Chứng lo âu trong thời kỳ mang thai

Cảm giác lo lắng nhiều hơn một chút trong thời kỳ mang thai là hoàn toàn bình thường. Cho dù đó là con đầu lòng hoặc con thứ thì cuộc sống của bạn cũng sẽ thay đổi đáng kể theo cách mà mình không thể kiểm soát được. Ngoài ra, việc thay đổi nội tiết tố khi mang bầu có thể ảnh hưởng đến cảm xúc của bạn, khiến bạn dễ bị lo lắng hơn. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi bạn có thể cảm thấy lo lắng hơn bình thường. Nhưng nếu lo lắng và sợ hãi không hết thì đã đến lúc cần trợ giúp. Dưới đây là những gì bạn cần biết:

Làm sao phụ nữ biết được tình trạng lo lắng của mình đang trở thành vấn đề?

Bạn có thể lo lắng về sức khoẻ của em bé, tình hình tài chính của gia đình, hoặc liệu bạn có trở thành một người mẹ tốt được không. Và nếu bạn đã có một lần mang thai khó khăn hoặc khó sinh con, thì không ngạc nhiên khi sẽ lo lắng khi mọi thứ có thể lặp lại.

Sự lo lắng trở thành vấn đề khi cảm xúc mạnh mẽ đến nỗi không biến mất hoặc bắt đầu can thiệp vào cuộc sống hàng ngày của bạn. Nếu những suy nghĩ của bạn ngăn cản bạn làm những việc mà bạn thường làm, thì đó có thể là dấu hiệu cho thấy bạn mắc chứng rối loạn lo âu.

Rối loạn lo âu là gì?

Rối loạn lo âu là một tình trạng khiến bạn thường xuyên cảm thấy lo lắng hoặc sợ hãi. Đây là những phản ứng tự nhiên đối với những tình huống nhất định. Nhưng nếu bị rối loạn lo âu, cảm xúc của bạn sẽ mạnh hơn nhiều so với những gì mà hầu hết mọi người sẽ cảm thấy trong cùng một tình huống. Tình trạng này cũng có thể gây ra các triệu chứng về thể chất, chẳng hạn như đổ mồ hôi, run rẩy, hoặc tim đập nhanh.

Lo lắng là vấn đề về sức khoẻ tâm thần phổ biến nhất, đặc biệt đối với phụ nữ. Người ta ước tính rằng phụ nữ 60% có nhiều khả năng bị chứng lo âu về cuộc đời của họ. Thật khó để xác định chính xác những rối loạn lo âu phổ biến trong thời kỳ mang thai, nhưng một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng nhiều phụ nữ cảm thấy lo lắng khi mang bầu.

Có rất nhiều loại lo lắng khác nhau và không có gì là bất thường khi một người cùng lúc có nhiều hơn một rối loạn. Các rối loạn lo âu thường trùng khớp với các vấn đề sức khoẻ tâm thần khác, như trầm cảm. Khoảng một nửa phụ nữ cuối cùng sẽ phát triển chứng trầm cảm sau khi sinh bắt đầu nhận thấy những dấu hiệu đầu tiên trong thời kỳ mang thai.

Một số rối loạn lo âu phổ biến

Rối loạn lo âu tổng quát (GAD): Nếu bạn lo lắng rất nhiều về các tình huống hàng ngày mà những người khác dường như thản nhiên trước chúng thì bạn có thể bị rối loạn lo âu tổng quát (GAD). GAD có thể khiến bạn cảm thấy lo lắng, khó chịu, hoặc không thể tập trung. Bạn cũng có thể bị căng cơ và cảm thấy khó ngủ, ngay cả khi mệt mỏi. Bạn có thể lo lắng về tương lai và khó kiểm soát những suy nghĩ này.

Rối loạn hoảng sợ: Các cơn hoảng loạn xảy ra bất ngờ mà không có nguyên nhân rõ ràng là một dấu hiệu của chứng rối loạn hoảng loạn. Một cơn hoảng loạn là cảm giác lo sợ dữ dội và thường kèm theo các triệu chứng thể chất có thể bao gồm tim đập nhanh, đổ mồ hôi, rung hay buồn nôn. Các cơn hoảng loạn rất đáng sợ. Những người gặp phải đôi khi có thể lo lắng rằng họ sẽ chết.

Rối loạn hoảng loạn có thể tồi tệ hơn trong thai kỳ mặc dù không phải phụ nữ nào cũng thế. Nguy cơ các cơn hoảng loạn sẽ tăng lên trong thời kỳ hậu sản.

Hội chứng ám ảnh: Ám ảnh là một cảm giác sợ hãi hoặc lo lắng về một đối tượng hoặc tình huống cụ thể. Đôi khi ám ảnh liên quan đến một cái gì đó có rất ít rủi ro, chẳng hạn như bay hay độ cao, nhưng nỗi sợ hãi này là không đáng có và không cân xứng với mức nguy hiểm thực sự. Những người bị chứng này thường rất khó có thể làm cho họ không sợ hãi.

Những tình trạng nào khác gây lo lắng?

Một số tình trạng không được coi là rối loạn lo âu thực tế nhưng có thể gây ra các triệu chứng lo âu. Bao gồm các:

Chứng rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD): Trải qua hoặc chứng kiến điều gây tổn thương sâu sắc, như bạo lực hoặc lạm dụng tình dục, có thể dẫn đến tình trạng lo âu căng thẳng. PTSD có thể gây ra những hồi tưởng hay ác mộng mà bạn cảm thấy như đang hồi tưởng lại sự kiện gây tổn thương đó.

Mất con trong thai kỳ hoặc phải cấp cứu chấn thương có thể gây ra PTSD, sau đó mang thai và sinh con có thể trở nên rất khó khăn đối với phụ nữ có PTSD vì nó mang lại cảm giác bất lực và sợ hãi.

Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD): Phụ nữ mắc OCD có thể trải qua hành vi ám ảnh hoặc cưỡng bức hoặc cả hai cùng một lúc.

Những người bị ám ảnh đang có những ý nghĩ không mong muốn giống nhau hoặc những thôi thúc lặp đi lặp lại. Bị ép buộc là hành động lặp đi lặp lại hoặc các nghi thức tinh thần để giữ cho nỗi ám ảnh hoặc tình huống đáng sợ không xảy ra. Cưỡng ép có thể tạm thời làm giảm lo lắng, nhưng nỗi sợ hãi sẽ sớm trở lại và bắt đầu chu kỳ một lần nữa.

Không phải bất thường khi trải qua OCD lần đầu tiên trong thai kỳ và các triệu chứng có thể trở nên tồi tệ hơn sau khi sinh con.

Các tình trạng sức khoẻ khác: Trong một số ít trường hợp, bệnh lý khác có thể gây lo lắng. Ví dụ, cường giáp, bệnh tim và bệnh hô hấp đôi khi tạo ra sự lo lắng. Tùy thuộc vào tình trạng của bạn, nhà cung cấp có thể xét nghiệm để loại trừ một bệnh khác. Nếu các xét nghiệm cho những tình trạng này âm tính, bạn sẽ được giới thiệu đến nhà tâm lý học hoặc chuyên gia tâm thần học để đánh giá thêm.

Lo lắng có thể ảnh hưởng như nào đến thai kỳ và em bé?

Thật khó có thể nói chính xác. Chưa có nhiều nghiên cứu về rối loạn lo âu trong thai kỳ và kết quả chưa kết luận được bất kỳ điều gì. Những phụ nữ lo lắng trong thời kỳ mang thai có thể có nguy cơ sinh non cao hơn một chút, nhưng mối liên kết rõ ràng giữa các tình trạng này vẫn chưa được tìm thấy.

Trường Cao đẳng Sản Phụ khoa Hoa Kỳ nói rằng sự lo lắng và căng thẳng ở bà bầu có liên quan đến các biến chứng như sinh con rất nhanh hoặc chậm hoặc sinh phải hỗ trợ bằng kẹp forcep. Nhưng cũng cần phải có nhiều nghiên cứu hơn nữa về vấn đề này.

Ngoài ra, một số nghiên cứu cho thấy trẻ em của những bà mẹ bị lo âu trong thời kỳ mang thai có thể chậm đạt được các cột mốc phát triển trong những năm đầu đời hơn.

Phương pháp điều trị rối loạn lo âu trong thai kỳ?

Điều trị rối loạn lo âu phụ thuộc vào loại lo âu bạn đang trải qua. Trị liệu bằng cách trò chuyện thường là phương pháp điều trị đầu tiên cho một chứng rối loạn lo âu. Bà bầu cũng có thể cần thuốc nếu liệu pháp trò chuyện không hiệu quả, hoặc nếu tình trạng lo lắng trở nên nghiêm trọng.

Trị liệu trò chuyện

Đôi khi chỉ nói chuyện với ai đó có thể giúp bà bầu cảm thấy tốt hơn. Bác sĩ có thể giới thiệu bạn đến một nhà tâm lý học hoặc bác sĩ tâm thần chuyên về sức khoẻ của phụ nữ nếu cần.

Thật khó để thảo luận những lo ngại sâu sắc nhất của bạn, đặc biệt nếu bạn lo lắng những gì người khác nghĩ. Nhưng hãy cố gắng chia sẻ thành thật nhất về cảm giác của bạn với bác sĩ trị liệu.

Nhà cung cấp có thể gợi ý một loại liệu pháp nói chuyện được gọi là liệu pháp hành vi - nhận thức (CBT). CBT có hiệu quả trong điều trị rối loạn lo âu vì nó dạy cho bạn những cách suy nghĩ mới, phản ứng và hành xử trong những tình huống căng thẳng.

Với CBT, bà bầu và nhà trị liệu sẽ thảo luận suy nghĩ, cảm xúc và phản ứng với các tình huống giả thiết hoặc thực tế. Chuyên gia trị liệu sẽ chỉ ra bất kỳ mô hình suy nghĩ hoặc hành vi nào và làm việc với bà bầu để nhận ra chúng và phản ứng bằng một cách khác.

Thuốc

Thuốc điều trị chứng lo âu sẽ đi qua nhau thai, do đó, bác sĩ sẽ thận trọng khi kê toa trong thời kỳ mang thai. Bác sĩ sẽ cân nhắc những rủi ro với lợi ích của tất cả các loại thuốc. Trong trường hợp phức tạp liên quan đến các bệnh lý khác (như trầm cảm) hoặc khi liệu pháp trò chuyện không có hiệu quả, thì việc dùng thuốc điều trị còn an toàn hơn là không dùng.

Nếu thuốc có thể là sự lựa chọn đúng đắn cho bạn, hãy thảo luận những ưu và khuyết điểm với bác sĩ để xác định loại thuốc và liều dùng phù hợp. Nếu bạn đang dùng thuốc, đừng ngừng uống thuốc mà không hỏi ý kiến bác sĩ trước. Ngừng thuốc đột ngột có thể dẫn đến tái phát hoặc gây ra các phản ứng phụ.

Các loại thuốc thường được sử dụng để điều trị rối loạn lo âu bao gồm:

Các thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc

Giống như trầm cảm, lo lắng khi mang bầu thường được điều trị bằng thuốc gọi là chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs). Những nguy cơ liên quan đến việc sử dụng SSRIs trong thai kỳ được coi là nhỏ. Các thuốc SSRIs thường được sử dụng để điều trị lo lắng là:

• Fluoxetine
• Sertraline
• Citalopram
• Paroxetin
• Các thuốc nhóm benzodiazepin

Một số phụ nữ mang thai dùng thuốc benzodiazepine để điều trị chứng lo âu hoặc hoảng loạn trầm trọng, nhưng các thuốc này có liên quan đến dị tật bẩm sinh ở một số ít phụ nữ. Các thuốc benzodiazepine được dùng khi sinh cũng có thể gây ra vấn đề cho em bé sau sinh bao gồm triệu chứng sau cai nghiện, khó thở, và các vấn đề về cho bú.

Nếu bạn đang dùng thuốc benzodiazepine, bác sĩ có thể cố gắng giảm liều dần dần hoặc chuyển sang một loại thuốc khác để giảm nguy cơ cho con.

Cho dù tiếp tục dùng liều thuốc thông thường hay giảm đi, bác sĩ cũng sẽ theo dõi chặt chẽ tiến triển của bạn trong suốt thai kỳ và sau khi sinh con để đảm bảo bạn luôn khỏe mạnh.

Nếu tại bất kỳ thời điểm nào bạn cảm thấy không thể đối phó hoặc có ý nghĩ tự gây tổn hại cho mình, hãy gọi ngay cho bác sĩ.

Thảo dược

Kava là loại rễ có thể làm giảm bớt lo lắng, nhưng không an toàn khi sử dụng: Kava có liên quan đến tổn thương gan, và với bà bầu nó có thể làm yếu các cơ tử cung.

Tốt nhất là tránh tất cả các liệu pháp thảo dược trong thời kỳ mang thai trừ khi bác sĩ đề xuất. Có rất ít nghiên cứu về sự an toàn của thảo dược, đặc biệt là trong thời kỳ mang thai. Các phương thuốc thảo dược cũng không được kiểm soát và thường không chứa thành phần mà họ nói là có.

Bà bầu có thể làm gì để đối phó với chứng rối loạn lo lắng?

Lo lắng liên tục có thể dẫn đến mệt mỏi. Ngoài việc nhận được trợ giúp từ dịch vụ chăm sóc sức khoẻ tâm thần, hãy tìm các chiến lược đối phó mà bạn có thể tự làm. Dưới đây là một số ý tưởng:

• Chăm sóc bản thân. Hãy chắc chắn rằng nhu cầu cơ bản của bạn được đáp ứng bằng cách ăn uống lành mạnh, tập thể dục nhẹ nhàng và nghỉ ngơi nhiều nhất có thể. Những điều này sẽ giúp bạn kiểm soát được sự lo lắng của mình.
• Hãy thử tập yoga. Có một số bằng chứng cho thấy yoga có thể giúp bạn thư giãn và giảm cảm giác lo lắng. Tìm một lớp đặc biệt dành cho phụ nữ mang thai.
• Chia sẻ cảm xúc. Nói cho ai đó bạn tin tưởng về cảm giác của bạn. Bạn có thể nói chuyện với bạn đời, bạn thân hoặc trò chuyện với các bà mẹ khác trong cộng đồng online.
• Nghỉ ngơi. Bạn có thể khó ngủ ngon nhưng hãy nghỉ ngơi hoặc cố gắng nghỉ một chút trong ngày, ngay cả khi bạn chỉ đọc tạp chí hoặc xem TV. Cơ thể bạn cần thời gian để hồi phục khi bạn đang rất căng thẳng.
• Tập thể dục. Tập thể dục thường xuyên rất tốt cho sức khoẻ của bạn nói chung và nhắc nhở não giải phóng hormone có thể làm giảm cảm giác lo lắng và trầm cảm.