Chụp X-quang có giúp phát hiện được bệnh viêm khớp dạng thấp không?

Viêm khớp dạng thấp là một bệnh tự miễn gây đau và sưng khớp. Theo thời gian, viêm khớp dạng thấp gây tổn thương các khớp trên khắp cơ thể.

Mặc dù một số người mắc bệnh viêm khớp dạng thấp không có triệu chứng nhưng đa số mọi người mắc căn bệnh này đều gặp các triệu chứng gồm sưng đau và cứng ở các khớp, đặc biệt là các khớp ở bàn tay và bàn chân. Ngoài ra, bệnh viêm khớp dạng thấp còn gây ra các triệu chứng toàn thân như sốt và mệt mỏi.

Các bác sĩ thường sử dụng kết hợp nhiều công cụ khác nhau để chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp, gồm có xét nghiệm máu và các công nghệ chẩn đoán hình ảnh như chụp X-quang.

Chụp X-quang có phát hiện được bệnh viêm khớp dạng thấp không?

Các bác sĩ chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp dựa trên kết quả của nhiều phương pháp chẩn đoán, gồm có:

• Khai thác bệnh sử
• Khám lâm sàng
• Xét nghiệm máu
• Chụp X-quang (mặc dù chụp X-quang thường không phát hiện được viêm khớp dạng thấp ở giai đoạn đầu)

Ở giai đoạn đầu, bệnh viêm khớp dạng thấp gây viêm mô mềm và tình trạng này không biểu hiện trên ảnh chụp X-quang. Tổn thương và các thay đổi bất thường ở xương xảy ra muộn hơn và dễ nhận thấy trên ảnh chụp X-quang hơn. Ở những người bị viêm khớp dạng thấp, ảnh chụp X-quang sẽ cho thấy khoảng trống giữa các khớp hoặc xương bàn tay, bàn chân hoặc cũng có thể là các đốm hay tổn thương trên xương.

Nếu chỉ chụp X-quang thì sẽ rất khó chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp ở giai đoạn đầu nhưng chụp X-quang giúp đánh giá tình trạng bệnh. Bác sĩ có thể chỉ định chụp X-quang để kiểm tra sự tiến triển của bệnh.

Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác để chẩn đoán viêm khớp dạng thấp

Siêu âm cơ xương và chụp cộng hưởng từ (MRI) có thể phát hiện bệnh viêm khớp dạng thấp sớm hơn. Siêu âm và MRI đều là những công nghệ chẩn đoán hình ảnh không xâm lấn, cho phép quan sát tất cả các khớp cùng một lúc.

Hiệp hội Thấp khớp Hoa Kỳ (The American College of Rheumatology) khuyến nghị sử dụng siêu âm hoặc MRI kết hợp với chụp X-quang vì siêu âm và MRI giúp xác định tình trạng viêm chính xác hơn so với khám lâm sàng và chụp X-quang.

Một tổng quan nghiên cứu vào năm 2020 cho thấy siêu âm có thể giúp những trường hợp bị viêm khớp không đặc hiệu được chẩn đoán chính xác và bắt đầu điều trị sớm. Ngoài ra, một tổng quan nghiên cứu khác vào năm 2022 cho thấy siêu âm đặc biệt hữu ích trong việc đánh giá tình trạng viêm khớp dạng thấp và xác định những trường hợp có nguy cơ tái phát bệnh cao.

Chi phí siêu âm thường cao hơn chụp X-quang nhưng thấp hơn so với MRI. MRI có cả ưu và nhược điểm khi so sánh với chụp X-quang, một trong các nhược điểm là chi phí cao hơn hiều so vói chụp X-quang.

Chụp cắt lớp phát xạ positron (PET), một công nghệ thường được sử dụng để chẩn đoán ung thư, cũng cho thấy hứa hẹn trong việc chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp trong một nghiên cứu trên chuột vào năm 2018. Tuy nhiên, chụp PET ít khi được bác sĩ chỉ định vì phương pháp này có chi phí cao.

Những triệu chứng viêm khớp dạng thấp biểu hiện trên ảnh chụp X-quang

Người bệnh thường phải chụp X-quang bàn tay, khu vực có nguy cơ bị viêm khớp dạng thấp cao nhất trên cơ thể.

Ở người bị viêm khớp dạng thấp, ảnh chụp X-quang sẽ cho thấy những điều sau đây:

• Thay đổi hình dạng khớp
• Tổn thương xương
• Mất sụn
• Sai lệch khớp (bán trật khớp)
• Sưng và vôi hóa mô mềm
• Giảm mật độ xương
• Nang

Theo một nghiên cứu vào năm 2016, một trong những dấu hiệu sớm nhất của bệnh viêm khớp dạng thấp là tăng khoảng trống bên trong khớp. Khoảng trống bên trong khớp có thể thay đổi kích thước theo lượng dịch khớp. Lượng dịch khớp có thể tăng lên do bệnh viêm khớp dạng thấp.

Tình trạng mất xương hay giảm mật độ khoáng xương có thể xuất hiện sớm hơn các dấu hiệu khác. Tình trạng mòn xương cũng có thể xuất hiện trên ảnh X-quang nhưng sự thay đổi này thường xảy ra khi bện viêm khớp dạng thấp tiến triển nặng.

Nên chụp X-quang bao lâu một lần?

Nghiên cứu từ năm 2016 cho thấy rằng chụp X-quang có thể hữu ích trong việc chẩn đoán và đánh giá tình trạng viêm khớp dạng thấp nhưng siêu âm hoặc MRI giúp theo dõi tình trạng bệnh chính xác hơn.

Theo các nhà nghiên cứu, vì người bị viêm khớp dạng thấp cần phải tái khám định kỳ nên việc chụp X-quang vào mỗi lần tái khám sẽ khiến cho người bệnh phải tiếp xúc với nhiều bức xạ một cách không cần thiết. Siêu âm và MRI không sử dụng bức xạ và giúp phát hiện các triệu chứng khác của bệnh viêm khớp dạng thấp chính xác hơn, chẳng hạn như thay đổi lượng dịch khớp và mô mềm.

Tóm tắt bài viết

Chụp X-quang có thể giúp chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp nhưng kết quả sẽ chính xác hơn nếu chụp X-quang được kết hợp với các phương pháp chẩn đoán khác, chẳng hạn như khám lâm sàng và siêu âm.

Một số dấu hiệu viêm khớp dạng thấp có thể được phát hiện sớm qua ảnh chụp X-quang gồm có sự gia tăng khoảng trống bên trong khớp, giảm mật độ xương, lệch xương hoặc khớp. Chụp X-quang giúp đánh giá mức độ nghiêm trọng của tình trạng viêm khớp nhưng siêu âm, MRI và các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác lại là những công cụ chính xác hơn để theo dõi tình trạng bệnh viêm khớp dạng thấp.