Dùng thuốc chống trầm cảm khi mang thai

Nội dung chính bài viết:

• Tất cả các thuốc điều trị trầm cảm đều qua được hàng rào nhau thai và có thể có nguy cơ liên quan. Tuy nhiên, nếu không dùng thuốc khi cần thiết cũng có thể gây hậu quả nghiêm trọng.
• Một số thuốc chống trầm cảm dùng khi mang thai có thể tăng nguy cơ: sinh non, trẻ sơ sinh nhẹ cân, dị tật bẩm sinh, phát triển chậm so với các mốc bình thường.
• Luôn cân nhắc giữa lợi ích/rủi ro để đưa ra quyết định sử dụng thuốc hoặc ngừng thuốc cho phù hợp. Tất nhiên là đã có sự tư vấn của bác sĩ chuyên môn.
• Ngoài thuốc điều trị, một số biện pháp khác điều trị trầm cảm khi mang thai bao gồm: liệu pháp tâm lý, liệu pháp điều trị cá nhân, tập thể dục, điều trị bằng ánh sáng,…

Dùng thuốc điều trị trầm cảm trong thai kỳ có an toàn không?

Cho dù bạn uống bất cứ loại thuốc nào trong thai kỳ thì cũng sẽ có nguy cơ liên quan và thuốc chống trầm cảm cũng không ngoại lệ. Loại thuốc nào phù hợp với bạn còn tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng cũng như cách điều trị hiện tại của bạn.

Ngoài ra cũng rất quan trọng khi bệnh nhân cần biết rằng không dùng thuốc khi cần thiết cũng có gây hậu quả nghiêm trọng. Trầm cảm trong thai kỳ nếu không điều trị sẽ làm tăng nguy cơ tự sát và làm cho khó chăm sóc bản thân và thai nhi. Phụ nữ bị trầm cảm không điều trị có tỷ lệ biến chứng cao hơn trong thai kỳ, điều này cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khoẻ của em bé.

Đó là lý do tại sao Trường Cao đẳng Sản phụ và Bác Sĩ Hoa Kỳ khuyên nên áp dụng cách tiếp cận theo từng cá nhân. Nếu bạn bị trầm cảm trong một thời gian dài và đáp ứng tốt với liệu pháp dùng thuốc, thường xuyên tái phát hoặc có ý nghĩ tự tử, thì uống thuốc trong thai kỳ còn an toàn hơn là không uống.

Nhưng không phải mọi người đều cần thuốc chống trầm cảm và nếu có thể tránh kê đơn hoặc kê thấp liều hơn, bác sĩ của bạn sẽ làm thế. Trong những trường hợp này, có thể đề nghị thảo luận về liệu pháp hoặc các chiến thuật tự giúp đỡ như là bước đầu tiên để kiểm soát tình trạng trầm cảm.

Trong bất kỳ trường hợp nào, bác sĩ cũng sẽ làm việc với bạn để cân nhắc những rủi ro cũng như lợi ích của các loại thuốc và các cách điều trị khác nhau trong thai kỳ. Đây là một quyết định rất cá nhân, và điều gì phù hợp với bạn có thể không phù hợp với thai phụ khác.

Thuốc chống trầm cảm có gây hại cho thai nhi không?

Tất cả các thuốc điều trị trầm cảm đều đi qua nhau thai và được tìm thấy trong cả dịch màng ối và sữa mẹ. Một số loại thuốc trầm cảm được coi là có nguy cơ, và các vấn đề có thể xảy ra, mặc dù khá hiếm. Một số thuốc chống trầm cảm dùng trong khi mang thai có thể làm tăng nguy cơ:

• Sinh non
• Cân nặng trẻ khi sinh thấp
• Dị tật bẩm sinh
• Phát triển chậm so với các mốc bình thường

Nếu bà bầu dùng thuốc chống trầm cảm trong tam cá nguyệt thứ ba, em bé có thể gặp phải một số vấn đề ngay sau khi sinh. Những triệu chứng này thường nhẹ và ngắn, nhưng có thể bao gồm các triệu chứng cai nghiện, như khó thở, bực tức và kích thích, lượng đường trong máu thấp (hạ đường huyết) và khó bú.

Phụ nữ mang thai có cần phải thay đổi thuốc trầm cảm trong thai kỳ không?

Có thể bà bầu cần tiếp tục chế độ thuốc thông thường của mình nếu:

• Bạn đã dùng thuốc giảm trầm cảm trong hơn 5 năm.
• Bạn bị trầm cảm nặng.
• Bạn thường xuyên bị tái phát.

Trong những trường hợp này, lợi ích của việc dùng thuốc lớn hơn nhiều so với bất kỳ nguy cơ nào, mặc dù một số tác dụng phụ tiềm ẩn có thể đáng lo ngại.

Ngoại lệ duy nhất là nếu bạn đang dùng paroxetine – loại thuốc có liên quan đến các dị tật bẩm sinh nghiêm trọng. Nếu bạn đang dùng thuốc này, hãy hỏi bác sĩ của mình xem có thuốc nào an toàn hơn bạn có thể sử dụng trong khi mang thai không.

Ngoài ra, nếu bạn đang dùng nhiều hơn một loại thuốc chống trầm cảm, thì bác sĩ có thể chỉ yêu cầu bạn dùng một loại. Bằng cách hạn chế số lượng thuốc uống trong khi mang bầu, bạn có thể làm giảm đáng kể bất kỳ rủi ro nào đối với em bé.

Dữ liệu an toàn khi dùng thuốc chống trầm cảm trong thai kỳ

Dưới đây là những gì phụ nữ mang thai cần biết về sự an toàn của thuốc thường được sử dụng để điều trị trầm cảm:

Các chất ức chế tái hấp thu serotnin có chọn lọc

Hầu hết các chất ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRIs) đều được coi là có nguy cơ thấp trong thời kỳ mang thai. SSRIs là thuốc được nghiên cứu nhiều nhất và thường được kê toa nhất để điều trị trầm cảm ở bà bầu. Những loại thuốc này cũng có hồ sơ an toàn tốt nhất cũng như nguy cơ tác dụng phụ thấp nhất.

Một nghiên cứu cho thấy nguy cơ bị dị tật bẩm sinh khi dùng SSRIs trong thời kỳ đầu thai kỳ, đặc biệt khi dùng paroxetine.

Các SSRI thông thường bao gồm:

• Citalopram
• Escitalopram
• Fluoxetine
• Fluvoxamine
• Paroxetin
• Sertraline

Thuốc chống trầm cảm ba vòng

Các loại thuốc này đã có mặt trong nhiều thập kỷ và được sử dụng rộng rãi trước SSRIs. Chúng có hồ sơ an toàn lâu dài, và không có báo cáo về các khuyết tật bẩm sinh hoặc các vấn đề khi sinh. Tuy nhiên em bé có nguy cơ nhỏ gặp triệu chứng cai nghiện sau khi được sinh ra.

Thuốc chống trầm cảm ba vòng thông thường được kê toa bao gồm:

• Amitriptyline
• Desipramine
• Doxepin
• Imipramine
• Nortriptyline

Thuốc chống trầm cảm không điển hình

Cũng có những nghiên cứu hạn chế về những loại thuốc này, nhưng không có báo cáo nào về dị tật bẩm sinh. Một nghiên cứu nhỏ về việc sử dụng buproprion trong thời kỳ mang thai cho thấy tăng nguy cơ sẩy thai (sẩy thai tự phát).

Những loại thuốc này bao gồm:

• Bupropion
• Duloxetine
• Mirtazapine
• Nefazodone
• Trazodone
• Venlafaxine

Phụ nữ có nên ngừng dùng thuốc điều trị trầm cảm nếu biết có thai không?

Đó là quyết định mang tính cá nhân của bạn, sau khi bạn và bác sĩ đã cân nhắc những lợi ích và rủi ro khi uống thuốc hoặc dừng lại. Việc tìm ra lợi ích của thuốc có thể rất phức tạp vì có nhiều phản ứng phụ liên quan đến thuốc chống trầm cảm cũng nguy hiểm tương tự như các triệu chứng trầm cảm.

Thuốc chống trầm cảm không có nguy cơ, nhưng lựa chọn không dùng thuốc cũng có thể là rủi ro. Ngừng thuốc chống trầm cảm đồng nghĩa với việc tình trạng trầm cảm của bạn trở lại.

Nếu có các triệu chứng nghiêm trọng hơn hoặc có tiền sử trầm cảm tái phát, thì bạn sẽ có nguy cơ tái phát nếu ngưng dùng thuốc. Trầm cảm không điều trị trong khi mang bầu cũng có thể có nghĩa là một đứa trẻ có thể được sinh ra sớm hoặc nhỏ hơn bình thường. Một đứa trẻ cũng có thể hay tức giận và cáu kỉnh sau khi sinh.

Cho dù đưa ra quyết định nào đi nữa thì cũng không được ngừng dùng thuốc hoặc giảm liều mà không trao đổi với bác sĩ. Giảm dần dần liều lượng theo sự giám sát y tế chặt chẽ là cách tốt nhất để dừng lại.

Bác sĩ có thể giúp ngăn ngừa tái phát trầm cảm và kiểm soát triệu chứng cai nghiện, nếu bạn có. Và bác sĩ có thể theo dõi cũng như điều trị ngay nếu tình trạng của bạn trầm trọng.

Nếu bác sĩ đề nghị ngưng dùng thuốc, bạn có thể đợi đến tam cá nguyệt thứ 3, như vậy bạn có thể nhận được tác dụng của thuốc trong suốt thai kỳ đồng thời giảm nguy cơ đối với con mình.

Ngoài ra, hãy nói chuyện với bác sĩ về tình trạng trầm cảm sau sinh (PPD). Thông thường sẽ phát hiện các dấu hiệu đầu tiên của PPD trong thai kỳ.

Bạn có thể bắt đầu dùng thuốc lại sau khi có con để ngăn ngừa PPD. Bác sĩ có thể đề nghị thuốc chống trầm cảm an toàn trong khi đang cho con bú.

Các lựa chọn thay thế sử dụng thuốc là gì?

Thuốc không phải là cách duy nhất để kiểm soát trầm cảm. Nếu trầm cảm của bạn ở mức nhẹ đến trung bình, hoặc nếu bạn không có tiền sử tái phát, nhà cung cấp có thể khuyên bạn nên áp dụng thử liệu pháp trò chuyện (liệu pháp tâm lý), chẳng hạn như liệu pháp hành vi nhận thức (CBT) hoặc liệu pháp điều trị cá nhân (IPT). Bác sĩ cũng có thể đề nghị điều trị bằng ánh sáng, tập thể dục, hoặc kết hợp những phương pháp này.

Nếu bạn bị trầm cảm nặng, bác sĩ có thể khuyên bạn điều trị bằng liệu pháp trò chuyện kết hợp với thuốc chống trầm cảm.

Không dùng bất cứ loại thuốc thảo dược nào mà không trao đổi trước với bác sĩ. Thuốc thảo dược thường không được khuyến cáo ở bà bầu vì chúng có thể tương tác với thuốc gây nguy hiểm hoặc không an toàn.

Nếu thuốc điều trị không hiệu quả thì sao?

Có nhiều cách khác để điều trị chứng trầm cảm nếu thuốc chống trầm cảm không mang lại hiệu quả hoặc nếu bạn có các triệu chứng tâm thần (như ảo tưởng hoặc ảo giác) hoặc liên tục có suy nghĩ tự vẫn. Gọi ngay cho bác sĩ nếu:

• Các triệu chứng của bạn trở nên tồi tệ hơn.
• Bạn cảm thấy khó thực hiện các công việc tại nơi làm việc hoặc ở nhà.
• Bạn không thể tự chăm sóc mình.
• Bạn có ý nghĩ làm hại bản thân hay thai nhi của mình.