Một số đặc điểm đặc trưng nhận biết trẻ tự kỷ - Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn

Tuổi khởi phát

Kanner nhấn mạnh triệu chứng TK có thể phát hiện được ngay khi trẻ ra đời hoặc trong khoảng 30 tháng đầu sau sinh.

Những bất thường ở trẻ em trong giai đoạn đầu đời từ 0 - 6 tháng tuổi cho phép phát hiện sớm:

• Thiếu những cử chỉ trao đổi vui mừng với mẹ;
• Không tỏ thái độ thích thú, quan tâm khi có người chăm sóc;
• Thái độ lạnh lùng, lãnh đạm, bình lặng đối với lời nói và khuôn mặt của người mẹ hoặc người thân;
• Có dấu hiệu né tránh, ngoảnh mặt đi nơi khác khi người khác ở tư thế đối diện với bé;
• Lặng im cả ngày, ít cử động, khi thì quá ngoan, khi thì quá phá phách;
• Trương lực cơ quá cứng hoặc quá mềm;
• Rối loạn giấc ngủ;
• Thiếu phản xạ bú, mút;
• Không phát âm bi bô;
• Không có nụ cười xã hội ở khoảng 4 - 6 tháng tuổi…

Giao tiếp và quan hệ xã hội của TTK

- Sự hạn chế trên bình diện quan hệ: 

Trẻ bị suy giảm nhiều trong ứng xử qua lại với mọi người, hầu hết TTK biểu hiện sự cô lập, thích chơi một mình, tránh giao tiếp với các bạn…

- Sự hạn chế trong việc hiểu lời nói của TTK: 

• Một trong những lý do mà các phụ huynh có con bị TK đưa trẻ tới bệnh viện khám bệnh là trẻ hầu như không có phản ứng khi được gọi tên, trẻ không quan tâm và làm theo những hướng dẫn của người khác.
• Các phụ huynh cảm thấy rằng trẻ hoàn toàn không hiểu ngôn ngữ của họ cho dù trẻ vẫn có khả năng nghe bình thường.

- Sự suy giảm trong giao tiếp không lời: 

• Hầu hết những trẻ TK đều có khó khăn trong ngôn ngữ biểu cảm, đa số trẻ không hiểu và đồng thời cũng không biết thể hiện ra ngoài những hành vi phi ngôn ngữ, điều này thể hiện khá rõ thông qua việc trẻ không muốn giao tiếp bằng mắt và không biết sử dụng ngón trỏ để chỉ các đồ vật.
• Cụ thể là khi muốn điều gì, trẻ không nhìn vào mặt người khác và không sử dụng các tín hiệu cử chỉ để báo cho người khác biết mà thường đến kéo tay họ đến chỗ bé cần (đối với trẻ, bàn tay quan trọng hơn khuôn mặt).

- Chậm phát triển ngôn ngữ:

 Có thể đây là dấu hiệu dễ nhận thấy nhất đối với các phụ huynh có con bị TK, trẻ có biểu hiện sự mất ngôn ngữ hay chậm trễ trong phát triển ngôn ngữ. Ngay cả khi trẻ có ngôn ngữ thì ngôn ngữ đó cũng có dấu hiệu bất thường:

• Giọng nói đều đều, không biết biểu cảm qua giọng nói;
• Không biết nói thầm, nói tiếng gió;
• Thích độc thoại hoặc không giữ vững cuộc đối thoại;
• Khó khăn trong việc dùng đại từ nhân xưng;
• Nhiều khi nói không liên quan đến tình huống giao tiếp, đến môi trường xung quanh;
• Lời nói tự phát, không có sự khởi đầu khi giao tiếp;
• Tiếng nói có khuynh hướng lặp đi lặp lại các từ, đoạn, câu.

- Hành vi định hình:

 Theo Kanner, hành vi định hình là biểu hiện điển hình của TTK. Quan sát lâm sàng cho thấy TTK có hững hành vi rập khuôn, lặp đi lặp lại:

• Trẻ thích đi đi lại lại trong phòng, thích xếp các đồ vật thành hàng thẳng;
• Vặn, xoắn các ngón tay và bàn tay;
• Thích chạy vòng vòng và quay vòng vòng;
• Thích chơi các đồ chơi phát ra tiếng động;
• Thích bật tắt các nút điện hay điện tử…
• Những trẻ khác nhau, sở thích về các hành vi định hình khác nhau.

- La hét, giận dữ: 

• TTK có những sở thích, thói quen kỳ lạ nên trẻ thường ứng xử không đúng với những chuẩn mực xã hội thông thường.
• Khi người lớn thấy vậy và ngăn chặn hành vi bất thường đó sẽ làm trẻ rất khó chịu và có những hành vi nổi cáu, gây hấn.
• Đồng thời do TTK gặp khó khăn về ngôn ngữ, không biểu đạt được những ý nghĩ của mình ra ngoài nên người lớn không hiểu trẻ và không hiểu nhu cầu của trẻ. Vì vậy, sự khó chịu của trẻ xuất hiện khá thường xuyên so với trẻ bình thường.

Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn