Viêm da thần kinh - bệnh viện 103

Còn gọi li ken giản đơn mãn tính của Vidal ( Lichen simplex chronicus- LSC) còn gọi sẩn ngứa khu trú Darier.

Có đám mảng li ken hoá khu trú, có giới hạn, một dạng điển hình của li ken hoá, li ken hoá là đặc điểm đặc trưng của viêm da cơ địa ( A.D ), có 2 dạng khu trú (Localized) và tràn lan ( generalized )

1. Căn nguyên

• Thường ngoài 20 tuổi
• Nữ bị nhiều hơn nam
• Coi là bệnh eczema thể địa ( atopic dermatitis -AD )
• Vai trò xúc động thần kinh
• Rối loạn tiêu hoá nội tiết

Sinh bệnh học

• Da tăng đáp ứng với chấn thương vật lý
• Nhạy cảm cao với cảm giác sờ đụng chạm
• Cơn ngứa rất bất thường dễ bị kích thích của vùng li ken hoá với kích thích bên ngoài rất nhỏ ,khó triệt tiêu cơn ngứa hơn da thường

2. Lâm sàng

2.1. Vị trí : 

Gáy, 2 bên cổ, đầu, cổ tay ,mặt ngoài cẳng tay, cẳng chân, phía trên đùi, , da bìu, âm hộ, mu, hậu môn, bẹn. Vị trí khu trú, đối xứng. những vị trí này liên quan tới chà xát chấn thương , cọ xát quần áo, thắt lưng hoặc yếu tố lép nhép mồ hôi.

2.2. Tổn thương cơ bản

•  Đám mảng li ken hoá cứng chắc, nhiễm cộm, sẫm màu, màu da hơi hồng, ranh giới  rõ hoặc không rõ, đỏ hồng, nâu, tăng sắc tố.
• Hình tròn, oval, thành đường theo vệt gãi, thường giới hạn rõ.
• Trung tâm hoặc ngoại vi đám có sẩn nhỏ dẹt bóng  1 – 2- 3 mm dạng li chen, xen kẽ các vùng li ken hoá sẫm màu hoặc có vảy da mỏng, thường có vết xước vết gãi vết trợt.
• Ở kẽ, kheo, hậu môn sinh dục có thể lép nhép trợt ướt và bự trắng.
• Ngứa chứng ngứa ít hoặc nhiều, có khi ngứa dữ dội nhất là ở hậu môn sinh dục.
• Cơn ngứa có khi kích thích nhỏ như mặc quần áo, quần áo cọ vào da, khi đi ngủ, trời nóng ấm lên.
• Một vài đám khu trú đối xứng hoặc nhiều đám rải rác .

3. Thể lâm sàng

3.1. Viêm da thần kinh ở da bìu ( Nevrodermatitis Scrotalis )

Khác với eczema mãn ở da bìu là bắt đầu bằng ngứa ( không có mụn nước, không trợt ướt ) . Ngứa gãi nhiều làm da sẫm màu, dày cộm, hằn da nổi rõ, hạ nang phì đại , sệ xuống, ngứa dữ dội .

3.2. Viêm da thần kinh vùng âm hộ

Ngứa ở âm thần lớn, gãi lâu ngày thành xẫm màu, cộm , niêm mạc có thể thành bạc trắng , lâu ngày có thể dẫn tới xơ teo âm hộ ( Kraurosis Vulvae ) , có thể liên quan chứng loạn thần kinh ( Nevrose )

3.3. Viêm bì thần kinh rải rác lan tỏa( Disseminated neurodermatitis )

Gặp ở người lớn tuổi, liên quan rối loạn tiêu hoá dạ dày ruột, rối loạn nội tiết. Thành các đám li ken hoá rải rác đối xứng ở mặt ngoài các chi, cùi tay, đùi và các kheo tương đương eczema thể địa.

3.4. Li ken hoá lan toả:

Sẩn ngứa giản đơn mạn tính, lan toả ngứa toàn thân, rải rác trên cơ thể có nhiều sẩn dẹt bóng, nhiều vùng da nhiễm cộm xẫm màu, khô, tiến triển nhiều tháng nhiều năm như eczema thể địa.

4. Chẩn đoán và chẩn đoán phân biệt :

Chẩn đoán dựa vào lâm sàng là chủ yếu: vị trí vùng gáy cổ, khuỷu tay,cẳng tay 2 bên,các đám mảng trên bề mặt có các sẩn dẹt bóng,đám liken hoá,ngứa nhiều.

Chẩn đoán phân biệt với:

• Vẩy nến thông thường
• Eczema thể đồng tiền
• Li chen planus
• Amyloid cẳng chân
• Viêm da tiếp xúc
• Giai đoạn đầu  của  U sùi dạng nấm (mycosis  fungoides)

5. Mô bệnh học

• Tăng sinh biểu bì
• Biểu bì dày sừng tăng gai, xốp bào thì ít hiếm, chân bì thâm  nhiễm viêm mạn tính.

6. Điều trị :

Tại chỗ :

• Bôi mỡ corticoid như mỡ flucinar, tempovate, mỡ Diprosalic
• có thể băng vùi băng kín che plastic về đêm 1 đợt 7 ngày.
• Hoặc bôi Coaltar
• Mỡ Salicylic 5 – 10 %
• Goudron 5 – 10 %
• áp tuyết CO2
• Tia Bucky

Toàn thân

• Uống kháng histamin tổng hợp
• Corticoid uống một đợt 10 ngày liều trung bình.
• Vitamin C .

Nguồn: Bệnh viện 103