Phẫu thuật u nội sọ ,vòm đại nào không xâm lấn xoang tĩnh mạch bằng đường mở nắp sọ - Bộ y tế 2017

I. ĐẠI CƯƠNG

Ngày nay, những tiến bộ về chẩn đoán hình ảnh như CT và MRI giúp ích rất nhiều cho việc phát hiện sớm các bệnh lý u não. Mặc dù nhiều trường hợp u não có những đặc điểm hình ảnh riêng trên CT và MRI, có nhiều trường hợp thông tin đó là không đủ để đưa ra quyết định về điều trị. Nhất là những trường hợp u nằm ở sâu, ở những

II. CHỈ ĐỊNH

•  U não ở nông gần vỏ não
•  U não không gần các cấu trúc mạch máu lớn

III.CHỐNG CHỈ ĐỊNH

•  U não gần các cấu trúc mạch máu lớn
•  U não ở gần các vùng chức năng như thân não, bao trong, các hạch nền,...
•  U não có nguy cơ chảy máu cao metastatic renal cell carcinoma, choriocarcinoma, hoặc metastatic melanoma

IV. CHUẨN BỊ

1. Người thực hiện

•  2 bác sỹ: 1 phẫu thuật viên chính và 1 phẫu thuật viên phụ
•  2 điều dưỡng: 1 người phụ dụng cụ trong mổ và 1 người chạy dụng cụ bên ngoài

2. Phương tiện

•  1 bộ dụng cụ mở sọ thông thường, gồm: dao mổ, khoan sọ, panh, kéo, kẹp phẫu tích có và không răng, valve vén hay farabeuf, kìm kẹp kim, maleate, panh gắp u, máy hút, dao điện, bipolar,...
•  Vật tư tiêu hao: gạc con 50 chiếc, bông sọ não 30 cái, chỉ vicryl 2/0 2-3 sợi, prolene 4/0 1-2 sợi, dafilon 3/0 1-2 sợi
•  Vật liệu cầm máu: surgicel, spongel, ...

3. Người bệnh

•  Được vệ sinh, gội đầu, tắm rửa sạch. Tóc có thể cạo hoặc không.
•  Nhịn ăn uống trước mổ ít nhất 6h.

4. Hồ sơ bệnh án

• Đầy đủ thông tin hành chính, bệnh sử, tiền sử, diễn biến, các xét nghiệm chẩn đoán và các xét nghiệm máu liên quan để phẫu thuật như: đông máu, nhóm máu, xét nghiệm HIV, HbsAg,...
• Gia đình người bệnh và người bệnh phải ký cam đoan mổ.

V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

1. Kiểm tra hồ sơ

Đúng Nngười bệnh, đúng chẩn đoán và đúng chỉ định, đủ xét nghiệm để phẫu thuật.

2. Kiểm tra người bệnh

• Kiểm tra đúng tên, tuổi giữa hồ sơ và giấy đeo tay của người bệnh.
• Người bệnh đã được chuẩn bị mổ đầy đủ.

3. Thực hiện kỹ thuật

1. Tư thế: tuỳ theo vị trí của u mà quyết định đường mổ, trong phần lớn trường hợp,

• Người bệnh nằm tư thế ngửa, đầu cố định trên khung Mayfield.

2. Sát khuẩn:

• Sau khi xác định đường mổ, sát khuẩn quanh đường mổ từ 15-20 cm
• Trải toan bao phủ quanh trường mổ
• Gây tê da đầu đường mổ

3. Đường mổ:

• Rạch da theo đường mổ
• Khoan mở nắp sọ, độ rộng của mảnh xương sọ tuỳ thuộc vào kích thước và vị trí của u trên nhu mô não.
• Khâu treo màng cứng chỉ prolene 4/0
• Mở màng cứng vòng cung

4. Lấy u:

• Xác định vị trí u,
• Cầm máu vỏ não, mở vỏ não vào tổ chức u
• Tiến hành lấy u từng phần hay cả khối tùy theo tính chất u

5. Đóng vết mổ:

• Chờ kết quả tức thì khoảng 15-20 phút
• Nếu là u lành tính thì lấy cố gắng lấy hết u, tuỳ theo khả năng của phẫu thuật viên.
• Nếu là u ác tính thì không cần lấy hết u.
• Cầm máu diện lấy u bằng bipolar, surgicel
• Đóng màng cứng hoặc vá tạo hình màng cứng nếu cần
• Đặt lại xương cố định bằng ghim sọ
• Đặt 1 dẫn lưu dưới da đầu
• Đóng da theo các lớp giải phẫu bằng chỉ vicryl 2/0 và chỉ dafilon 3/0

VI. THEO DÕI VÀ CHĂM SÓC

•  Tình trạng toàn thân: mạch, huyết áp, hô hấp
•  Tình trạng nhiễm trùng: sốt
•  Tình trạng thần kinh: tri giác, dấu hiệu thần kinh khư trú, co giật, đồng tử,...
•  Tình trạng vết mổ: có chảy máu, nhiễm trùng, chảy dịch não tuỷ không, dẫn lưu ra dịch như thế nào
•  Dẫn lưu dưới da đầu thường rút sau mổ 24 - 48h, không để lâu hơn do nguy cơ nhiễm trùng.

VII. XỬ TRÍ BIẾN CHỨNG VÀ TAI BIẾN

• Chảy máu: mổ lại cầm máu hoặc điều trị nội khoa
• Phù não ít, người bệnh tỉnh táo thì điều trị nội khoa, giảm phù nề
• Phù não nhiều sau mổ thì mổ lại giải toả não rộng và thuốc giảm phù nề.
• Nhiễm khuẩn: điều trị nội khoa