Trầm cảm khi mang thai

Nội dung chính bài viết:

• Tỷ lệ phụ nữ mắc trầm cảm khi mang thai tương đối cao, từ 10% trở lên.
• Trầm cảm có thể do sự kết hợp của nhiều yếu tố gây ra và có thể xảy ra với bất kỳ ai.
• Có nhiều cách điều trị khác nhau giúp kiểm soát bệnh trầm cảm, chẳng hạn như sử dụng thuốc. Bác sĩ sẽ cân nhắc lợi ích/ rủi ro trước khi kê đơn.
• Trầm cảm không điều trị khi mang thai có liên quan đến khả năng sinh con sớm hoặc sinh con nhẹ cân.
• Ưu tiên chăm sóc bản thân và nuôi dưỡng mối quan hệ với bạn đời là biện pháp để có một thai kỳ khỏe mạnh.

Trầm cảm là gì?

Trầm cảm là một loại rối loạn tâm trạng gây ra cảm giác buồn bã, vô vọng. Thật bình thường khi đôi khi bạn cảm thấy thất vọng, buồn chán nhưng khi bị trầm cảm thì những cảm xúc này có thể kéo dài hàng tuần, thậm chí hàng tháng. Trầm cảm có thể ảnh hưởng đến mọi vấn đề trong cuộc sống, từ cách bạn suy nghĩ hành động đến cách bạn ăn, ngủ.

Ngay cả khi một phụ nữ bị chứng trầm cảm đang được kiểm soát, thì những thay đổi nội tiết tố trong cơ thể cô ấy khi mang bầu có thể dẫn đến bệnh tái phát. Cũng rất bình thường khi phụ nữ phát triển các dấu hiệu trầm cảm đầu tiên khi mang thai.

Trải qua cảm giác này bất kỳ lúc nào cũng đều thấy khó khăn nhưng nó sẽ càng khó khăn hơn khi phải đối mặt trong thai kỳ. Người ta vẫn thường kỳ vọng mang thai sẽ là một thời gian vui vẻ vì vậy thật khó để thừa nhận nếu đây không phải là cảm xúc của bạn.

Nhưng trầm cảm là một bệnh chứ không phải là một lựa chọn. Nó khá phổ biến: cứ 10 phụ nữ mang bầu thì lại có 1 người bị trầm cảm và con số thực tế có thể còn cao hơn vì rất nhiều người bị trầm cảm không muốn thừa nhận.

Trầm cảm lâm sàng không có khả năng biến mất nếu không được điều trị, nhưng có nhiều lựa chọn có thể cải thiện hiệu quả. Nhiều người cảm thấy tốt hơn chỉ sau vài tháng và hầu như tất cả mọi thứ đều trở lại bình thường trong vòng một năm.

Vì vậy, đừng ngần ngại yêu cầu giúp đỡ. Sức khoẻ tinh thần của bạn cũng quan trọng như sức khoẻ thể chất.

Các triệu chứng của trầm cảm

Một số triệu chứng trầm cảm, như mệt mỏi hoặc khó ngủ là bình thường trong thai kỳ. Nhưng bạn cũng sẽ có cảm giác buồn bã hoặc thất vọng, mất hứng thú đối với những thứ mà bạn thường thích, hoặc không thể hoạt động trong cuộc sống hàng ngày, thì bạn có thể đã bị bệnh trầm cảm.

Bạn có thể đã bị bệnh trầm cảm nếu trải qua nhiều hơn 5 điều dưới đây trong hầu hết các ngày, gần như hàng ngày trong ít nhất 2 tuần.

• Không còn quan tâm đến các hoạt động hàng ngày hoặc cảm thấy không có gì thú vị nữa
• Cảm thấy buồn, hoặc "trống rỗng" trong hầu hết các ngày
• Khóc bất cứ lúc nào
• Cảm thấy cực kỳ khó chịu hoặc kích động
• Cảm thấy lo lắng
• Khó tập trung
• Ít năng lượng hoặc mệt mỏi cùng cực mà không cải thiện
• Có những thay đổi về cách ăn hoặc ngủ, như muốn ăn hoặc ngủ bất cứ lúc nào hoặc không thể ăn hoặc ngủ
• Luôn có cảm giác tội lỗi, vô ích, hoặc tuyệt vọng
• Cảm thấy cuộc sống không đáng sống

Nếu nghĩ rằng mình có thể cảm thấy bị trầm cảm, hãy nói chuyện bác sĩ. Chỉ bác sĩ tâm thần kinh mới có thể chẩn đoán trầm cảm.

Bà bầu nào có nguy cơ trầm cảm?

Bất cứ ai cũng có thể bị trầm cảm, mặc dù nó ảnh hưởng đến phụ nữ nhiều gấp 3 lần nam giới. Có thể trầm cảm là do một sự kết hợp của các yếu tố, bao gồm:

Tiền sử gia đình

Nếu trầm cảm xảy ra trong gia đình bạn, bạn có nguy cơ cao mắc tình trạng này và bạn sẽ có nguy cơ mắc bệnh này ở độ tuổi trẻ hơn so với thông thường. Nguy cơ tự sát cũng tăng lên nếu có tiền sử gia đình trầm cảm.

Tiền sử cá nhân mắc trầm cảm hoặc lo lắng

Nếu bạn đã phải đối mặt với chứng trầm cảm hoặc lo lắng trong quá khứ - giống như trong thời kỳ đầu mang thai hoặc sau khi sinh một đứa trẻ trước đây - bạn sẽ dễ bị chán nản hơn khi mang thai. Ngoài ra, phụ nữ từng phải đối mặt với chứng trầm cảm trước đây có nguy cơ cao bị chứng rối loạn tâm thần sau sinh, tình trạng hiếm gặp nhưng rất nghiêm trọng có liên quan đến ảo giác.

Cuộc sống căng thẳng stress

Đối phó với các vấn đề căng thẳng, như các vấn đề về tài chính, sự kết thúc một mối quan hệ, cái chết của một người bạn thân hoặc thành viên trong gia đình, hoặc mất việc làm, có thể gây ra trầm cảm.

Thiếu sự hỗ trợ

Nếu bạn đang chăm con một mình, hoặc nếu cảm thấy bị bạn bè hoặc gia đình cô lập thì bạn sẽ có nguy cơ trầm cảm cao hơn. Gặp các vấn đề về mối quan hệ hoặc bạn đời không hỗ trợ giúp đỡ cũng có thể làm tăng nguy cơ trầm cảm.

Mang thai ngoài kế hoạch

Phát hiện ra mình mang thai ngoài kế hoạch cũng có thể rất căng thẳng và tăng nguy cơ bị trầm cảm.

Bạo lực gia đình

Vấn đề bạo lực gia đình và lạm dụng tình cảm sẽ trở nên tồi tệ hơn khi bạn mang thai. Nếu nó xảy ra với bạn, điều quan trọng là bạn phải nói chuyện với ai đó để đảm bảo rằng bạn và con sẽ an toàn. Nói chuyện với bác sĩ về cách thay đổi tình hình của bạn.

Bà bầu có thể làm gì nếu bị trầm cảm trong thai kỳ?

Nói chuyện với bác sĩ. Trầm cảm là một trong những biến chứng mang thai phổ biến nhất. Trong lần khám thai, có khả năng bác sĩ sẽ hỏi bạn về tâm trạng cũng như cảm giác của bạn. Nếu bác sĩ không hỏi, hãy thoải mái tự đề cập đến.

Chia sẻ về các vấn đề về sức khoẻ tinh thần có thể là khó và bạn sẽ dễ nghĩ rằng mình là người duy nhất có cảm giác như vậy. Nhưng bác sĩ của bạn có thể gặp rất nhiều phụ nữ khác cũng trải qua tình trạng tương tự như bạn.

Hãy nhắc nhở mình rằng bác sĩ ở đó để giúp đỡ bạn chứ không phải đánh giá. Bạn hoàn toàn có thể cải thiện tình trạng chỉ bằng cách chia sẻ hết ra.

Điều trị trầm cảm khi mang thai

Có nhiều cách điều trị khác nhau để giúp bạn kiểm soát tình trạng này. Những điều này có thể bao gồm trị liệu tâm lý, dùng thuốc, hoặc cả hai. Bạn có thể sẽ cảm thấy lo lắng nếu phải dùng thuốc trong quá trình mang bầu, nhưng cảm giác này là hết sức tự nhiên.

Bác sĩ sẽ cân nhắc các lợi ích hay rủi ro của thuốc đối với bạn và thai nhi, cũng như sẽ giải thích chúng để bạn có thể đưa ra quyết định về cách điều trị của mình.

Nếu bạn đang dùng thuốc chống trầm cảm hoặc thuốc điều trị bệnh lý sức khoẻ tâm thần nào khác trước khi mang bầu, đừng dừng việc đó mà không trao đổi trước với bác sĩ. Việc dừng đột ngột có thể nguy hiểm cho bạn và con.

Lo ngại chính khi dừng điều trị là tình trạng trầm cảm của bạn sẽ trở nên tồi tệ hơn. Trầm cảm không được điều trị có liên quan đến việc không tăng đủ cân trong thời gian mang thai và các vấn đề liên quan đến em bé sau khi sinh.

Nếu không tăng đủ cân, bạn cũng có thể thấy rằng rất khó để đến thăm khám, điều đó có nghĩa là bạn không được chăm sóc đầy đủ cho chính mình và con. Đây là lí do tại sao phải có được sự giúp đỡ cho dù có khó khăn thế nào.

Trầm cảm ảnh hưởng đến thai nhi như thế nào?

Không có nhiều nghiên cứu chất lượng về tình trạng trầm cảm ảnh hưởng đến trẻ sơ sinh bởi vì rất khó để tách riêng những ảnh hưởng của chứng trầm cảm khỏi các tác dụng phụ của thuốc chống trầm cảm mà phụ nữ dùng trong thai kỳ.

Trầm cảm không điều trị trong khi mang bầu có liên quan đến khả năng sinh con sớm hoặc trẻ nhẹ cân khi sinh. Nghiên cứu cũng cho thấy rằng, trẻ sinh ra từ những phụ nữ bị trầm cảm có nhiều khả năng bị kích thích và có thể khóc nhiều hơn những đứa trẻ sinh ra ở những bà mẹ không bị trầm cảm.

Những nguy cơ liên quan đến dùng thuốc chống trầm cảm là nhỏ và khác nhau tùy thuộc vào loại thuốc, liều lượng và thời gian sử dụng thuốc. Tác dụng phụ có hại tiềm ẩn của thuốc chống trầm cảm bao gồm:

• Sinh non
• Tăng huyết áp động mạch phổi của trẻ

Nếu bạn dùng thuốc chống trầm cảm trong tam cá nguyệt thứ ba, con bạn có thể bị những hậu quả từ việc “cai thuốc” khi sinh. Điều này có thể nhẹ và diễn ra trong thời gian ngắn nhưng có thể bao gồm các vấn đề về hô hấp, sự bực tức và kích thích, lượng đường trong máu thấp (hạ đường huyết) hoặc gặp vấn đề khi ăn, bú.

Bà bầu có thể làm gì để có một thai kỳ khỏe mạnh

Đối phó với những thay đổi về thể chất, nội tiết và cảm xúc của thai kỳ là điều rất khó khăn khi bạn bị trầm cảm. Cách xử lý tốt nhất là nói chuyện với bác sĩ và tìm một kế hoạch điều trị phù hợp với bạn và nhớ chăm sóc bản thân.

Từ chối các yêu cầu phải giải quyết quá nhiều việc vặt trước khi sinh. Bạn có thể nghĩ rằng mình cần lau dọn nhà hoặc làm thêm nhiều việc trước khi sinh, nhưng bạn đừng nên làm thế.

Thay vào đó hãy đặt việc chăm sóc bản thân lên đầu danh sách. Chăm sóc bản thân là một phần thiết yếu trong việc chăm sóc bé. Bạn sẽ không thể dành nhiều thời gian cho bản thân mình khi bạn có con, cho đến lúc đó hãy dành thời gian để đọc sách, ăn sáng hoặc đi dạo quanh khu phố. Ngoài ra cũng cần phải nuôi dưỡng mối quan hệ với bạn đời.

Đừng cố gắng một mình đối phó với những thách thức của trầm cảm và mang bầu. Làm theo kế hoạch điều trị cá nhân - cho dù đó là liệu pháp trò chuyện, thuốc men, hay kết hợp cả hai- là cách tốt nhất để duy trì sức khỏe trong thời gian mang thai và hơn thế nữa.

Trầm cảm sau khi sinh (PPD) là gì?

Nếu bạn bị trầm cảm trong 4-6 tuần đầu sau sinh, bạn có thể bị trầm cảm sau khi sinh (PPD). (Một nửa số phụ nữ bị PPD lần đầu tiên nhận thấy các triệu chứng trong thời kỳ mang thai). Ngoại trừ thời gian, thì các triệu chứng và cách điều trị đều giống như trầm cảm trước hoặc trong khi mang bầu.

Đừng nhầm lẫn giữa trầm cảm sau sinh với hội chứng baby blues, mà sẽ biến mất sau một hoặc hai tuần. Giống như trầm cảm trước hoặc trong khi mang thai, PPD có lẽ là kết quả của sự kết hợp giữa các yếu tố nội tiết, môi trường và di truyền. Trầm cảm hoặc lo lắng trong thai kỳ là yếu tố tiên đoán mạnh mẽ nhất về nguy cơ bị PPD.

Khi nào bà bầu nên gọi cho bác sĩ

Nếu bạn không thể thực hiện những điều mình cần làm trong ngày hoặc nếu bạn có ý nghĩ tự làm hại mình, hãy gọi cho bác sĩ ngay để được giúp đỡ và giới thiệu đến chuyên gia về sức khoẻ tâm thần.

Ngoài ra, phụ nữ bị trầm cảm nghiêm trọng vào cuối thai kỳ cũng không phải là chuyện bình thường hoặc sau sinh phát triển tình trạng hoảng loạn, lo lắng dữ dội. Nếu bạn cảm thấy cực kỳ lo lắng hoặc sợ hãi, hoặc có những ý nghĩ ám ảnh muốn gây tổn thương bản thân hoặc con mình thì nhất thiết phải tìm kiếm sự trợ giúp từ một chuyên gia.

Gặp một một nhà trị liệu hoặc bác sĩ tâm thần, hoặc dùng thuốc không có nghĩa là bạn yếu. Nó cho thấy bạn sẵn sàng làm những gì cần thiết để giữ an toàn cho chính mình và con.