Kết quả xét nghiệm Pap bất thường có nghĩa là gì?

Nội dung chính của bài viết

• Xét nghiệm Pap có thể phát hiện các tế bào tiền ung thư ở cổ tử cung.
• Kết quả Pap smear “bất thường” có nghĩa là một số tế bào cổ tử cung đã thay đổi, không còn là tế bào khỏe mạnh, bình thường nữa. Điều này không có nghĩa là đã bị ung thư.
• Bác sĩ cần phải lấy mẫu sinh thiết thì mới cho ra kết quả chính xác có bị ung thư cổ tử cung hay không. 
• Phụ nữ trong độ tuổi từ 21 đến 65 được khuyến nghị nên làm xét nghiệm Pap định kỳ 3 năm một lần để sàng lọc ung thư cổ tử cung.

Xét nghiệm Pap là gì?

Xét nghiệm Pap (Pap smear hay phết tế bào cổ tử cung) là một kỹ thuật xét nghiệm đơn giản nhằm phát hiện những thay đổi bất thường ở tế bào cổ tử cung. Cổ tử cung là phần nằm bên dưới tử cung và bên trên âm đạo.

Xét nghiệm Pap có thể phát hiện các tế bào tiền ung thư. Sau đó, những tế bào này sẽ được loại bỏ trước khi chúng phát triển thành ung thư cổ tử cung. Do đó, phụ nữ được khuyến nghị nên làm xét nghiệm Pap định kỳ. Phương pháp này giúp làm giảm đáng kể tỷ lệ mắc và tử vong do ung thư cổ tử cung trong nhiều năm trở lại đây.

Quy trình thực hiện

Mặc dù không cần phải chuẩn bị giống như các phương pháp xét nghiệm khác nhưng vẫn có một số điều có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm Pap. Để có kết quả chính xác nhất thì trong vòng hai ngày trước khi tiến hành thủ thuật, bệnh nhân cần tránh:

• Dùng tampon
• Dùng các loại viên đặt, kem bôi âm đạo, gel bôi trơn và thụt rửa
• Các sản phẩm dùng cho vùng kín khác như xịt thơm
• Thủ dâm xâm nhập và quan hệ tình dục đường âm đạo

Có thể làm xét nghiệm Pap trong thời gian có kinh nguyệt nhưng kết quả sẽ kém chính xác nên tốt nhất là đợi đến khi hết kinh hoàn toàn.

Quá trình lấy mẫu xét nghiệm Pap cũng tương tự như khám phụ khoa. Bệnh nhân sẽ nằm ngửa trên bàn và đặt chân lên hai bàn đạp ở hai bên. Bác sĩ sẽ đưa một dụng cụ chuyên dụng gọi là mỏ vịt vào để tách rộng thành âm đạo và có thể quan sát được cổ tử cung.

Bác sĩ sử dụng tăm bông hay bàn chải để lấy một mẫu tế bào nhỏ từ cổ tử cung, sau đó phết những tế bào này lên một phiến kính và gửi đến phòng thí nghiệm để phân tích.

Quá trình lấy mẫu xét nghiệm có thể sẽ hơi khó chịu nhưng thường là không đau. Toàn bộ quá trình sẽ chỉ mất một vài phút.

Ý nghĩa kết quả

Sau khi lấy mẫu xét nghiệm, kết quả sẽ có trong vòng một đến hai tuần.

Trong hầu hết các trường hợp thì xét nghiệm Pap đều cho ra kết quả “bình thường”, có nghĩa là không phát hiện thấy có tế bào bất thường ở cổ tử cung và không cần phải kiểm tra thêm. Sau 3 – 5 năm mới cần phải làm xét nghiệm Pap một lần nữa, tùy theo độ tuổi.

Nếu kết quả “không bình thường” thì cũng chưa chắc là đã bị ung thư cổ tử cung.

Đôi khi, xét nghiệm Pap cho kết quả là các tế bào vảy không điển hình có ý nghĩa không xác định (ASC-US). Đây là các tế bào trông không giống các tế bào bình thường nhưng chúng chưa được phân loại là bất thường.

Trong một số trường hợp, xét nghiệm Pap cho kết quả không xác định là do tế bào cổ tử cung bị thay đổi bởi những yếu tố như quan hệ hoặc sử dụng các sản phẩm cho vùng kín trước ngày lấy mẫu xét nghiệm.

Kết quả Pap smear “bất thường” có nghĩa là một số tế bào cổ tử cung đã thay đổi, không còn là tế bào khỏe mạnh, bình thường nữa. Tuy nhiên, điều này cũng không có nghĩa là đã bị ung thư. Trên thực tế, hầu hết phụ nữ có kết quả xét nghiệm Pap bất thường đều không bị ung thư cổ tử cung.

Một số nguyên nhân khác dẫn đến kết quả bất thường khi xét nghiệm Pap là:

• Viêm
• Nhiễm trùng
• Herpes (mụn rộp)
• Nhiễm trichomonas
• Nhiễm HPV

Có hai loại tế bào bất thường là tế bào cấp thấp và tế bào cấp cao. Các tế bào cấp thấp chỉ hơi khác một chút so với tế bào bình thường. Trong khi đó, các tế bào cấp cao khác nhiều so với các tế bào bình thường và có thể phát triển thành ung thư.

Sự tồn tại của các tế bào bất thường được gọi là loạn sản cổ tử cung. Tình trạng này còn được gọi là ung thư biểu mô tại chỗ (carcinoma in situ) hay tiền ung thư.

Bác sĩ sẽ giải thích chi tiết về kết quả xét nghiệm Pap, khả năng dương tính giả hoặc âm tính giả và những bước cần thực hiện tiếp theo.

Bước tiếp theo

Khi xét nghiệm Pap cho kết quả bất thường thì sẽ cần làm xét nghiệm thường xuyên hơn trong một vài năm tiếp theo. Tần suất cụ thể sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân gây nên kết quả bất thường và nguy cơ ung thư cổ tử cung.

Khi xét nghiệm Pap cho kết quả không rõ ràng và chưa thể đưa ra kết luận thì sẽ cần tiến hành xét nghiệm thêm.

Nếu trước đó chỉ làm xét nghiệm Pap thì có thể cần xét nghiệm HPV. Phương pháp xét nghiệm này cũng được thực hiện tương tự như xét nghiệm Pap. Nếu xét nghiệm HPV cho kết quả dương tính, có nghĩa là đã bị nhiễm HPV nhưng không có triệu chứng thì không cần phải điều trị.

Không thể kết luận ung thư cổ tử cung chỉ dựa trên kết quả xét nghiệm Pap smear mà cần phải thực hiện thêm các phương pháp khác.

Nếu kết quả Pap không rõ ràng thì bước tiếp theo có thể là soi cổ tử cung. Đây là một thủ thuật trong đó bác sĩ sử dụng một thiết bị giống như kính hiển vi (máy soi cổ tử cung) để kiểm tra cổ tử cung. Bác sĩ sẽ bôi một loại dung dịch đặc biệt lên cổ tử cung trước khi soi để có thể phân biệt những vùng mô bình thường với bất thường.

Trong quá trình soi cổ tử cung, bác sĩ có thể lấy một mẫu mô bất thường để đem đi phân tích. Thủ thuật này được gọi là sinh thiết chóp cổ tử cung.

Các tế bào bất thường có thể bị phá hủy bằng cách đóng băng, được gọi là liệu pháp áp lạnh hoặc loại bỏ bằng cách sử dụng kỹ thuật khoét chóp cổ tử cung bằng vòng điện (LEEP). Việc loại bỏ các tế bào bất thường có thể ngăn ngừa ung thư cổ tử cung phát triển.

Nếu kết quả sinh thiết xác nhận ung thư thì bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị dựa trên các yếu tố khác, chẳng hạn như giai đoạn và loại ung thư.

Ai nên làm xét nghiệm Pap?

Phụ nữ trong độ tuổi từ 21 đến 65 được khuyến nghị nên làm xét nghiệm Pap định kỳ 3 năm một lần để sàng lọc ung thư cổ tử cung.

Tuy nhiên, sẽ cần làm sàng lọc thường xuyên hơn nếu:

• Thuộc nhóm có nguy cơ cao bị ung thư cổ tử cung
• Đã làm xét nghiệm Pap trước đây và có kết quả bất thường
• Hệ miễn dịch suy yếu do nhiễm HIV, dùng steroid trong thời gian dài hay từng phẫu thuật ghép tạng…
• Có mẹ sử dụng diethylstilbestrol trong thời gian mang thai

Phụ nữ từ 21 đến 29 tuổi nên xét nghiệm Pap 3 năm một lần. Phụ nữ trong độ tuổi từ 30 đến 65 cũng được khuyên nghị làm xét nghiệm Pap 3 năm một lần hoặc thực hiện đồng thời cả xét nghiệm Pap và HPV 5 năm một lần.

Lý do là vì nếu làm cả hai xét nghiệm cùng một lúc thì sẽ dễ phát hiện những dấu hiệu bất thường hơn so với chỉ làm xét nghiệm Pap. Điều này còn giúp phát hiện được nhiều dấu hiệu bất thường hơn.

Một lý do khác nên thực hiện cả xét nghiệm Pap và xét nghiệm HPV là gần như tất cả các ca ung thư cổ tử cung đều là do HPV gây ra. Tuy nhiên, chỉ có một số ít phụ nữ nhiễm HPV bị ung thư cổ tử cung.

Nhiều phụ nữ không cần phải làm xét nghiệm Pap, gồm có những người trên 65 tuổi mà ba lần làm xét nghiệm Pap gần nhất đều cho kết quả bình thường và không có kết quả xét nghiệm bất thường trong 10 năm trở lại.

Ngoài ra, những phụ nữ đã phẫu thuật cắt tử cung và cổ tử cung, những lần xét nghiệm Pap trước không có kết quả bất thường và không bị ung thư cổ tử cung thì cũng không cần làm xét nghiệm nữa.

Nên hỏi ý kiến bác sĩ về thời gian và tần suất cần làm xét nghiệm Pap.

Có thể làm xét nghiệm Pap khi mang thai không?

Vẫn có thể thực hiện xét nghiệm Pap và soi cổ tử cung trong thời gian đang mang thai. Kết quả bất thường sẽ không ảnh hưởng đến thai nhi.

Nhưng nếu phải điều trị thì cần đợi đến khi sinh xong.

Phòng ngừa ung thư cổ tử cung

Lý do chính cần thực hiện xét nghiệm Pap là tìm các tế bào bất thường ở cổ tử cung trước khi chúng trở thành ung thư. Để giảm nguy cơ bị nhiễm HPV và mắc ung thư cổ tử cung thì phụ nữ cần thực hiện những biện pháp sau:

• Tiêm phòng: Vì phần lớn các trường hợp ung thư cổ tử cung đều là do HPV gây ra nên phụ nữ dưới 45 tuổi được khuyến nghị nên tiêm vắc-xin phòng HPV.
• Quan hệ tình dục an toàn: Sử dụng bao cao su để tránh bị nhiễm HPV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục khác.
• Khám phụ khoa định kỳ hàng năm: Ngoài ra, nếu có những biểu hiện bất thường giữa các lần khám thì cần đi kiểm tra ngay.
• Làm xét nghiệm sàng lọc: Lên lịch làm xét nghiệm Pap theo khuyến nghị của bác sĩ. Có thể cân nhắc cả xét nghiệm Pap và HPV. Cần cho bác sĩ biết nếu có tiền sử gia đình bị ung thư, đặc biệt là ung thư cổ tử cung.