Co thắt bao xơ - Bs Lê Hành

Túi độn ngực và tất cả các vật thể, thiết bị được cấy ghép vào cơ thể từ bên ngoài đều gây ra một phản ứng miễn dịch bình thường, đó là cơ thể sẽ hình thành các mô sẹo (sợi collagen) tạo thành bao xơ xung quanh vật thể đó. Theo thời gian, bao xơ này có thể thắt chặt lại bất thường xung quanh túi độn. Khi điều này xảy ra, túi độn sẽ bị nén, biến dạng và lệch khỏi vị trí.

Thông thường, hậu quả phổ biến nhất của co thắt bao xơ là vú trở nên cứng hơn, tròn hơn và nằm rất cao trên thành ngực. Hiện tượng này có thể xảy ra trong vòng vài tuần hoặc nhiều năm sau phẫu thuật, ở một bên ngực hoặc cả hai. Nếu tình trạng này trở nên nặng hơn, ngực có thể bị biến dạng đáng kể và khiến cho bệnh nhân cảm thấy đau đớn.

Co thắt bao xơ là gì?

Co thắt bao xơ là hiện tượng bao xơ sẹo xung quanh túi độn trở nên dày hơn và co lại, khiến cho vú bị cứng, đau và biến dạng.

Về cơ bản, bao xơ càng thắt chặt thì vú sẽ càng cứng và càng có hình dạng bất thường. Co thắt bao xơ được chia thành 4 mức độ sau đây.

1. Mức độ I - vú vẫn mềm mại bình thường và có kích thước, hình dạng tự nhiên.
2. Mức độ II - vú bắt đầu cứng hơn một chút nhỏ nhưng hình dạng vẫn bình thường.
3. Mức độ III - vú cứng và hình dạng trở nên bất thường nhưng không đau.
4. Mức độ IV - vú cứng, đau khi chạm vào và biến dạng.

Nguyên nhân gây ra co thắt bao xơ?

Cho đến nay vẫn chưa xác định được rõ nguyên nhân chính xác gây ra co thắt bao xơ, tuy nhiên các nhà nghiên cứu cho rằng các phản ứng viêm trong cơ thể là yếu tố kích thích gây ra sự co thắt của các bao xơ bình thường.

Tỉ lệ co thắt bao xơ

Tỉ lệ xảy ra biến chứng co thắt bao xơ trong các trường hợp nâng ngực bằng túi độn được báo cáo là ở khoảng 8% tại thời điểm 5 năm sau khi phẫu thuật. Nói chung, co thắt bao xơ là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến việc phải tiến hành phẫu thuật chỉnh sửa ngực hỏng sau khi nâng ngực bằng túi độn, phương pháp phẫu thuật này thường được thực hiện phổ biến nhất trong năm đầu tiên sau phẫu thuật.

Ngăn ngừa co thắt bao xơ

Co thắt bao xơ là một trong những vấn đề được nghiên cứu nhiều nhất trong lĩnh vực phẫu thuật thẩm mỹ ngực. Mặc dù nguyên nhân chính xác của hiện tượng này chưa được tìm ra nhưng nó được cho là hậu quả của nhiều yếu tố khác nhau. Bằng chứng cho thấy rằng sự nhiễm bẩn, chảy máu và việc đặt túi độn trên cơ ngực, đặc biệt là túi độn vỏ nhẵn có thể làm tăng nguy cơ co thắt bao xơ. Mặc khác, việc sử dụng túi độn vỏ nhám và đặt túi độn dưới cơ ngực qua đường rạch ở nếp gấp dưới vú là cách tốt nhất để giảm thiểu nguy cơ này. Túi gel silicone và túi nước muối thường không có sự khác biệt trong nguy cơ xảy ra co thắt bao xơ.

Dưới đây là một số yếu tố được chứng minh là có thể làm tăng nguy cơ co thắt bao xơ:

• Đặt túi độn bên trên cơ ngực.
• Dùng túi độn vỏ nhẵn
• Đặt túi độn qua đường rạch quanh quầng vú
• Dùng túi độn có kích cỡ lớn (trên 420cc)
• Không sử dụng áo ngực định hình sau phẫu thuật
• Bị tụ máu hoặc đọng dịch huyết thanh sau phẫu thuật

Các loại thuốc kháng thụ thể Leukotriene (ví dụ như Singulair) có thể ngăn chặn sự hoạt động của nhiều chất trung gian gây viêm khác nhau và đã được nhiều nghiên cứu chứng minh là có tác dụng ngăn ngừa hoặc đảo ngược tình trạng co thắt bao xơ.

Cách giảm thiểu nguy cơ co thắt bao xơ

Để giảm thiểu nguy cơ nhiễm trùng gây co thắt bao xơ, quy trình nâng ngực cần được thực hiện trong môi trường phẫu thuật vô trùng với các biện pháp đảm bảo nghiêm ngặt, ví dụ như dùng dung dịch khử trùng để làm sạch các vị trí phẫu thuật, sử dụng phễu Keller để đặt túi độn vào khoang chứa ở trong ngực nhằm không để túi độn tiếp xúc với da,…

Vì chảy máu cũng là một nguyên nhân làm tăng nguy cơ co thắt bao xơ nên quy trình phẫu thuật, đặc biệt là quy trình tạo khoang chứa túi độn cần được thực hiện một cách cẩn thận, tỉ mỉ bằng dụng cụ chuyên dụng để hạn chế chảy máu một cách tối đa.

Ngoài ra, bệnh nhân và bác sĩ có thể thảo luận thêm về những biện pháp dưới đây để hạn chế rủi ro:

• Đặt túi độn vào khoang chứa dưới cơ ngực. Việc này có thể sẽ khiến bệnh nhân khó chịu hơn và làm co cơ ngực nhưng bù lại, sẽ giúp hạn chế đáng kể nguy cơ xảy ra hiện tượng co thắt bao xơ.
• Sử dụng túi độn vỏ nhám. Mặc dù loại túi độn này được thiết kế nhằm giảm nguy cơ co thắt bao xơ, đặc biệt là khi túi độn được đặt trên cơ ngực nhưng vì những điểm hạn chế của túi độn này so với túi độn vỏ nhẵn nên bạn cần cân nhắc cẩn thận trong buổi nói chuyện với bác sĩ.
• Việc đặt túi độn qua đường rạch ở nếp gấp dưới vú cũng có thể giúp giảm thiểu xác suất xảy ra co thắt bao xơ nhưng vị trí rạch này thường không khả thi cho những trường hợp mà thể tích ngực trước phẫu thuật của bệnh nhân nhỏ hơn 200cc, vú ống và ngực chảy xệ hoặc trong những trường hợp không có nếp gấp dưới vú rõ rệt.

Kỹ thuật đặt túi độn “không chạm”

Việc hạn chế cầm và để túi độn tiếp xúc với da trước khi đưa vào ngực sẽ làm giảm sự nhiễm khuẩn và có thể giúp ngăn ngừa co thắt bao xơ. Kỹ thuật “không chạm” được sử dụng nhằm tránh để túi độn tiếp xúc với bất kỳ nguồn vi khuẩn nào, kể cả không khí trong quá trình phẫu thuật. Túi độn được đóng gói trong một bao nhựa kín, vô trùng. Ngay sau khi mở bao, túi độn sẽ được cho vào dung dịch kháng sinh. Sau khi tạo xong, khoang chứa túi độn sẽ được vệ sinh bằng dung dịch kháng sinh. Tiếp theo, bác sĩ sẽ đặt túi độn trực tiếp vào khoang chứa sao cho túi chỉ chạm vào găng tay và dụng cụ đã được khử trùng mà không hề tiếp xúc với da hay không khí.

Điều trị co thắt bao xơ

Chỉ có một số rất ít bệnh nhân bị co thắt bao xơ nghiêm trọng đến mức phải phẫu thuật để điều trị và đa số đều được điều trị thành công.

Trong giai đoạn đầu của co thắt bao xơ, bệnh nhân có thể sẽ chỉ cần đến các phương pháp điều trị không phẫu thuật là đủ để ngăn tình trạng tiến triển nặng hơn. Các phương pháp điều trị này gồm có mát-xa ngực, điều trị bằng sóng siêu âm, xung điện từ trường, và các chất kháng thể leukotriene (Accolate, Singulair). Khi các phương pháp không phẫu thuật không có hiệu quả, bệnh nhân sẽ cần tiến hành phẫu thuật để nới các bao xơ siết chặt. Trong quy trình phẫu thuật này, bác sĩ sẽ mở khoang chứa, lấy túi độn ra và rạch nhiều đường lên bao xơ để nới lỏng hoặc cắt bỏ hẳn bao xơ trước khi thay thế túi độn mới. Đa số các trường hợp đều chỉ cần rạch để nới lỏng bao xơ là đủ, phương pháp này có thể được thực hiện qua đường rạch nách và thời gian phục hồi thường là 1 - 2 ngày.