Những biến chứng sau phẫu thuật thay van tim

Phẫu thuật thay van tim có thể cứu sống bệnh nhân và cải thiện chất lượng cuộc sống nhờ tác dụng giúp khôi phục chức năng tim. Dẫu vậy, như mọi thủ thuật y khoa khác, thay van tim cũng có nguy cơ xảy ra biến chứng. Trong một số trường hợp, van thay thế có thể bị hỏng hoặc hết tuổi thọ, đòi hỏi phải thay mới.

Khi van tim không thể sửa chữa thì thay van là lựa chọn duy nhất còn lại. Phẫu thuật thay van đôi khi có thể được thực hiện bằng phương pháp ít xâm lấn qua ống thông (catheter), nhưng thường yêu cầu cần phẫu thuật tim hở.

Trong số bốn van tim, van động mạch chủ và van hai lá thường được thay thế nhất. Các thủ thuật thay van động mạch phổi hoặc van ba lá ít khi cần phải thay thế hơn.

Dưới đây là những thông tin về phẫu thuật thay van tim cũng như các rủi ro và lợi ích của phương pháp này.

Các biến chứng có thể gặp phải sau phẫu thuật thay van tim

Nếu bạn mắc bệnh van tim nghiêm trọng và cần thay van, điều quan trọng là cần phải biết trước các biến chứng có thể xảy ra sau phẫu thuật.

Một số biến chứng tiềm ẩn là:

• Rối loạn nhịp tim (arrhythmia): Nhịp tim bất thường.
• Chảy máu tại vị trí vết mổ.
• Hình thành cục máu đông: Có thể dẫn đến đột quỵ hoặc nhồi máu cơ tim.
• Nhiễm trùng: Ở vết mổ hoặc trong van tim mới.
• Hỏng van: Van thay thế không hoạt động hiệu quả.

Loại thủ thuật thực hiện có thể ảnh hưởng đến nguy cơ xảy ra biến chứng.

• Phẫu thuật thay van động mạch chủ (SAVR) và thay van động mạch chủ qua ống thông (TAVR):

Theo một nghiên cứu năm 2018, phương pháp TAVR ít khả năng gây ra các biến chứng nguy hiểm hơn. TAVR được tiến hành bằng cách sử dụng ống thông luồn qua mạch máu từ chân hoặc tay đến tim.

• Thay van hai lá qua ống thông (TMVR):

Đây là thủ thuật ít phổ biến hơn, nhưng một báo cáo năm 2021 cho thấy phương pháp này đang ngày càng được ghi nhận là an toàn và đáp ứng được nhu cầu của những người không đủ điều kiện phẫu thuật tim hở.

Loại van được dùng để thay thế trong thủ thuật cũng sẽ ảnh hưởng đến nguy cơ xảy ra biến chứng.

Van thay thế có thể là van cơ học hoặc van sinh học:

• Van cơ học: Được làm từ vật liệu bền, có tuổi thọ cao. Tuy nhiên, nguy cơ hình thành cục máu đông sẽ cao hơn. Vì thế nên bệnh nhân cần phải sử dụng thuốc chống đông máu và thuốc chống kết tập tiểu cầu trong thời gian dài. Theo một báo cáo năm 2018, điều này sẽ dẫn đến nguy cơ chảy máu cao hơn.
• Van sinh học: Sử dụng mô từ động vật (lợn, bò) hoặc mô người. Van này ít gây nguy cơ hình thành cục máu đông hơn nhưng tuổi thọ ngắn hơn.

Cả hai loại van đều cần sử dụng liệu pháp chống kết tập tiểu cầu. Tuy nhiên, với van sinh học, thuốc chống kết tập tiểu cầu thường được kê đơn trong 3–6 tháng, trong khi đó, với van cơ học, thuốc này thường phải được sử dụng suốt đời.

Phẫu thuật thay van tim có nghiêm trọng không?

Nếu tình trạng van tim bị ảnh hưởng xấu đến mức cần phẫu thuật thì việc điều trị là rất quan trọng.

Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) cho biết, tình trạng như bệnh hẹp van động mạch chủ khi trở nặng mà không được điều trị thì có thể chỉ có khoảng 1/5 bệnh nhân sống được thêm 5 năm.

Phẫu thuật thay van tim có tỷ lệ thành công khá cao, giúp kéo dài tuổi thọ và cải thiện chất lượng cuộc sống. Tuy nhiên, đây vẫn là một loại phẫu thuật cần cân nhắc kỹ vì có nguy cơ gây ra các biến chứng nghiêm trọng.

Một nghiên cứu năm 2021 dựa trên 1.870 người lớn tuổi được phẫu thuật thay van động mạch chủ đã cho thấy rằng khoảng 8% bệnh nhân gặp ít nhất một biến chứng nghiêm trọng như chảy máu hoặc đột quỵ và 3,2% bệnh nhân tử vong tại bệnh viện.

Thời gian phẫu thuật thay van tim

Phẫu thuật thay van tim thông thường mất khoảng 2–4 giờ. Tuy nhiên, nếu có vấn đề về chảy máu hoặc khó khăn trong việc đặt van mới, thời gian phẫu thuật có thể kéo dài hơn.

Đối với các thủ thuật ít xâm lấn, thời gian thực hiện thường là 1–2 giờ, nhưng cũng có thể kéo dài nếu gặp phải vấn đề không lường được trước.

Rủi ro của phẫu thuật thay van tim

Phẫu thuật van tim thường khá an toàn nhưng bất kỳ thủ thuật y khoa nào cũng tiềm ẩn rủi ro. Các rủi ro có thể xảy ra là:

• Tổn thương mạch máu: Thường có thể được điều trị ngay lập tức.
• Đối với phẫu thuật thay van, tim sẽ phải tạm ngừng hoạt động. Quá trình này yêu cầu cần gây mê toàn thân và sử dụng máy tuần hoàn ngoài cơ thể để thay thế chức năng của tim trong suốt ca mổ.
• Mặc dù hiếm gặp nhưng vẫn có thể xảy ra các biến chứng từ kỹ thuật tuần hoàn ngoài cơ thể là:
  • Tổn thương hệ thần kinh trung ương, phổi hoặc thận.
  • Nguy cơ hình thành cục máu đông, có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng.

Chất lượng cuộc sống sau phẫu thuật

Thời gian phục hồi hoàn toàn sau phẫu thuật thay van tim có thể kéo dài từ 4–8 tuần, mặc dù các thủ thuật ít xâm lấn thường chỉ mất thời gian phục hồi ngắn hơn.

Trước khi xuất viện, bạn sẽ được hướng dẫn khi nào có thể thực hiện được các hoạt động lại như bình thường, như mang vác vật nặng hoặc lái xe.

Nếu quá trình phục hồi tích cực, bạn sẽ cảm thấy tràn đầy năng lượng hơn, giảm bớt các triệu chứng khó chịu trước đây và cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống. Sức bền và khả năng tập luyện cũng tăng lên.

Để duy trì chất lượng cuộc sống tốt hơn, bạn cần tuân thủ các khuyến nghị từ bác sĩ và luôn luôn chú ý chăm sóc sức khỏe tim mạch.

Dấu hiệu van tim thay thế bị hỏng

Dấu hiệu cho thấy van tim thay thế bị hỏng thường giống với các triệu chứng mà bạn gặp phải trước khi phẫu thuật. Một số dấu hiệu phổ biến là:

• Đau hoặc khó chịu ở ngực.
• Ngất xỉu hoặc cảm giác chóng mặt.
• Khó thở.

Bác sĩ sẽ cho bạn biết các dấu hiệu cần lưu ý trước khi xuất viện. Nếu gặp phải bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức vì đây có thể là tình trạng cấp cứu y tế.

Chế độ ăn sau phẫu thuật thay van tim

Sau phẫu thuật thay van tim, bạn nên tuân theo chế độ ăn tốt cho tim mạch.

Chế độ ăn Địa Trung Hải hoặc DASH là những lựa chọn tốt, giúp hỗ trợ quá trình hồi phục và sức khỏe tim mạch lâu dài.

Hạn chế tiêu thụ các thực phẩm sau:

• Đường bổ sung.
• Rượu bia.
• Thực phẩm chế biến sẵn.
• Muối (natri).

Trong giai đoạn hồi phục ban đầu, bạn có thể nhận thấy khẩu vị hoặc khứu giác thay đổi do ảnh hưởng của phẫu thuật hoặc thuốc. Điều này có thể làm giảm cảm giác thèm ăn. Thay vì bỏ bữa, bạn nên chia nhỏ các bữa ăn và ăn duy trì thường xuyên hơn cho đến khi khẩu vị và cảm giác thèm ăn trở lại bình thường.

Kết luận

Van tim bị hỏng mà không được điều trị có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu tình trạng bệnh tiến triển nặng hơn. Phẫu thuật thay van tim là phương pháp cần cân nhắc kỹ lưỡng, nó có thể mang lại cơ hội cứu sống bệnh nhân nhưng cũng tiềm ẩn một số rủi ro.

Nếu bạn được chẩn đoán mắc bệnh van tim, hãy trao đổi với bác sĩ về các phương pháp điều trị để quyết định xem nên sửa chữa hay thay thế van.

Nếu chỉ có còn phương án là thay van, hãy cân nhắc xem liệu có thể thực hiện thủ thuật ít xâm lấn hay không và giữa van cơ học và van sinh học thì nên chọn loại van nào.