay đường hậu môn.

Một số bệnh STD có thể lây truyền qua quan hệ tình dục đường miệng gồm có:

• Bệnh giang mai
• HPV
• Herpes hay mụn rộp
• Bệnh lậu
• Chlamydia

Hầu hết các bệnh ung thư khoang miệng và cổ họng đều là do HPV gây nên mà chủ yếu là lây truyền từ việc quan hệ tình dục đường miệng không có biện pháp bảo vệ.

Tiêm vắc-xin phòng bệnh

Hiện tại đã có vắc-xin cho 3 bệnh lây truyền qua đường tình dục là HPV, viêm gan B và viêm gan A.

Ba loại vắc-xin phòng ngừa HPV hiện đã được FDA chấp thuận gồm có:

• Cervarix: tạo sự bảo vệ chống lại 2 chủng HPV là HPV-16 và HPV-18. Đây là hai chủng gây ra hầu hết các ca ung thư cổ tử cung.
• Gardasil: cũng ngăn ngừa 2 chủng HPV giống như Cervarix và ngoài ra còn có hai chủng gây ra mụn cóc sinh dục.
• Gardasil 9: chống lại 4 chủng HPV giống như Gardasil và còn có thêm 5 chủng HPV nguy cơ cao khác.

Những vắc-xin này cho hiệu quả cao nhất khi được tiêm trước khi quan hệ tình dục lần đầu. Thông thường, cả nam và nữ đều nên bắt đầu tiêm từ năm 11 tuổi. Tuy nhiên, nếu chưa tiêm thì vẫn có thể tiêm vắc-xin ngừa HPV cho đến những năm cuối của độ tuổi 20.

Vắc-xin viêm gan B thường được tiêm ở trẻ sơ sinh. Viêm gan B có thể lây truyền qua con đường quan hệ tình dục, từ mẹ sang con và qua đường máu hoặc tiếp xúc với các sản phẩm dính máu của người bị nhiễm bệnh.

Viêm gan A cũng là một bệnh lây truyền qua đường tình dục và cũng đã có vắc-xin phòng ngừa. Vắc xin viêm gan A được khuyến nghị cho tất cả trẻ em ở thời điểm 1 tuổi.

Khám sàng lọc

Xét nghiệm sàng lọc các bệnh lây truyền qua đường tình dục thường xuyên là cách để phát hiện bệnh từ sớm, tăng khả năng điều trị thành công và giảm hậu quả về lâu dài. Nếu không được điều trị, các bệnh do vi khuẩn gây nên như lậu hay chlamydia có thể gây hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe, bao gồm cả vô sinh. Việc xét nghiệm sàng lọc định kỳ sẽ giúp ngăn ngừa các biến chứng này.

Xét nghiệm sàng lọc còn làm giảm nguy cơ mắc STD. Trước khi quan hệ với một người mới thì cả hai nên đến bệnh viện làm xét nghiệm. Nhiều người bị mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục mà không hề hay biết. Do vậy, cách này sẽ giúp bảo vệ cả hai khỏi nguy cơ nhiễm/lây truyền bệnh và tiến hành điều trị kịp thời.

Khám sàng lọc bệnh lây truyền qua đường tình dục là điều cần thiết cho tất cả những người đã từng quan hệ tình dục. Các bệnh này có thể xảy đến với bất cứ ai, ở mọi lứa tuổi và giới tính.

Xét nghiệm Pap thường xuyên

Xét nghiệm Pap hay Pap smear (phết tế bào cổ tử cung) thường xuyên là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe sinh sản cũng như là sức khỏe tổng thể của phụ nữ và nên bắt đầu từ tuổi 21. Phương pháp xét nghiệm này giúp phát hiện sớm các dấu hiệu, thay đổi bất thường ở cổ tử cung. Những thay đổi này có thể dẫn đến ung thư cổ tử cung nếu không được điều trị kịp thời.

Gần như tất cả các trường hợp ung thư cổ tử cung là do HPV. Mặc dù hiện nay đã có vắc-xin phòng HPV nhưng các loại vắc-xin đều chỉ có thể chống lại một số chủng HPV nhất định trong khi còn có nhiều chủng khác cũng gây ung thư cổ tử cung. Do đó, ngoài tiêm vắc-xin thì quan hệ tình dục an toàn và đi xét nghiệm Pap thường xuyên cũng là những điều rất cần thiết để tránh nhiễm bệnh.

Ung thư cổ tử cung và các phương pháp điều trị đều có tác động tiêu cực đến khả năng sinh sản cũng như là chức năng tình dục của phụ nữ. Do đó, cần phát hiện và điều trị những thay đổi tiền ung thư ở cổ tử cung trước khi tiến triển và gây tổn hại nghiêm trọng.

Đau khi đến kỳ và sức khỏe sinh sản

Nhiều phụ nữ cho rằng hiện tượng đau vùng chậu, đau bụng trước và trong kỳ kinh nguyệt là bình thường. Do đó, khi gặp phải những hiện tượng này thì đa số đều chỉ chịu đựng chứ thường không đi khám bác sĩ.

Tuy nhiên, khi có những cơn đau nhức vùng chậu và đau bụng dữ dội, quằn quại hàng tháng thì không nên coi thường. Tình trạng đau dữ dội khi đến kỳ kinh có thể là dấu hiệu của một vấn đề về sức khỏe và có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản nếu không được can thiệp kịp thời.

Lạc nội mạc tử cung

Lạc nội mạc tử cung là một bệnh lý mà các mô vốn chỉ có ở niêm mạc tử cung lại hình thành ở các cơ quan bên ngoài tử cung ở khoang bụng hoặc khoang chậu. Niêm mạc tử cung là lớp mô bao phủ ở bề mặt bên trong của tử cung. Hàng tháng, lớp mô này dày lên để chuẩn bị cho trứng sau khi thụ tinh làm tổ và khi trứng không được thụ tinh thì lớp niêm mạc sẽ bong ra và dẫn đến hiện tượng chảy máu kinh nguyệt. Niêm mạc tử cung còn có vai trò nuôi dưỡng bào thai phát triển.

Lạc nội mạc tử cung khiến bệnh nhân mô cùng đau đớn. Các triệu chứng của lạc nội mạc tử cung gồm có:

• Đau đớn dữ dội ở vùng chậu và bụng khi đến kỳ kinh
• Đau khi quan hệ
• Đau khi đại hoặc tiểu tiện
• Máu kinh ra nhiều
• Ra máu giữa chu kỳ kinh nguyệt
• Khó thụ thai

Các triệu chứng khác như: mệt mỏi, tiêu chảy, táo bón, đầy hơi hoặc buồn nôn, đặc biệt là trong kỳ kinh nguyệt.

Lạc nội mạc tử cung là vấn đề có thể điều trị được. Tùy thuộc vào việc bệnh nhân còn muốn có con hay không mà bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp điều trị dưới đây:

• Dùng thuốc kháng viêm
• Liệu pháp hormone
• Phẫu thuật để loại bỏ niêm mạc tử cung
• Phẫu thuật cắt tử cung

U xơ tử cung

U xơ tử cung là khối u lành tính không phải ung thư hình thành ở tử cung. Theo thống kê thì có tới 77% phụ nữ bị u xơ tử cung. Hầu hết trong số này không cần phải điều trị và không phải khi nào u xơ tử cung cũng gây đau đớn hay bộc lộ triệu chứng. Việc có u xơ cũng không làm tăng nguy cơ ung thư. Tuy nhiên, u xơ kích thước lớn có thể ảnh hưởng đến khả năng có con.

Ngoài ra, u xơ cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng tình dục nếu chúng gây ra các triệu chứng như:

• Đau vùng chậu
• Đau khi quan hệ
• Máu kinh ra nhiều hoặc đau đớn dữ dội khi đến kỳ

Nếu cần thiết thì u xơ tử cung có thể được điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau như dùng thuốc, Fus-MRI, nút mạch u xơ tử cung, cắt đốt nội mạc tử cung, phẫu thuật cắt khối u hay cắt tử cung. Bác sĩ sẽ tư vấn phương pháp điều trị phù hợp nhất.

Các biện pháp kiểm soát sinh sản

Tất cả phụ nữ có quan hệ tình dục với nam giới đều nên chọn cho mình một biện pháp kiểm soát sinh sản phù hợp. Việc cố gắng mang thai hay lo lắng về việc mang thai ngoài ý muốn đều có ảnh hưởng xấu đến chất lượng đời sống tình dục của nhiều phụ nữ.

Có nhiều lựa chọn kiểm soát sinh sản khác nhau, từ những lựa chọn đơn giản, chỉ sử dụng khi quan hệ như đeo bao cao su cho đến lựa chọn lâu dài hơn là đặt vòng tránh thai với hiệu quả có thể kéo dài lên đến 12 năm. Một số biện pháp cần được sử dụng theo đơn của bác sĩ trong khi một số có thể tự mua được ở các hiệu thuốc.

Các lựa chọn tránh thai hiện nay gồm có:

• Bao cao su nam và nữ
• Vòng tránh thai
• Thuốc tránh thai
• Miếng xốp tránh thai
• Mũ chụp cổ tử cung
• Màng ngăn âm đạo
• Miếng dán tránh thai
• Tiêm thuốc ngừa thai
• Que cấy tránh thai dưới da
• Triệt sản

Mỗi phương pháp này cho hiệu quả khác nhau và nên nói chuyện với bác sĩ để được tư vấn về lựa chọn tránh thai phù hợp nhất. Triệt sản biện pháp hiệu quả nhất cho cả nam và nữ nhưng kết quả là vĩnh viễn.

Rối loạn chức năng tình dục

Giảm ham muốn

Có nhiều lý do khiến phụ nữ giảm hay mất đi sự hứng thú đối với việc thân mật. Các nguyên nhân phổ biến nhất gây nên vấn đề này gồm có:

• Dùng một loại thuốc mới để điều trị bệnh
• Vấn đề sức khỏe, bệnh lý mãn tính
• Cơ thể mệt mỏi
• Mãn kinh
• Mang thai, sau thời gian sinh nở và cho con bú
• Lo lắng hoặc trầm cảm
• Căng thẳng, áp lực tinh thần

Nếu bạn đột ngột cảm thấy không còn hứng thú đối với việc quan hệ thì nên nói chuyện với bác sĩ để tìm ra nguyên nhân cụ thể. Hầu hết các nguyên nhân gây giảm ham muốn đều có thể điều trị được bằng nhiều biện pháp khác nhau, từ dùng thuốc cho đến những liệu pháp tâm lý.

Đau khi quan hệ

Đau đớn khi quan hệ là điều không bình thường và nếu bạn đang vấn đề này thì cần đi khám bác sĩ. Có một số nguyên nhân tiềm ẩn gây đau khi quan hệ như:

• Nhiễm trùng
• Lạc nội mạc tử cung
• U xơ tử cung
• Co thắt âm đạo
• Hội chứng đau âm hộ mãn tính (vulvodynia)
• Khô âm đạo

Ngoài ra, đau khi quan hệ cũng có nhiều dạng khác nhau, ví dụ như:

• Đau trong khi thâm nhập
• Đau ngay khi chạm vào bên ngoài âm hộ
• Đau sau khi quan hệ
• Đau khi dương vật thâm nhập sâu

Tùy thuộc vào nguyên nhân, dạng đau cụ thể cũng như là những triệu chứng bất thường khác như dịch tiết âm đạo (khí hư) có màu hay mùi bất thường mà tình trạng đau đớn khi quan hệ có thể được điều trị bằng nhiều cách khác nhau.

Khó đạt cực khoái

Nhiều người cho rằng tất cả phụ nữ đều có thể đạt cực khoái khi quan hệ đường âm đạo. Tuy nhiên, trên thực tế là nhiều phụ nữ cần kích thích âm vật trực tiếp mới có thể “lên đỉnh”.

Nếu bạn khó đạt cực khoái khi quan hệ thì có thể tự thực hành để tìm ra vị trí khiến bạn thỏa mãn. Trong khi tắm là khoảng thời gian rất thích hợp để thực hiện điều này. Điều quan trọng nữa là nói chuyện cởi mở với bạn trai/chồng của mình. Nếu vẫn không có tác dụng thì đừng ngần ngại đi khám để bác sĩ tư vấn cách cải thiện.

Medically reviewed by: Bác sĩ Tâm