Phương pháp phòng tránh chóng mặt tại nhà - Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn

1. Chế độ ăn khi bị chóng mặt (CM)

• Uống đủ Nước mỗi ngày. Bổ sung thêm nước nếu bị khát, cảm giác đầu nhẹ bồng bềnh, vận động nhiều hay trời nóng.
• Hạn chế các loại thức Ăn- uống Ngọt hay Mặn qúa vì sẽ làm tăng thể tích dịch của cơ thể và của Tai trong.
• Tránh uống Cà phê hay thức uống có Cồn (Bia, Rượu) vì sẽ làm ù tai nặng hơn, gây lợi tiểu làm mất nước.
• Tránh những loại thực phẩm có  chứa Acid amin Tyramine vì nó có thể gây khởi phát bệnh Migraine (thể Nhức đầu kèm CM), như: Rượu vang đỏ, Gan gà, Thịt xông khói, Sữa chua, Chocolate, Chuối, Cam- Quýt- Chanh, trái Sung, Phô-mai, các loại Hạt.

2. Tránh các chất không phải là thực phẩm

Một số chất có thể làm nặng thêm các triệu chứng rối loạn Tiền đình, như:

• Thuốc Kháng viêm không-Steroid (vd: Aspirin có thể làm ù tai hơn; Ibuprofen gây giữ nước, rối loạn chất Điện giải)
• Chất Nicotine (trong thuốc lá, gây biến chứng teo hẹp mạch máu trong cơ thể, làm tăng huyết áp, giảm máu đến vùng Tai trong). 

3. Các biện pháp vận động tại nhà

Những trường hợp Chóng mặt (CM) lành tính do Tư thế có thể được khắc phục khi thực hiện một số biện pháp sau ngay tại nhà:

Tránh thay đổi tư thế đột ngột: đặc biệt từ tư thế Nằm để Đứng dậy hay Xoay đầu. Phải tưởng tượng trong đầu có 1 ly nước đầy, khi đổi tư thế không được làm “sánh đổ nước” ra ngoài vì sẽ gây CM. Từ tư thế Nằm phải chuyển từ từ sang Ngồi, giử nguyên tư thế trong 5-10 phút, rồi mới từ từ Đứng dậy. Luôn giử Đầu nhìn thẳng phía trước, không cúi xuống hay xoay đầu qua lại. Trường hợp nặng có thể cần phải đeo nẹp vòng cổ cố định để hạn chế cử động đầu.

Cố gắng Nằm nghỉ ngơi (tuyệt đối) trên giường, tránh ánh sáng chói vì phần lớn các cơn CM sẽ tự mất đi sau vài tuần. Tránh lo lắng, căng thẳng tinh thần, hạn chế suy nghĩ, đọc sách, xem tivi. Tránh lái xe, điều khiển máy móc hay trèo thang khi bị CM hay khi đang uống những thuốc điều trị CM gây buồn ngũ.

Các Bài tập phục hồi chức năng hệ Tiền đình: giúp phục hồi lại chức năng thăng bằng và giảm tái phát CM về lâu dài. Những bài tập này thường được Bác sĩ hướng dẫn tập trong những lần đầu ở tại phòng khám rồi sau đó bệnh nhân sẽ tự tập ở nhà với người thân. Sau khi tiến hành nghiệm pháp này cần phải tuân thủ những hướng dẫn sau để tránh tái phát (vì các tinh thể calci rơi lại vùng nhạy cảm):

• Nằm nghỉ 10 phút sau khi tập xong;
• Không tự lái xe về nhà
• Phải nằm Ngủ- Nghỉ ở tư thế nữa nằm nửa ngồi (nằm trên ghế tựa hay kê đầu 2 gối cao với độ dốc khoảng 45 độ) với đầu nhìn thẳng phía trước trong 24-48 giờ sau khi tập. 

A. NGHIỆM PHÁP EPLEY & SEMONT

Mỗi lần tập kéo dài khoảng 15 phút. Nghiệm pháp gồm các cử động xoay Đầu- Thân sang 4 hướng (Trước- Sau- Trái- Phải). Mỗi tư thế được giữ nguyên trong 30 giây. Bài tập theo Hình 1 được áp dụng cho bệnh nhân bị ảnh hưởng ở Tai Phải.

• Tư thế A: ngồi thẳng ở phần dưới giường với đầu (mặt) nhìn thẳng phía trước.
• Tư thế B: nằm ngữa xuống giường, rồi xoay đầu nhanh sang phải 45 độ trong khi thân người vẫn nằm ngữa.
• Tư thế C: xoay đầu nhanh sang trái 45 độ, không cử động thân người.
• Tư thế D: xoay nhanh toàn bộ Thân người- Đầu (đầu vẫn giữ ở tư thế nghiêng trái khi xoay) qua bên trái (nghiêng trái); như vậy đầu sẽ ở vị trí xoay sang trái và ra sau.
• Tư thế E: xoay nhanh Thân người- Đầu về lại tư thế nằm ngữa trên giường rồi ngồi thẳng dậy như tư thế ban đầu A. Bài tập theo Hình 2 được dùng cho bệnh nhân bị ảnh hưởng ở Tai Trái. Ban đầu có thể chỉ tập 1 lần ban đêm ngay trước khi đi ngũ (nếu có CM thì sẽ hết khi ngũ) rồi sau đó tăng lên 2-3 lần trong ngày. Tỷ lệ hiệu qủa là 80% các trường hợp và tỷ lệ tái phát sau nghiệm pháp là 30%/ năm.

B. NGHIỆM PHÁP BRANDT- DAROFF 

Được dùng khi nghiệm pháp trên thất bại hay tái phát CM. Tỷ lệ thành công ở 95% các trường hợp nhưng thực hiện khó hơn nghiệm pháp trên. Mỗi tư thế được giữ nguyên trong 30 giây.

•  Tư thế 1: ngồi thẳng và đầu (mặt) nhìn thẳng phía trước.
• Tư thế 2: ngã thân người qua 1 bên (phải) và nằm xuống giường (nằm nghiêng), xoay đầu nhanh 45 độ để mặt hướng lên trên trần nhà, giữ nguyên tư thế này trong 30 giây hay có thể giữ lâu hơn cho đến khi hết CM.
• Tư thế 3: xoay trả đầu nhanh về tư thế nằm nghiêng rồi ngồi thẳng dậy như tư thế 1.
• Tư thế 4: nằm nghiêng xuống giường như tư thế 2 nhưng ở bên ngược lại (trái) và cũng xoay đầu nhanh hướng lên trên trần nhà. Mỗi buổi tập 5 lần bài tập trong 10 phút và tập 3 buổi (sáng, trưa, chiều) trong ngày.

Tập đều đặn liên tục trong 2-3 tuần và sẽ thấy hết CM sau khoảng 10 ngày. Khoảng 30% bệnh nhân bị tái phát trong năm đầu và họ thực hiện bài tập thêm 10 phút/ ngày.

Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn