Có nên dùng thuốc giảm đau opioid để điều trị viêm khớp dạng thấp không?

Kiểm soát cơn đau là một phần quan trọng trong việc điều trị viêm khớp dạng thấp. Bên cạnh các loại thuốc điều trị nguyên nhân gốc rễ của bệnh, người bệnh thường phải dùng thêm thuốc giảm đau để làm giảm các triệu chứng và cải thiện khả năng cử động.

Opioid là một trong những nhóm thuốc được dùng để giảm đau do bệnh viêm khớp dạng thấp. Những loại thuốc này ngăn chặn tín hiệu đau giữa các tế bào thần kinh.

Thuốc giảm đau opioid giúp kiểm soát cơn đau rất hiệu quả và an toàn khi sử dụng trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, các loại thuốc giảm đau này có thể gây nghiện và nhiều chuyên gia y tế quan ngại về việc lạm dụng các loại thuốc này. Thậm chí, ở một số quốc gia, việc lạm dụng thuốc giảm đau opioid còn được coi là “đại dịch”.

Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn về tác dụng của thuốc giảm đau opioid trong điều trị bệnh viêm khớp dạng thấp, bao gồm cả hiệu quả kiểm soát cơn đau và tính an toàn.

Hiệu quả của thuốc giảm đau opioid

Có nhiều loại thuốc để giảm đau khớp do bệnh viêm khớp dạng thấp và một trong số đó là thuốc giảm đau nhóm opioid. Thuốc giảm đau opioid đang ngày càng được sử dụng phổ biến để điều trị viêm khớp dạng thấp. Các nghiên cứu gần đây cho thấy có tới 40% người bị viêm khớp dạng thấp thường xuyên sử dụng thuốc giảm đau opioid. (1)

Một nghiên cứu vào năm 2021 tại Mỹ cho thấy số đơn thuốc giảm đau opioid tại quốc gia này đã tăng gấp đôi trong những năm gần đây, từ 1,43 triệu đơn vào năm 2011 – 2012 lên 3,69 triệu đơn vào năm 2015 – 2016.

Nhưng thuốc giảm đau opioid có hiệu quả đối với triệu chứng đau khớp do bệnh viêm khớp dạng thấp không?

Mặc dù thuốc giảm đau opioid được sử dụng phổ biến để điều trị viêm khớp dạng thấp nhưng chưa có nhiều bằng chứng chứng minh hiệu quả của các loại thuốc này trong việc giảm đau do viêm khớp dạng thấp.

Các thử nghiệm lâm sàng từ đầu những năm 2000 cho thấy rằng sử dụng một số loại thuốc giảm đau nhóm opioid như fentanyl và oxycodone trong thời gian ngắn có thể giúp giảm mức độ đau đớn do bệnh viêm khớp dạng thấp và giúp kiểm soát cơn đau tốt hơn bằng các loại thuốc khác.

Trong một nghiên cứu mới đây, miếng dán buprenorphine (một loại thuốc giảm đau opioid) đã giúp giảm đau và cải thiện chất lượng giấc ngủ cho những người bị đau cơ xương mạn tính sau 11 tuần sử dụng. Tuy nhiên, nghiên cứu này chỉ được thực hiện trên 8 người mắc bệnh viêm khớp dạng thấp. Cần có thêm các nghiên cứu quy mô lớn hơn để kiểm chứng hiệu quả của loại thuốc này cũng như của các loại thuốc giảm đau opioid khác đối với bệnh viêm khớp dạng thấp.

Lạm dụng và nghiện thuốc giảm đau opioid

Mặc dù thuốc giảm đau opioid có thể giúp giảm đau tức thì nhưng nghiên cứu cho thấy rằng các loại thuốc này không có tác dụng cải thiện độ nhạy cảm với cơn đau hay phản ứng với cơn đau theo thời gian, có nghĩa là phải sử dụng các loại thuốc này liên tục để kiểm soát tình trạng đau đớn.

Tuy nhiên, sử dụng thuốc giảm đau opioid trong thời gian dài sẽ làm thay đổi một số chất hóa học trong não và khiến cơ thể dung nạp thuốc tốt hơn.

Điều này có nghĩa là hiệu quả giảm đau của các loại thuốc nhóm opioid sẽ giảm dần theo thời gian và cần phải dùng liều ngày càng cao để có thể kiểm soát cơn đau.

Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng lạm dụng và nghiện thuốc giảm đau opioid.

Nghiên cứu cho thấy rằng việc lạm dụng thuốc giảm đau opioid xảy ra ở khoảng 1/5 đến 1/3 số người sử dụng các loại thuốc này và khoảng 10% người dùng thuốc giảm đau opioid bị nghiện. (2)

Ước tính có khoảng 9,7 triệu người trên 12 tuổi tại Hoa Kỳ sử dụng thuốc giảm đau opioid không đúng cách vào năm 2019 và gần 1,6 triệu người mắc chứng rối loạn sử dụng thuốc giảm đau opioid.

Việc sử dụng trong thời gian dài hoặc lạm dụng thuốc giảm đau opioid không những gây lệ thuộc và nghiện mà còn dẫn đến nhiều vấn đề sức khỏe khác, gồm có:

• Vấn đề về xương, ví dụ như loãng xương
• Rối loạn nhịp thở khi ngủ (ngưng thở khi ngủ)
• Suy giảm miễn dịch
• Táo bón mạn tính và tắc ruột
• Bệnh tim mạch
• Vấn đề về răng miệng

Khi sử dụng quá liều, thuốc giảm đau opioid có thể ảnh hưởng đến phần não bộ kiểm soát nhịp thở và nếu không được điều trị, tình trạng này có thể dẫn đến tử vong.

Các lựa chọn thay thế cho thuốc giảm đau opioid

Nói chung, những người mắc các bệnh mạn tính gây đau như viêm khớp dạng thấp được khuyến nghị sử dụng các loại thuốc khác hoặc các biện pháp giảm đau tự nhiên thay cho thuốc giảm đau opioid, ngay cả khi chỉ cần giảm đau trong thời gian ngắn. Điều này một phần là do những rủi ro khi sử dụng thuốc giảm đau opioid nhưng một lý do nữa là vẫn chưa có đủ bằng chứng chứng minh hiệu quả giảm đau của các loại thuốc này.

Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng thuốc giảm đau opioid là một giải pháp giảm đau hiệu quả cho những người bị đau mạn tính, bao gồm cả những người mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, miễn là thuốc được kê và sử dụng một cách thận trọng.

Ngoài thuốc giảm đau opioid còn có rất nhiều loại thuốc khác giúp làm giảm các triệu chứng của bệnh viêm khớp dạng thấp, gồm có thuốc chống viêm không steroid (NSAID), chẳng hạn như ibuprofen và naproxen hoặc capsaicin. NSAID giúp giảm viêm ở khớp, nhờ đó giảm sưng và đau. Capsaicin là một loại thuốc bôi, có thể bôi trực tiếp lên khớp bị đau để giảm đau.

Nhóm thuốc chính để điều trị viêm khớp dạng thấp là thuốc chống thấp khớp tác dụng chậm (DMARD). Các loại thuốc này làm giảm hoạt động của hệ miễn dịch, nhờ đó giải quyết được nguyên nhân gốc rễ gây ra các triệu chứng viêm khớp dạng thấp. Tuy nhiên, DMARD không có tác dụng giảm đau nhanh chóng như NSAID hay opioid. Phải mất một thời gian thì các triệu chứng mới thuyên giảm rõ rệt. Hiện nay có một loại DMARD mới gọi là DMARD sinh học. Các loại thuốc này thường được sử dụng cho những ca bệnh viêm khớp dạng thấp nặng, có thể giúp giảm đau và giảm việc sử dụng thuốc giảm đau opioid.

Ngoài ra còn có các biện pháp giảm đau không cần dùng thuốc, ví dụ như:

• Duy trì hoạt động thường xuyên
• Ăn uống đủ chất, lành mạnh với các loại thực phẩm giảm viêm
• Chườm nóng và lạnh
• Mát-xa
• Châm cứu

Một số biện pháp trong số này cũng giúp giảm đau nhanh chóng nhưng không điều trị được nguyên nhân gốc rễ của bệnh viêm khớp dạng thấp. Cho dù sử dụng các biện pháp này, người bệnh vẫn phải tiếp tục dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ để làm chậm sự tiến triển của bệnh, ngăn bệnh viêm khớp dạng thấp phá hỏng khớp và các cơ quan.

Tóm tắt bài viết

Thuốc giảm đau opioid giúp giảm cảm giác đau nhanh chóng và có thể sử dụng để giảm đau khớp do bệnh viêm khớp dạng thấp. Tuy nhiên, các loại thuốc này chỉ có tác dụng tạm thời nên cần phải sử dụng liên tục thì mới kiểm soát được tình trạng đau khớp. Sử dụng thuốc giảm đau opioid trong thời gian dài có thể gây nghiện và nhiều tác hại khác cho sức khỏe.

Có rất nhiều cách khác an toàn hơn để làm giảm các triệu chứng của bệnh viêm khớp dạng thấp, ví dụ như thuốc chống viêm không steroid, thuốc sinh học hay các biện pháp giảm đau không dùng thuốc như chườm nóng hoặc lạnh, châm cứu và mát xa.

Trước khi bắt đầu dùng thuốc giảm đau opioid để điều trị viêm khớp dạng thấp, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ về những rủi ro và lợi ích của việc sử dụng loại thuốc này.