Những điều cần biết về thuốc tránh thai

Nội dung chính của bài viết:

• Ngày nay có rất nhiều lựa chọn khác nhau để kiểm soát sinh sản và thuốc tránh thai đường uống là một lựa chọn rất hiệu quả.
• Sự bảo vệ của thuốc tránh thai đường uống cho hiệu quả cao hơn hầu hết các biện pháp tránh thai khác.
• Ngoài ra, tránh thai đường uống còn có tác dụng trị mụn trứng cá, ngăn ngừa loãng xương, cải thiện tình trạng rong kinh, đau bụng kinh, tránh mang thai ngoài tử cung, ngăn ngừa ung thư buồng trứng, nội mạc tử cung...
• Thuốc tránh thai vẫn có một số tác dụng phụ và rủi ro, đó là: giảm ham muốn tình dục, buồn nôn, ngực căng đau, ra máu giữa chu kỳ kinh nguyệt. Rủi ro lớn nhất là tăng nguy cơ đông máu.
• Việc lựa chọn một biện pháp tránh thai phù hợp nhất cho mình còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Để tìm một biện pháp vừa hiệu quả, phù hợp và an toàn thì trước tiên nên đi khám và tham khảo ý kiến bác sĩ chuyên khoa.

Giới thiệu

Thuốc tránh thai là một phương pháp rất hiệu quả để tránh mang thai ngoài ý muốn. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu đúng về biện pháp kiểm soát sinh sản này. Dưới đây là những điều bạn nên biết về cơ chế hoạt động, các loại, những tác dụng phụ cũng như là một số thông tin khác về thuốc tránh thai để có thể đưa ra quyết định đây có phải là biện pháp phù hợp với mình hay không.

Có những loại thuốc tránh thai nào?

Thuốc tránh thai kết hợp

Thuốc tránh thai kết hợp là loại thuốc có chứa dạng tổng hợp (nhân tạo) của cả hormone estrogen và progestin. Hầu hết thuốc tránh thai kết hợp đều có dạng vỉ dùng trong chu kỳ 28 ngày. Một vỉ thuốc gồm chủ yếu là các viên thuốc có chứa hormone (còn được gọi là viên nội tiết hay viên tránh thai) và còn lại là các viên giả dược, có nghĩa là không chứa hormone. Có một số loại thuốc tránh thai kết hợp khác nhau, gồm có:

• Thuốc monophasic (thuốc một giai đoạn): Loại thuốc này được sử dụng trong chu kỳ một tháng và mỗi một viên nội tiết có chứa liều hormone giống nhau. Trong tuần cuối cùng của chu kỳ, bạn sẽ uống các viên giả dược và bắt đầu có kinh nguyệt.
• Thuốc multiphasic (thuốc nhiều giai đoạn): Loại thuốc này cũng được sử dụng trong chu kỳ một tháng nhưng mỗi viên thuốc có chứa các mức hormone khác nhau. Trong tuần cuối cùng của chu kỳ, bạn uống các viên thuốc không chứa hormone và có kinh nguyệt.
• Thuốc tránh thai dài ngày (Extended-cycle pill): Loại thuốc này thường được sử dụng trong chu kỳ 13 tuần. Trong đó, các viên có chứa hormone được sử dụng trong 12 tuần và vào tuần cuối cùng của chu kỳ thì uống thuốc không chứa hormone và có kinh nguyệt. Kết quả là bạn sẽ chỉ có kinh nguyệt từ 3 đến 4 lần mỗi năm.

Một số tên thuốc tránh thai kết hợp gồm có:

• Azurette
• Beyaz
• Enprlie
• Estrostep Fe
• Kariva
• Levora
• Loestrin
• Natazia
• Ocella
• Low-Ogestrel
• Ortho-Novum
• Ortho Tri-Cyclen
• Seasonale
• Seasonique
• Velivet
• Yasmin
• Yaz

Thuốc tránh thai chỉ chứa progestin

Thuốc tránh thai chỉ chứa progestin (progestin-only pill) là loại thuốc chỉ có hormone progestin mà không có estrogen. Loại thuốc này còn được gọi là mini-pill. Đây là lựa chọn dành cho những phụ nữ không thể sử dụng được loại thuốc có chứa estrogen vì một số vấn đề về sức khỏe hoặc lý do khác. Với loại thuốc tránh thai chỉ có progestin, tất cả các viên thuốc được dùng trong chu kỳ đều là thuốc có chứa hormone mà không có thuốc giả dược, vì vậy nên người dùng có thể có hoặc không có kinh nguyệt trong thời gian dùng thuốc.

Một số thuốc tránh thai chỉ chứa progestin gồm có:

• Camila
• Errin
• Heather
• Jencycla
• Nor-QD
• Ortho Micronor

Chọn loại thuốc tránh thai phù hợp

Không phải loại thuốc tránh thai nào cũng giống nhau và mỗi phụ nữ chỉ phù hợp dùng một số loại thuốc nhất định. Nếu muốn dùng thuốc tránh thai thì tốt nhất nên hỏi ý kiến bác sĩ để được tư vấn về loại thuốc hiệu quả và phù hợp nhất. Việc chọn lựa thuốc tránh thai sẽ tùy thuộc vào một số yếu tố như:

• Các triệu chứng gặp phải vào kỳ kinh nguyệt
• Có cho con bú hay không?
• Tình trạng sức khỏe tim mạch
• Các bệnh mãn tính (nếu có)
• Các loại thuốc khác đang dùng

Thuốc tránh thai hoạt động như thế nào?

Thuốc tránh thai kết hợp hoạt động theo hai cơ chế. Thứ nhất là ngăn cơ thể rụng trứng vào chu kỳ kinh nguyệt. Điều này có nghĩa là buồng trứng sẽ không giải phóng trứng mỗi tháng. Thứ hai, loại thuốc này khiến cơ thể tiết nhiều dịch nhầy cổ tử cung hơn. Đây là lớp dịch nhầy bao phủ ở bề mặt bên trong cổ tử cung, giúp tinh trùng di chuyển đến tử cung để có thể thụ tinh với trứng. Thuốc tránh thai kết hợp làm dày lớp dịch nhầy cổ tử cung để ngăn tinh trùng đến tử cung và gặp trứng.

Thuốc tránh thai chỉ chứa progestin cũng hoạt động theo một số cách khác nhau. Tuy nhiên, loại thuốc này chủ yếu phát huy tác dụng bằng cách kích thích cơ thể tăng tiết dịch nhầy cổ tử cung và làm mỏng nội mạc tử cung. Nội mạc tử cung là lớp mô bao phủ thành bên trong tử cung - nơi trứng làm tổ và phát triển thành bào thai sau khi được thụ tinh. Nếu lớp nội mạc tử cung mỏng đi thì trứng sẽ khó bám vào hơn và dẫn đến tác dụng ngừa thai. Ngoài ra, thuốc tránh thai chỉ có progestin cũng có cả tác dụng ngăn cản sự rụng trứng.

Sử dụng thuốc tránh thai như thế nào?

Thuốc tránh thai kết hợp có nhiều dạng khác nhau, gồm có loại vỉ dùng 21 ngày, 24 ngày hoặc 28 ngày. Cũng có loại dùng trong thời gian 91 ngày (13 tuần). Tuy nhiên, điểm chung của tất cả các dạng này là cần uống một viên vào cùng một thời điểm mỗi ngày.

Mặt khác, thuốc tránh thai chỉ chứa progestin chỉ có dạng vỉ 28 viên. Giống như thuốc tránh thai kết hợp, bạn cũng uống một viên vào cùng một thời điểm mỗi ngày.

Thuốc tránh thai có hiệu quả đến đâu?

Nếu dùng đúng cách, thuốc tránh thai là một biện pháp rất hiệu quả để kiểm soát sinh sản. Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), cả loại thuốc tránh thai kết hợp và thuốc chỉ chứa progestin đều có tỷ lệ thất bại là 9%. Điều đó có nghĩa là trong số 100 phụ nữ sử dụng thuốc thì 9 người sẽ vẫn có thai.

Để có hiệu quả cao nhất, thuốc tránh thai chỉ chứa progestin phải được sử dụng vào cùng một khoảng thời gian mỗi ngày hoặc chỉ được chênh lệch tối đa 3 tiếng.

Với loại thuốc tránh thai kết hợp thì thời gian uống thuốc có thể linh hoạt hơn. Nói chung, vẫn nên cố gắng uống thuốc tránh thai kết hợp vào cùng một thời điểm mỗi ngày nhưng có thể uống trong khoảng thời gian 12 tiếng quanh thời điểm đó mà vẫn có thể tránh thai.

Một số loại thuốc có thể làm giảm hiệu quả của một trong hai loại thuốc tránh thai gồm có:

• Rifampin (một loại kháng sinh)
• Một số loại thuốc điều trị HIV như lopinavir và saquinavir
• Một số loại thuốc điều trị động kinh như carbamazepine và topiramate
• St. John's wort

Thuốc tránh thai cũng sẽ kém hiệu quả hơn nếu bạn bị tiêu chảy hoặc nôn mửa. Nếu bạn có vấn đề về dạ dày thì cần đi khám bác sĩ để xem thuốc tránh thai có hiệu quả hay không và cần sử dụng các biện pháp tránh thai khác cho đến khi vấn đề được điều trị.

Lợi ích của thuốc tránh thai là gì?

Thuốc tránh thai có một số lợi ích như sau:

• Tạo sự bảo vệ 24/7: Khi uống thuốc tránh thai, bạn sẽ không cần phải lo lắng về việc mang thai ngoài ý muốn khi quan hệ.
• Rất hiệu quả: Thuốc tránh thai đường uống cho hiệu quả cao hơn hầu hết các biện pháp tránh thai khác.
• Giúp điều hòa chu kỳ kinh nguyệt: Thuốc tránh thai còn có ích cho những phụ nữ có kinh nguyệt không đều hoặc ra máu nhiều mỗi kỳ kinh.
• Chỉ có tác dụng tạm thời: Điều này có nghĩa là khi bạn ngừng dùng thuốc thì chu kỳ kinh nguyệt sẽ trở lại bình thường và bạn vẫn có thể mang thai khi đã sẵn sàng.

Ngoài ra, thuốc tránh thai kết hợp có thêm một số tác dụng như sau:

• Trị mụn trứng cá
• Tránh mang thai ngoài tử cung
• Ngăn ngừa loãng xương
• Ngăn ngừa hình thành u vú lành tính (không phải ung thư)
• Ngăn ngừa ung thư nội mạc tử cung và ung thư buồng trứng
• Cải thiện tình trạng rong kinh và ngăn ngừa thiếu máu
• Làm dịu các cơn đau bụng kinh

Mặt khác, so với thuốc tránh thai kết hợp thì thuốc tránh thai chỉ có progestin cũng có một số ưu điểm riêng, chẳng hạn như an toàn hơn cho những phụ nữ:

• Không thể sử dụng estrogen
• Hút thuốc lá
• Trên 35 tuổi
• Có tiền sử hình thành cục máu đông
• Muốn cho con bú

Nhược điểm của thuốc tránh thai là gì?

Thuốc tránh thai không có tác dụng bảo vệ chống lại các bệnh nhiễm trùng lây qua đường tình dục (STI). Để tránh nhiễm các bệnh này thì cần phải sử dụng các biện pháp bảo vệ an toàn khi quan hệ như đeo bao cao su.

Ngoài ra, khi dùng thuốc tránh thai thì bạn cần phải nhớ uống đều đặn mỗi ngày và phải luôn có vỉ mới sau khi hết một vỉ để uống liên tục, không bị ngắt quãng. Chỉ cần ngừng uống thuốc một ngày thôi thì sẽ vẫn có khả năng mang thai khi quan hệ.

Tác dụng phụ và rủi ro

Mặc dù thuốc tránh thai an toàn cho hầu hết phụ nữ nhưng vẫn có một số tác dụng phụ và rủi ro. Mỗi phụ nữ lại có phản ứng khác nhau với các hormone trong thuốc tránh thai và có thể xảy ra các tác dụng phụ như:

• Giảm ham muốn tình dục
• Buồn nôn
• Ra máu giữa chu kỳ kinh nguyệt
• Ngựa căng, đau và nhạy cảm

Những tác dụng phụ này thường sẽ cải thiện sau một vài tháng sử dụng thuốc. Nếu như không cải thiện và vẫn tiếp diễn thì cần nói chuyện với bác sĩ để được tư vấn chuyển sang một loại thuốc tránh thai khác.

Rủi ro

Rủi ro lớn nhất khi sử dụng thuốc tránh thai, đặc biệt là thuốc tránh thai kết hợp là tăng nguy cơ đông máu. Điều này có thể dẫn đến các vấn đề như:

• Huyết khối tĩnh mạch sâu
• Nhồi máu cơ tim
• Đột quỵ
• Thuyên tắc động mạch phổi

Nhìn chung, nguy cơ hình thành cục máu đông khi sử dụng bất kỳ loại thuốc tránh thai nào đều rất thấp. Theo Hiệp hội Bác sĩ sản khoa Hoa Kỳ, trong số 10.000 phụ nữ thì chỉ có chưa đến 10 người gặp vấn đề hình thành cục máu đông khi uống thuốc tránh thai kết hợp trong thời gian một năm. Nguy cơ này vẫn thấp hơn so với nguy cơ hình thành cục máu đông khi mang thai và ngay sau khi sinh.

Tuy nhiên, nguy cơ hình thành cục máu đông do thuốc tránh thai sẽ tăng cao ở những phụ nữ:

• Thừa cân, béo phì
• Cao huyết áp
• Phải nằm nghỉ trong thời gian dài

Nếu có bất kỳ yếu tố nào trong số này thì cần nói với bác sĩ để có biện pháp tránh thai phù hợp và đề phòng rủi ro.

Các biện pháp tránh thai khác

Ngoài các loại thuốc đường uống thì còn có nhiều biện pháp khác để tránh mang thai ngoài ý muốn, từ những phương pháp tránh thai dài hạn như vòng tránh thai cho đến các lựa chọn ngắn hạn như miếng xốp tránh thai. Để tìm hiểu thêm về mức độ hiệu quả, chi phí cũng như là những ưu, nhược điểm của những lựa chọn này và tìm ra phương pháp ngừa thai phù hợp nhất với miình thì bạn có thể đọc thêm ở đây.

Tham vấn y khoa: Bác sĩ Tâm