9 Tác Hại Khi Uống Quá Nhiều Cà Phê

Cà phê và trà là những thức uống tốt cho sức khỏe.

Cả hai loại đồ uống này đều chứa caffeine - một chất kích thích thần kinh có thể cải thiện tâm trạng, tăng cường trao đổi chất, nâng cao hiệu suất hoạt động thể chất và một số lợi ích khác. (1)

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng khi tiêu thụ ở mức độ vừa phải thì caffeine an toàn cho sức khỏe.

Tuy nhiên, tiêu thụ quá nhiều caffeine sẽ gây hại và thậm chí dẫn đến một số vấn đề nghiêm trọng.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng gen di truyền là một yếu tố có ảnh hưởng lớn đến lượng caffeine mà một người có thể tiêu thụ. Do vậy mà một số người có thể uống rất nhiều trà hoặc cà phê mỗi ngày mà không gặp phải vấn đề gì trong khi có những người mà chỉ một lượng caffeine nhỏ cũng có thể gây khó chịu. Nhưng cho dù có thể thì cũng không nên tiêu thụ quá nhiều caffeine vì điều này có thể gây ra 9 tác hại dưới đây.

1. Lo âu

Caffeine là một chất kích thích thần kinh giúp cho đầu óc tỉnh táo.

Cơ chế hoạt động của chất này là ức chế adenosine - một chất hóa học trong não gây ra cảm giác mệt mỏi. Đồng thời, caffeine kích hoạt sự giải phóng adrenaline - hormone có tác dụng tăng mức năng lượng cho cơ thể.

Tuy nhiên, càng tiêu thụ nhiều thì những tác dụng này của caffeine sẽ càng mạnh và có thể gây bồn chồn, lo âu, căng thẳng.

Trên thực tế, rối loạn lo âu do caffeine là một trong các vấn đề phổ biến khi uống trà, cà phê và các loại thức uống chứa caffeine khác.

Điều này thường xảy ra khi mức tiêu thụ hàng ngày quá cao (từ 1.000 mg caffeine trở lên). Tuy nhiên, ở những người nhạy cảm với caffeine thì một lượng nhỏ hơn cũng có thể gây lo âu, bồn chồn và các hiện tượng tương tự.

Ngoài ra, caffeine còn có thể gây thở gấp và tăng mức độ căng thẳng, đặc biệt là khi uống quá nhiều cùng một lúc.

Một nghiên cứu ở 25 nam giới khỏe mạnh đã cho thấy rằng những người tiêu thụ khoảng 300 mg caffeine bị căng thẳng nhiều hơn gấp đôi so với những người dùng giả dược.

Điều đáng nói là những người uống trà/cà phê thường xuyên và những người ít uống có cùng mức độ căng thẳng, có nghĩa là bất kể có tiêu thụ thường xuyên hay không thì caffeine cũng gây ra cùng một tác động đến sự căng thẳng.

Nếu bạn nhận thấy mình thường hay cảm thấy lo âu hoặc bồn chồn sau khi uống cà phê hoặc trà thì nên hạn chế. Hãy theo dõi phản ứng của cơ thể mình để xác định lượng tiêu thụ phù hợp.

Tóm tắt: Mặc dù caffeine trong trà và cà phê có thể làm tăng sự tỉnh táo nhưng tiêu thụ lượng quá lớn có thể dẫn đến lo âu.

2. Mất ngủ

Tác dụng được biết đến nhiều nhất của caffeine trong trà và cà phê là giúp cho người uống cảm thấy tỉnh táo.

Tuy nhiên, uống quá nhiều sẽ gây khó ngủ hoặc mất ngủ.

Các nghiên cứu đã phát hiện ra rằng càng tiêu thụ nhiều caffeine thì càng khó đi vào giấc ngủ và điều này làm giảm tổng thời gian ngủ, đặc biệt là ở người cao tuổi. (2)

Mặc dù cà phê và trà là những nguồn chứa nhiều caffeine nhất nhưng chất kích thích thần kinh này còn có trong nước ngọt có ga, ca cao, chocolate, nước tăng lực và một số loại thuốc.

Ví dụ, một cốc nước ăng lực có thể chứa tới 350 mg caffeine.

Lượng caffeine mà mỗi người có thể tiêu thụ phụ thuộc vào di truyền và một số yếu tố khác.

Ngoài ra, càng uống muộn thì caffeine sẽ càng ảnh hưởng nhiều đến giấc ngủ vì tác dụng của chất này có thể kéo dài trong suốt vài tiếng.

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng caffeine có thể tồn tại trong cơ thể trong 1.5 – 9 tiếng, tùy thuộc cơ địa từng người nhưng trung bình là 5 tiếng.

Một nghiên cứu đã được thực hiện ở 12 người trưởng thành để đánh giá xem thời điểm uống caffeine trong ngày có ảnh hưởng như thế nào đến giấc ngủ. Những người tham gia nghiên cứu được chia làm 3 nhóm và được cho uống 400 mg caffeine vào các thời điểm khác nhau: cách giờ đi ngủ 6 tiếng, 3 tiếng hoặc ngay trước khi đi ngủ.

Cả ba nhóm đều lâu đi vào giấc ngủ hơn và thời gian thức giấc vào ban đêm cũng tăng lên đáng kể nhưng nhóm tiêu thụ caffeine ngay trước khi đi ngủ có thời gian thức nhiều nhất.

Như vậy là không chỉ có lượng mà thời gian tiêu thụ caffeine cũng rất quan trọng. Không nên uống trà hoặc cà phê sau bữa trưa để tránh bị khó ngủ vào ban đêm.

Tóm tắt: Caffeine có thể giúp tỉnh táo trong ngày nhưng lại tác động tiêu cực đến chất lượng và thời lượng giấc ngủ.

3. Vấn đề về tiêu hóa

Nhiều người nhận thấy rằng thói quen uống một cốc cà phê vào buổi sáng giúp đi ngoài đều đặn hơn.

Cà phê có tác dụng nhuận tràng do kích thích sự giải phóng gastrin - một loại hormone mà dạ dày tạo ra để tăng tốc độ nhu động ở ruột già. Cà phê khử caffeine cũng có tác dụng này.

Tuy nhiên, chất caffeine trong cà phê cũng kích thích nhu động ruột.

Do đó, lượng caffeine quá lớn có thể dẫn đến đi ngoài phân lỏng hoặc thậm chí tiêu chảy.

Trước đây, nhiều ý kiến cho rằng cà phê là nguyên nhân gây viêm loét dạ dày nhưng một nghiên cứu lớn với hơn 8.000 người tham gia đã không tìm thấy bất kỳ mối liên hệ nào giữa cà phê và vấn đề này.

Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho thấy các loại đồ uống có chứa caffeine, đặc biệt là cà phê có thể làm cho bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) trở nên trầm trọng hơn ở một số người. (3)

Trong một nghiên cứu nhỏ được thực hiện ở 5 người trưởng thành khỏe mạnh, uống nước có chứa caffeine gây ra triệu chứng trào ngược axit dạ dày. Điều tương tự có thể xảy ra khi uống cà phê.

Vì cà phê có thể ảnh hưởng lớn đến chức năng tiêu hóa nên nếu gặp phải vấn đề bất thường thì nên hạn chế hoặc chuyển sang uống trà.

Tóm tắt: Mặc dù một lượng cà phê nhỏ mỗi ngày có thể giúp cải thiện thói quen đi ngoài nhưng uống quá nhiều có thể dẫn đến tiêu chảy hoặc làm trầm trọng thêm triệu chứng trào ngược dạ dày thực phẩm. Nếu gặp tình trạng này thì nên giảm lượng cà phê hoặc chuyển sang uống trà.

4. Tiêu cơ vân

Tiêu cơ vân (rhabdomyolysis) là một tình trạng rất nghiêm trọng trong đó các sợi cơ bị hỏng đi vào máu, dẫn đến suy thận và các vấn đề khác.

Các nguyên nhân phổ biến gây tiêu cơ vân gồm có chấn thương, nhiễm trùng, lạm dụng thuốc, căng cơ, bị rắn độc hoặc côn trùng cắn.

Ngoài ra, đã có báo cáo về một số trường hợp bị tiêu cơ vân do tiêu thụ quá nhiều caffeine mặc dù điều này rất hiếm khi xảy ra. Trong một trường hợp, một người phụ nữ bị buồn nôn, nôn mửa và nước tiểu sẫm màu sau khi uống 1 lít cà phê có chứa khoảng 565 mg caffeine. Nạn nhân đã hồi phục sau khi được điều trị bằng thuốc và truyền dịch. (4)

Vấn đề này chủ yếu xảy ra khi tiêu thụ lượng caffeine quá lớn trong một khoảng thời gian ngắn, đặc biệt là ở những người không quen uống cà phê hoặc quá nhạy cảm với caffeine.

Để giảm nguy cơ bị tiêu cơ vân thì tốt nhất chỉ nên tiêu thụ khoảng 250 mg caffeine mỗi ngày và sau khi đã quen thì có thể tăng dần lên.

Tóm tắt: Tiêu thụ quá nhiều caffeine có thể dẫn đến tiêu cơ vân – tình trạng phân hủy phần cơ bị tổn hại. Nếu chưa quen thì nên hạn chế lượng caffeine ở mức 250 mg mỗi ngày để tránh gặp phải vấn đề này.

5. Gây nghiện

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như giúp đầu óc tỉnh táo, giảm nguy cơ tiểu đường tuýp 2 hay tăng cường trao đổi nhưng caffeine vẫn là một chất gây nghiện.

Một nghiên cứu cho thấy rằng caffeine kích hoạt một số chất hóa học trong não bộ tương tự như hoạt động của cocaine và amphetamine. Chất này có thể dẫn đến sự phụ thuộc về tâm lý hoặc thể chất, đặc biệt là khi thường xuyên tiêu thụ nhiều.

Một nghiên cứu được thực hiện ở 16 người lớn, trong đó có những người thường uống nhiều cà phê, người chỉ uống ở mức độ vừa phải và người không uống. Những người này tham gia một bài kiểm tra sau một ngày không uống cà phê. Kết quả là những người uống nhiều cà phê có những phản ứng mạnh hơn khi nghe nhắc đến cà phê, caffeine và các các từ khác liên quan, hơn nữa còn có cảm giác thèm dữ dội. (5)

Ngoài ra, tần suất uống cà phê cũng tác động đến mức độ phụ thuộc vào caffeine.

Trong một nghiên cứu, 213 người lớn có tần suất uống cà phê khác nhau đã được kiểm tra sức khỏe sau 16 tiếng không uống. Kết quả là những người uống cà phê hàng ngày bị đau đầu, mệt mỏi, cáu gắt và các triệu chứng khó chịu khác nhiều hơn so với những người không uống hàng ngày.

Mặc dù cafffeine không thực sự “gây nghiện” như cocaine nhưng nếu thường xuyên uống nhiều cà phê hoặc các loại đồ uống có chứa caffeine khác thì sẽ rất dễ bị phụ thuộc vào tác dụng của chất này.

Tóm tắt: Caffeine có thể gây nghiện và việc ngừng tiêu thụ có thể gây ra một số hiện tượng khó chịu về thể chất hoặc tinh thần ở những người thường xuyên uống cà phê hoặc các loại đồ uống chứa caffeine khác.

6. Tăng huyết áp

Các nghiên cứu đã chứng minh caffeine không làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch hoặc đột quỵ ở những người khỏe mạnh nhưng chất này có thể làm tăng huyết áp do tác dụng kích thích thần kinh.

Cao huyết áp là một yếu tố làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim và đột quỵ do các động mạch bị tổn hại dần theo thời gian, dẫn đến cản trở sự lưu thông máu đến tim và não.

Tuy nhiên, tác động của caffeine đến huyết áp chỉ là tạm thời. Ngoài ra, hiện tượng tăng huyết thường chủ yếu xảy ra ở những người không quen uống trà hoặc cà phê. Sau một thời gian thì điều này sẽ không còn xảy ra nữa. (6, 7)

Tiêu thụ nhiều caffeine còn làm tăng huyết áp khi tập thể dục ở những người khỏe mạnh và những người bị cao huyết áp nhẹ.

Vì vậy, cần chú ý đến liều lượng và thời gian tiêu thụ caffeine, đặc biệt là những người đang bị cao huyết áp.

Tóm tắt: Caffeine có thể làm tăng huyết áp khi tiêu thụ nhiều hoặc tiêu thụ trước khi tập thể dục. Hiện tượng tăng huyết áp thường xảy ra ở những người không quen uống trà/cà phê và đa phần chỉ là tạm thời.

7. Tim đập nhanh

Tác động kích thích của caffeine có thể khiến tim đập nhanh hơn.

Tiêu thụ quá nhiều caffeine còn có thể dẫn đến một dạng thay đổi nhịp tim gọi là rung tâm nhĩ.

Trên thực tế đã có trường hợp bị tim đập rất nhanh, suy thận và các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng khác sau khi uống một lượng lớn thuốc chứa caffeine.

Tuy nhiên, điều này chỉ xảy ra khi lượng caffeine tiêu thụ quá lớn. Ngay cả một số người có vấn đề về tim cũng có thể uống trà hoặc cà phê mà không gặp phải bất kỳ vấn đề nào.

Trong một nghiên cứu, 51 người bị suy tim được cho uống 100 mg caffeine cách một tiếng một lần trong vòng 5 tiếng. Kết quả là nhịp tim vẫn ở mức bình thường. (8)

Mặc dù vậy nhưng nếu nhận thấy bất kỳ thay đổi nào về nhịp tim sau khi uống các loại đồ uống có chứa caffeine thì nên cắt giảm bớt.

Tóm tắt: Liều lượng lớn caffeine có thể làm tăng nhịp tim. Tuy nhiên, khi tiêu thụ vừa phải thì chất này sẽ không gây ra vấn đề đáng ngại.

8. Mệt mỏi

Cà phê, trà và các loại đồ uống có chứa caffeine khác đều có tác dụng tăng cường mức năng lượng.

Tuy nhiên, những đồ uống này cũng có thể gây ra tác dụng ngược lại, đó là khiến cho người uống càng mệt mỏi hơn sau khi caffeine được chuyển hóa hết trong cơ thể.

Một bản đánh giá tổng hợp 41 nghiên cứu đã phát hiện ra rằng mặc dù đồ uống chứa caffeine giúp tăng sự tỉnh táo và cải thiện tâm trạng trong vòng vài giờ nhưng vào ngày hôm sau thì những người tham gia nghiên cứu lại bị mệt mỏi thường xuyên hơn bình thường. (9)

Tất nhiên, có thể tránh điều này bằng cách uống cà phê liên tục trong suốt cả ngày nhưng làm như vậy sẽ gây khó ngủ, mất ngủ.

Để có được lợi ích tối đa của caffeine đối với mức năng lượng cơ thể và tránh bị mệt mỏi trở lại sau khi uống thì chỉ nên tiêu thụ một cách vừa phải thay vì lạm dụng.

Tóm tắt: Mặc dù giúp tỉnh táo và tăng năng lượng nhưng caffeine lại có thể gây mệt mỏi khi tác dụng không còn. Chỉ nên tiêu thụ caffeine vừa phải để tránh xảy ra vấn đề này.

9. Đi tiểu nhiều

Tăng tần suất đi tiểu là một vấn đề thường gặp khi tiêu thụ nhiều caffeine do tác dụng kích thích bàng quang của hợp chất này.

Vì lý do này nên chúng ta thường phải vào nhà vệ sinh nhiều hơn sau khi uống cà phê hoặc trà.

Hầu hết các nghiên cứu đánh giá tác động của caffeine đối với tần suất đi tiểu đều được thực hiện ở những người lớn tuổi và những người mắc chứng bàng quang tăng hoạt (bàng quang hoạt động quá mức).

Trong một nghiên cứu, 12 người trong độ tuổi từ thanh niên đến trung niên bị chứng bàng quang tăng hoạt đã được cho tiêu thụ 4.5 mg caffeine cho mỗi 1 kg khối lượng cơ thể hàng ngày và tất cả đều nhận thấy số lần đi tiểu và buồn tiểu gấp tăng đáng kể. (10)

Ở một người nặng 68 kg, tổng lượng caffeine tiêu thụ là khoảng 300 mg caffeine.

Ngoài ra, thường xuyên tiêu thụ nhiều caffeine có thể làm tăng nguy cơ mắc chứng tiểu không tự chủ hoặc khiến tình trạng bệnh hiện tại trở nên nặng hơn.

Một nghiên cứu lớn đã đánh giá tác động của lượng caffeine cao đối với chứng tiểu không tự chủ ở hơn 65.000 phụ nữ. Theo đó, những người tiêu thụ hơn 450 mg caffeine mỗi ngày có nguy cơ bị tiểu không tự chủ cao hơn kể so với những người tiêu thụ dưới 150 mg mỗi ngày.

Nếu như bạn nhận thấy mình phải đi tiểu nhiều hơn bình thường sau khi uống nhiều cà phê hoặc đồ uống chứa caffeine và điều này gây bất tiện thì nên cắt giảm lượng tiêu thụ và theo dõi xem liệu tình trạng có cải thiện hay không.

Tóm tắt: Tiêu thụ nhiều caffeine có thể làm tăng tần suất đi tiểu và tăng nguy cơ mắc chứng tiểu không tự chủ.

Tóm tắt bài viết

Lượng caffeine tiêu thụ ở mức vừa phải sẽ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Mặt khác, lạm dụng sẽ gây hại và thậm chí còn có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, ví dụ như mệt mỏi, mất ngủ, lo âu, vấn đề về tiêu hóa, tăng huyết áp, tim đập nhanh, tăng nguy cơ tiểu không tự chủ,…

Hãy chú ý phản ứng của cơ thể khi uống cà phê hoặc các loại đồ uống chứa caffeine khác và dừng ngay hoặc giảm bớt lượng tiêu thụ nếu nhận thấy các biểu hiện bất thường.