Những tác nhân gây rung nhĩ là gì?

Rung nhĩ là gì?

Rung nhĩ (AFib) là một rối loạn nhịp tim ảnh hưởng đến hai buồng trên của tim (tâm nhĩ). Người mắc rung nhĩ có nhịp tim không đều do các tín hiệu điện bất thường trong tâm nhĩ.

Các xung điện này di chuyển một cách rối loạn trong tâm nhĩ, khiến tâm nhĩ co bóp nhanh và không đều. Điều này gây ảnh hưởng đến các phần khác nhau của tim, khiến những vùng này có thể đập quá nhanh, quá chậm hoặc không ổn định.

Khi các buồng tim dưới (tâm thất) đập quá nhanh do rung nhĩ, tình trạng này được gọi là rung nhĩ đáp ứng thất nhanh.

Rung nhĩ kịch phát là loại rung nhĩ xuất hiện theo từng cơn và thường sẽ tự hết. Các cơn rung nhĩ thoáng qua này thường do một tác nhân cụ thể gây ra. Cần nhận biết và phòng tránh các yếu tố này để có thể kiểm soát rung nhĩ hiệu quả hơn.

Các tác nhân gây rung nhĩ phổ biến nhất là:

• Hormone
• Thuốc
• Ngưng thở khi ngủ
• Caffeine

Viêm

Tình trạng viêm mạn tính trong cơ thể là một trong những tác nhân chính gây rung nhĩ. Có nhiều nguyên nhân gây viêm, trong đó, một số nguyên nhân chủ yếu bao gồm:

• Nhiễm trùng (như viêm phế quản)
• Bệnh tự miễn (như tiểu đường hoặc viêm ruột)
• Căng thẳng kéo dài
• Chế độ ăn mất cân bằng
• Hút thuốc
• Béo phì
• Ngưng thở khi ngủ

Bạn có thể thực hiện một số thay đổi lối sống để giảm viêm, chẳng hạn như:

• Tập trung vào chế độ ăn chống viêm kết hợp nhiều trái cây, rau, đậu và ngũ cốc nguyên hạt
• Cải thiện giấc ngủ
• Dành thời gian chăm sóc bản thân

Tuổi tác

Tuổi cao là một trong những yếu tố nguy cơ lớn nhất gây rung nhĩ. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây rối loạn nhịp tim ở người trên 65 tuổi, với khoảng 70% người mắc rung nhĩ nằm trong độ tuổi 65–85.

Sử dụng ma túy

Người sử dụng các chất kích thích như cocaine, methamphetamine hoặc opioid có nguy cơ mắc rung nhĩ cao hơn 35–86%. Thời gian sử dụng càng lâu, nguy cơ rối loạn nhịp tim càng tăng.

Thay đổi hormone

Nghiên cứu năm 2014 cho thấy mất cân bằng estrogen, như ở phụ nữ sau mãn kinh hoặc người đang điều trị hormone, có thể làm tăng nguy cơ rung nhĩ. Tuy nhiên, cần có thêm nghiên cứu để xác nhận mối liên hệ này.

Ngoài ra, nghiên cứu khác từ năm 2014 cũng chỉ ra rằng nam giới lớn tuổi (từ 80 tuổi trở lên) bị thiếu hụt testosterone có nguy cơ cao mắc rung nhĩ.

Béo phì

Những người béo phì có nguy cơ cao mắc rung nhĩ do nhiều yếu tố, trong đó có sự tích tụ mỡ nội tạng quanh cơ tim.

Tình trạng béo phì cũng có thể làm gia tăng tình trạng viêm ở quanh tim và các bộ phận khác của cơ thể. Điều này góp phần gây ra các bệnh mạn tính như tiểu đường tuýp 2 và bệnh tim

Thuốc

Nếu mắc rung nhĩ, bạn nên trao đổi với bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc không kê đơn hoặc thực phẩm bổ sung nào.

Đối với một số người, các loại thuốc cảm lạnh và thuốc xịt mũi chứa phenylephrine hoặc pseudoephedrine có thể gây rối loạn nhịp tim.

Bác sĩ sẽ tư vấn loại thuốc hoặc gợi ý các phương pháp thay thế phù hợp hơn cho bạn.

Đồ uống có cồn

Lạm dụng đồ uống có cồn, bao gồm bia, rượu vang và rượu mạnh, cũng là một yếu tố nguy cơ gây rung nhĩ. Một số người có thể sẽ xuất hiện triệu chứng sau khi mới uống một hoặc hai ly. Tuy nhiên cũng có những trường hợp chỉ gặp tác dụng phụ ảnh hưởng đến tim khi uống quá nhiều rượu.

Nghiên cứu năm 2012 trên The American Journal of Cardiology cho thấy đồ uống có cồn có thể kích thích hoạt động của dây thần kinh phế vị, một yếu tố góp phần gây rung nhĩ.

Dây thần kinh phế vị là một dây thần kinh dài chạy từ thân não qua cổ và xuống ngực và bụng, ảnh hưởng đến nhiều cơ quan khác nhau, trong đó có cả tim.

Những người bị rung nhĩ do uống rượu cũng có nhiều khả năng bị tăng hoạt động phế vị dẫn đến các cơn rung nhĩ thoáng qua.

Caffeine

Mối liên hệ giữa caffeine và rung nhĩ (AFib) vẫn còn đang gây nhiều tranh cãi. Caffeine có thể kích thích hệ thần kinh trung ương và làm tăng nhịp tim. Đối với một số người, uống nhiều caffeine có thể dẫn đến tình trạng rung nhĩ.

Mỗi người có phản ứng khác nhau với caffeine. Nếu bạn cảm thấy tim đập không đều sau khi uống cà phê, trà hoặc nước ngọt có ga, tốt nhất nên hạn chế tiêu thụ các loại đồ uống này.

Hút thuốc

Hút thuốc có hại cho sức khỏe tổng thể và cũng làm tăng nguy cơ rung nhĩ.

Một phân tích năm 2018 dựa trên kết quả của nghiên cứu theo dõi 11.047 người trong vòng 10 năm đã cho thấy hút thuốc làm tăng 15% nguy cơ rung nhĩ.

Một nghiên cứu khác cũng được đề cập trong bài phân tích này phát hiện ra rằng phụ nữ hút thuốc có nguy cơ mắc rung nhĩ cao hơn 40%.

Bài phân tích nhấn mạnh việc bỏ thuốc lá sẽ giúp làm giảm nguy cơ mắc rung nhĩ.

Kết luận

Mỗi người có thể có các yếu tố nguy cơ gây rung nhĩ khác nhau. Không phải ai thừa cân hoặc dùng thuốc cảm lạnh cũng sẽ mắc rung nhĩ. Nguy cơ sẽ phụ thuộc vào tiền sử bệnh cá nhân của từng người.

Nếu đã được chẩn đoán mắc rung nhĩ, cần nhận thức rõ các tác nhân có thể kích hoạt cơn rung nhĩ để có thể kiểm soát triệu chứng tốt hơn.

Nếu nghi ngờ mình bị rung nhĩ, hãy đến gặp bác sĩ sớm để được tư vấn và điều trị kịp thời.

Hỏi: Khi rung nhĩ đã khởi phát, có những phương pháp nào giúp nhanh chóng khôi phục nhịp xoang bình thường?

Đáp: Nếu đã xác định được nguyên nhân gây rung nhĩ, chẳng hạn như quên uống thuốc hạ huyết áp hoặc do căng thẳng, bạn cần tìm cách giải quyết yếu tố đó để có thể chấm dứt cơn rung nhĩ nhanh hơn.

Trường hợp đang ở trong bệnh viện và được bác sĩ giám sát, có thể thực hiện sốc điện chuyển nhịp đồng bộ (synchronized electrical cardioversion) để nhanh chóng đưa nhịp xoang về bình thường. Tuy nhiên, phương pháp này không đảm bảo ngăn ngừa hoàn toàn các cơn rung nhĩ tái phát.

Ngoài ra, bác sĩ có thể sử dụng thuốc tiêm tĩnh mạch để chuyển nhịp tim bằng hoá chất. Hiệu quả của phương pháp này sẽ khác nhau với từng bệnh nhân, tùy thuộc tình trạng sức khỏe tổng thể của họ.

Nếu cơn rung nhĩ xảy ra thường xuyên hoặc kéo dài, bạn nên trao đổi với bác sĩ để tìm ra phương án điều trị phù hợp nhất.