Hiểu về bệnh lắng đọng hemosiderin

Lắng đọng hemosiderin là gì?

Lắng đọng hemosiderin là tình trạng tích tụ sắt trong các cơ quan hoặc mô. Khoảng 70% lượng sắt trong cơ thể tập trung trong hồng cầu. Khi các hồng cầu chết đi, chúng sẽ giải phóng sắt và lượng sắt đó trở thành hemosiderin. Hemosiderin là một trong những protein (cùng với ferritin) dự trữ sắt trong mô của cơ thể. Tích tụ quá nhiều hemosiderin trong các mô sẽ gây ra tình trạng lắng đọng hemosiderin.

Tình trạng này khác với bệnh ứ sắt hay quá tải sắt (hemochromatosis). Ứ sắt là một rối loạn di truyền khiến cơ thể hấp thụ quá nhiều chất sắt từ thức ăn.

Các triệu chứng của lắng đọng hemosiderin

Lắng đọng hemosiderin thường không biểu hiện triệu chứng. Tuy nhiên, theo thời gian, sự tích tụ hemosiderin trong các cơ quan có thể gây:

• Ho (có thể ho ra máu trong trường hợp nghiêm trọng)
• Khó thở
• Mệt mỏi
• Hụt hơi, đặc biệt là khi vận động
• Đau toàn thân
• Sụt cân không rõ nguyên nhân
• Thở khò khè
• Chậm tăng trưởng ở trẻ em

Nguyên nhân

Có hai nguyên nhân chính dẫn đến lắng đọng hemosiderin:

• Chảy máu trong một cơ quan hoặc vùng mô
• Hồng cầu bị phá vỡ trong máu

Hai tình trạng này có thể xảy ra ở các bộ phận khác nhau của cơ thể và có thể là do các bệnh lý hoặc tai nạn gây ra.

Lắng đọng hemosiderin ở phổi

Khi xảy ra ở phổi thì tình trạng tích tụ hemosiderin được gọi là bệnh phổi lắng đọng hemosiderin. Nguyên nhân thường là do chảy máu trong phổi. Cơ thể thường sẽ loại bỏ phần lớn lượng máu này nhưng có thể còn sót lại cặn sắt.

Phổi bị chảy máu có thể là do các bệnh lý như:

• Tăng áp động mạch phổi
• Các bệnh tự miễn, chẳng hạn như hội chứng Goodpasture
• Nhiễm trùng phổi mạn tính

Đôi khi, phổi bị chảy máu mà không xác định được nguyên nhân. Những trường hợp này được gọi là bệnh phổi lắng đọng hemosiderin vô căn.

Lắng đọng hemosiderin ở thận

Thận là cơ quan có nhiệm vụ lọc máu. Việc truyền máu nhiều lần đôi khi có thể khiến thận bị quá tải, dẫn đến lắng đọng sắt hoặc hồng cầu có thể bị phá vỡ và giải phóng sắt, dẫn đến sự tích tụ sắt trong thận. Dạng tích tụ hemosiderin này được gọi là bệnh thận lắng đọng hemosiderin.

Một số nguyên nhân khác có thể khiến thận bị lắng đọng hemosiderin gồm có:

• Lọc máu ngoài thận
• Thiếu máu tán huyết
• Đái huyết sắc tố kịch phát ban đêm
• Các bệnh tự miễn, chẳng hạn như hội chứng Goodpasture. Bệnh này có thể gây lắng đọng hemosiderin ở cả phổi và thận

Chẩn đoán lắng đọng hemosiderin

Tình trạng lắng đọng hemosiderin thường khó chẩn đoán vì đa phần không có nhiều triệu chứng. Nếu nghi ngờ bệnh này, bác sĩ sẽ chỉ định làm xét nghiệm công thức máu toàn bộ (CBC) để kiểm tra các thành phần có trong máu. Nếu bị lắng đọng hemosiderin, kết quả xét nghiệm sẽ cho thấy nồng độ sắt trong máu thấp. Lý do là bởi lượng sắt thừa đang tích tụ trong các cơ quan thay vì lưu thông trong máu. Tùy thuộc vào các triệu chứng mà mẫu máu sẽ được phân tích để tìm kháng thể chỉ ra các bệnh tự miễn.

Dựa trên kết quả xét nghiệm, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán hoặc yêu cầu chụp CT hay MRI lồng ngực hoặc ổ bụng để kiểm tra phổi và thận. Ngoài ra cũng có thể cần phải xét nghiệm chức năng phổi để kiểm tra xem có bất kỳ bệnh lý tiềm ẩn nào gây chảy máu trong phổi hay không. Nếu vẫn chưa thể chẩn đoán thì sẽ cần tiến hành sinh thiết phổi.

Cuối cùng, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm nước tiểu để đánh giá hoạt động của thận.

Điều trị lắng đọng hemosiderin

Việc điều trị lắng đọng hemosiderin sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể của từng trường hợp. Một số trường hợp không cần điều trị.

Các lựa chọn điều trị gồm có:

• Dùng corticoid để điều trị chảy máu trong phổi và các bệnh tự miễn
• Thuốc ức chế miễn dịch để điều trị các bệnh tự miễn
• Liệu pháp oxy đề điều trị các vấn đề ở phổi
• Thuốc chống đông máu và thuốc chẹn kênh canxi đề điều trị tăng áp động mạch phổi
• Phẫu thuật ghép phổi

Biến chứng của lắng đọng hemosiderin

Nếu không điều trị, lắng đọng hemosiderin có thể gây tổn hại các mô hoặc cơ quan. Bệnh phổi lắng đọng hemosiderin có thể dẫn đến xơ phổi, gây hình thành sẹo và cứng phổi, khiến cho cơ quan này khó hoạt động bình thường.

Khi bệnh lắng đọng hemosiderin xảy ra ở thận thì có thể dẫn đến suy thận.

Cả hai biến chứng này đều hoàn toàn có thể tránh được nếu điều trị sớm. Vì vậy nên cần phải đi khám khi nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, đặc biệt khi đang mắc các bệnh lý tiềm ẩn có thể gây lắng đọng hemosiderin.

Tóm tắt bài viết

Lắng đọng hemosiderin là một tình trạng phức tạp không phải lúc nào cũng xác định được nguyên nhân rõ ràng. Bệnh này thường không gây ra bất kỳ triệu chứng nào nhưng trong một số trường hợp, lắng đọng hemosiderin lại có các triệu chứng như mệt mỏi, khó thở và thở khò khè. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào trong số này thì cần đi khám ngay để điều trị sớm và ngăn ngừa biến chứng.