Những điều cần biết về thuốc tránh thai hàng ngày

Thuốc tránh thai hàng ngày là gì?

Thuốc tránh thai hàng ngày là các loại thuốc có chứa thành phần hormone có tác dụng ngăn cản sự thụ thai. Khác với thuốc tránh thai khẩn cấp được dùng sau khi quan hệ tình dục, thuốc tránh thai hàng ngày được sử dụng đều đặn mỗi ngày.

Các loại thuốc tránh thai hàng ngày

Có hai loại thuốc tránh thai hàng ngày chính là:

• Thuốc tránh thai kết hợp: có chứa cả estrogen và progestin – dạng tổng hợp của progesterone. Có nhiều loại thuốc tránh thai kết hợp khác nhau, được sử dụng tùy thuộc vào tần suất muốn có kinh nguyệt và liều lượng hormone phù hợp nhất với mỗi người.
• Thuốc tránh thai chỉ chứa progestin (mini pill): loại thuốc này không có estrogen. Thuốc tránh thai chỉ chứa progestin không đa dạng như thuốc kết hợp. Trong mỗi vỉ thuốc, tất cả các viên đều chứa hormone tránh thai (không có các viên giả dược) và có cùng một lượng progestin. Lượng progestin trong mỗi viên mini pill ít hơn so với thuốc tránh thai kết hợp.

Có nhiều loại thuốc tránh thai kết hợp. Mỗi loại có tỷ lệ các viên chứa hormone tránh thai và viên giả dược khác nhau, tùy thuộc vào tần suất muốn có kinh nguyệt:

• Loại thông thường: Mỗi vỉ thuốc thường gồm có 21 viên chứa thành phần hoạt tính (hormone) và 7 viên giả dược (không chứa hormone) hoặc 24 viên chứa hormone và 4 viên giả dược. Khi dùng loại thuốc tránh thai này, phụ nữ vẫn có kinh nguyệt hàng tháng vào khoảng thời gian dùng các viên giả dược.
• Thuốc tránh thai dài ngày: Mỗi vỉ thường gồm có 84 viên thuốc chứa hormone và 7 viên giả dược. Khi dùng thuốc tránh thai dài ngày, phụ nữ thường chỉ có kinh nguyệt 4 lần một năm, cũng vào thời gian dùng các viên giả dược. Ngoài ra cũng có những loại hoàn toàn không có viên giả dược. Phụ nữ sẽ không có kinh nguyệt nếu dùng loại thuốc này.

Thuốc tránh thai kết hợp còn được phân loại theo liều lượng hormone trong các viên thuốc:

• Thuốc tránh thai một pha: mỗi viên thuốc trong vỉ đều có chứa cùng một lượng estrogen và progestin.
• Thuốc tránh thai đa pha: mỗi viên thuốc có chứa lượng hormone không giống nhau.

Hầu hết các loại thuốc tránh thai kết hợp đều chứa 10 đến 35 microgam ethinyl estradiol (một loại estrogen). Những phụ nữ nhạy cảm với hormone có thể uống các loại thuốc có chứa liều lượng estrogen thấp hơn. Tuy nhiên, thuốc liều thấp sẽ dễ gây ra máu ngoài kỳ kinh hơn so với thuốc liều cao.

Cơ chế ngừa thai

Thuốc tránh thai kết hợp ngăn cản buồng trứng phóng trứng (sự rụng trứng). Các loại thuốc này còn làm chậm quá trình trứng đi qua ống dẫn trứng, làm cho dịch nhầy cổ tử cung đặc hơn và làm mỏng niêm mạc tử cung. Tất cả những điều này sẽ ngăn cản tinh trùng gặp và thụ tinh với trứng.

Thuốc tránh thai chỉ chứa progestin cũng có cơ chế tương tự như thuốc tránh thai kết hợp và đôi khi còn ức chế sự rụng trứng.

Hiệu quả

Thuốc tránh thai hàng ngày có thể đem lại hiệu quả ngừa thai lên đến 99% nếu uống đều đặn không bỏ ngày nào. Tuy nhiên, không phải ai cũng làm được điều này. Việc thi thoảng quên uống thuốc là điều rất phổ biến. Đó là lý do tại sao hàng năm, cứ 100 phụ nữ sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày thì có tới 9 người vẫn mang thai ngoài ý muốn. Thuốc sẽ cho hiệu quả cao nhất nếu uống vào cùng một thời điểm mỗi ngày. Việc này giúp giữ cho nồng độ hormone trong cơ thể không bị dao động.

Có thể phải mất đến 7 ngày để thuốc phát huy tác dụng. Trong thời gian này, phụ nữ nên sử dụng một biện pháp tránh thai khác. Nếu sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày cho các mục đích khác, ví dụ như điều trị mụn trứng cá hoặc chảy máu âm đạo bất thường thì có thể phải mất từ ​​3 đến 4 tháng mới thấy được hiệu quả rõ rệt.

Cần làm gì nếu quên uống thuốc?

Nếu lỡ quên uống thuốc thì hãy uống ngay khi nhớ ra. Sau đó tiếp tục uống các viên sau đúng theo lịch. Ngoài ra cũng nên sử dụng một biện pháp tránh thai dự phòng cho đến khi có kinh nguyệt. Nếu quên uống thuốc vài ngày liên tiếp thì nên thử thai và dùng thuốc tránh thai khẩn cấp.

Những ai không nên dùng thuốc tránh thai hàng ngày?

Không nên sử dụng thuốc tránh thai kết hợp nếu như:

• Vừa mới sinh con
• Trên 35 tuổi và hút thuốc lá
• Không kiểm soát tốt tình trạng cao huyết áp
• Bị rối loạn đông máu hoặc có tiền sử huyết khối tĩnh mạch sâu hoặc thuyên tắc phổi
• Có tiền sử ung thư vú
• Có tiền sử đột quỵ hoặc bệnh tim
• Bị các biến chứng liên quan đến bệnh tiểu đường
• Bị bệnh gan hoặc túi mật
• Có tiền sử đau nửa đầu có dấu hiệu thoáng qua
• Chảy máu tử cung không rõ nguyên nhân
• Phải nằm một chỗ trong thời gian dài sau đại phẫu
• Đang uống thảo dược St. John wort, thuốc chống co giật hoặc thuốc trị bệnh lao

Không nên uống thuốc tránh thai chỉ chứa progestin nếu như:

• Bị ung thư vú
• Mắc một số bệnh về gan
• Chảy máu tử cung không rõ nguyên nhân
• Đang uống thuốc chống co giật hoặc thuốc trị bệnh lao

Ưu và nhược điểm của thuốc tránh thai hàng ngày

Thuốc tránh thai kết hợp

Ưu điểm

• Dễ dàng có thai khi ngừng thuốc
• Giảm nhẹ hội chứng tiền kinh nguyệt
• Giảm đau bụng kinh
• Cải thiện tình trạng mụn trứng cá
• Giúp rút ngắn thời gian có kinh, ra máu ít hơn và đều hơn
• Cải thiện tình trạng rong kinh và thiếu máu do ra nhiều máu vào kỳ kinh
• Giảm các triệu chứng lạc nội mạc tử cung
• Giảm nguy cơ ung thư buồng trứng, ung thư nội mạc tử cung và ung thư đại trực tràng
• Tác động tích cực đến mật độ khoáng xương
• Cải thiện tình trạng mọc lông không mong muốn trên cơ thể (chứng rậm lông) do hội chứng buồng trứng đa nang

Nhược điểm

• Bỏ liều hoặc uống không đúng giờ sẽ làm giảm hiệu quả của thuốc
• Không có tác dụng ngăn ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD)
• Tăng nguy cơ cholesterol cao, nhồi máu cơ tim và đột quỵ
• Tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, đặc biệt là ở những phụ nữ hút thuốc lá và trên 35 tuổi. Liều lượng estrogen càng cao thì nguy cơ đông máu càng lớn.
• Tăng nguy cơ ung thư cổ tử cung và ung thư vú nhưng nguy cơ sẽ giảm về mức bình thường khi ngừng dùng thuốc.
• Các tác dụng phụ như chảy máu âm đạo bất thường, đầy hơi, vú căng đau, buồn nôn, lo âu, tăng cân và đau đầu

Thuốc tránh thai chỉ chứa progestin

Ưu điểm

• Dễ dàng có thai khi ngừng thuốc
• Có thể dùng ngay cả khi đang có một số vấn đề về sức khỏe mà không làm tăng nguy cơ giống dùng thuốc tránh thai kết hợp, chẳng hạn như nguy cơ hình thành cục máu đông, đau nửa đầu, cao huyết áp hoặc nguy cơ mắc bệnh tim mạch
• Ít có khả năng gây ảnh hưởng đến việc cho con bú hơn so với thuốc tránh thai kết hợp
• Giảm nguy cơ ung thư nội mạc tử cung

Nhược điểm

• Phải uống vào cùng một thời điểm mỗi ngày. Nếu quên uống một viên thuốc hoặc uống thuốc muộn hơn từ 3 tiếng trở lên so với thường ngày thì sẽ phải sử dụng biện pháp tránh thai dự phòng trong ít nhất 2 ngày.
• Không thể ngăn ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục
• Các tác dụng phụ như kinh nguyệt không đều, u nang buồng trứng, giảm ham muốn tình dục, nhức đầu, vú căng đau, nổi mụn trứng cá, tăng cân, bồn chồn, lo âu và mọc lông không mong muốn.
• Việc dùng thuốc khi đã có thai sẽ làm tăng nguy cơ trứng sau thụ tinh làm tổ ở bên ngoài tử cung (thai ngoài tử cung).

Các lợi ích khác của thuốc tránh thai hàng ngày

Ngoài công dụng tránh mang thai ngoài ý muốn, thuốc tránh thai hàng ngày còn được dùng cho những mục đích khác như:

• Điều hòa và giảm bớt lượng máu kinh
• Ngăn ngừa thiếu máu do rong kinh
• Giảm đau bụng kinh
• Kiểm soát hội chứng tiền kinh nguyệt
• Điều trị triệu chứng của hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)
• Điều trị triệu chứng lạc nội mạc tử cung và u xơ tử cung
• Giảm nguy cơ ung thư buồng trứng, ung thư tử cung và ung thư đại tràng
• Cải thiện tình trạng mụn trứng cá
• Ngừng tình trạng mọc lông không mong muốn
• Giảm chứng đau nửa đầu
• Kiểm soát các cơn bốc hỏa trong thời kỳ tiền mãn kinh.

Thuốc tránh thai và các bệnh lây truyền qua đường tình dục

Các loại thuốc tránh thai đều không có tác dụng bảo vệ khỏi các bệnh lây truyền qua đường tình dục (STD). Các bệnh này, chẳng hạn như mụn rộp sinh dục, lậu, giang mai, chlamydia và HIV, lây truyền qua sự tiếp xúc da trực tiếp và qua sự trao đổi chất dịch cơ thể (máu, tinh dịch và dịch âm đạo). Để ngăn ngừa các bệnh lây truyền qua đường tình dục thì cần phải sử dụng bao cao su. Bao cao su cũng là một biện pháp tránh mang thai ngoài ý muốn với hiệu quả khoảng 85%. Tuy nhiên, khi sử dụng kết hợp cả thuốc tránh thai và bao cao su thì hiệu quả phòng tránh các bệnh lây truyền qua đường tình dục và ngừa thai sẽ cao hơn.

Tính an toàn của thuốc tránh thai hàng ngày

Tác dụng phụ

Các loại thuốc tránh thai hàng ngày có thể gây ra một số tác dụng phụ, thường là trong thời gian đầu mới dùng thuốc. Những tác dụng phụ này thường cải thiện và biến mất trong vòng vài tháng. Các tác dụng phụ có thể xảy ra gồm có:

• Vú căng đau
• Nhức đầu
• Buồn bã, lo âu, bồn chồn
• Tâm trạng thay đổi thất thường
• Buồn nôn
• Ra máu ngoài kỳ kinh
• Kinh nguyệt bất thường, ví dụ như trễ hoặc mất kinh nguyệt
• Giảm ham muốn tình dục
• Tăng hoặc giảm tiết dịch âm đạo

Nếu gặp những tác dụng phụ nghiêm trọng hoặc không hết sau vài tháng thì hãy đên gặp bác sĩ để được tư vấn chuyển sang loại thuốc tránh thai khác.

Các rủi ro về sức khỏe

Thuốc tránh thai hàng ngày an toàn cho hầu hết phụ nữ. Những loại thuốc này đều trải qua quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng và được sử dụng từ cách đây hàng chục năm nên tính an toàn đã được kiểm chứng cả trong thử nghiệm lâm sàng và trong thực tế. Tuy nhiên, ở một số ít phụ nữ, thuốc tránh thai kết hợp có thể làm tăng nguy cơ xảy ra các vấn đề không mong muốn như:

• Hình thành cục máu đông
• Huyết khối tĩnh mạch sâu
• Nhồi máu cơ tim
• Tăng huyết áp
• Đột quỵ

Đa số những người không thể sử dụng thuốc tránh thai kết hợp đều vẫn có thể uống thuốc tránh thai chỉ chứa progestin.

Tương tác thuốc

Hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc hoặc thực phẩm chức năng nào trong thời gian uống thuốc tránh thai. Một số loại thuốc có thể làm giảm hiệu quả của thuốc tránh thai và làm tăng khả năng mang thai, ví dụ như:

• Thuốc chống co giật
• Một số loại thảo dược, chẳng hạn như St. John's wort (hypericum perforatum)
• Thuốc điều trị HIV

Có thể uống thuốc tránh thai hàng ngày khi đang cho con bú không?

Thuốc tránh thai kết hợp có thể làm giảm sự tiết sữa. Do đó, những phụ nữ đang cho con bú nên dùng thuốc tránh thai chỉ chứa progestin. Tuy nhiên, một số phụ nữ vẫn có thể sử dụng thuốc tránh thai kết hợp khi nguồn sữa đã ổn định và gần như không còn nguy cơ đông máu.

Các biện pháp tránh thai khác

Nếu không muốn sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày hoặc không thể nhớ uống thuốc đều đặn thì có thể cân nhắc những biện pháp tránh thai khác như:

• Que cấy tránh thai
• Vòng tránh thai
• Vòng âm đạo
• Miếng dán tránh thai
• Tiêm thuốc tránh thai