Phẫu thuật ghép tim

Những ai cần phẫu thuật ghép tim?

Người cần phẫu thuật ghép tim là những người mắc bệnh tim hoặc suy tim do nhiều nguyên nhân khác nhau như:

• Dị tật tim bẩm sinh
• Bệnh động mạch vành
• Bệnh van tim (vấn đề về cấu tạo hoặc chức năng của van tim)
• Bệnh cơ tim (các vấn đề về cơ tim)

Ngay cả khi mắc một trong những bệnh này thì vẫn còn nhiều yếu tố khác cần xem xét trước khi quyết định ghép tim. Những yếu tố này gồm có:

• Tuổi tác. Hầu hết những người đủ điều kiện ghép tim đều dưới 65 tuổi.
• Tình trạng sức khỏe tổng thể. Những người bị suy đa cơ quan, ung thư hoặc mắc các bệnh lý nghiêm trọng khác không thể phẫu thuật ghép tạng.
• Nhận thức của bệnh nhân. Bệnh nhân phải thay đổi lối sống sau ca phẫu thuật ghép tim, gồm có tập thể dục, ăn uống lành mạnh và bỏ thuốc lá.

Nếu đủ điều kiện ghép tim, bệnh nhân sẽ được đưa vào danh sách chờ cho đến khi tìm được người hiến tim phù hợp.

Ước tính có khoảng 5.000 ca ghép tim được thực hiện trên toàn thế giới mỗi năm. Tuy nhiên, còn hàng nghìn người khác đang chờ được ghép tim. Khi tìm được người hiến tim phù hợp, ca phẫu thuật sẽ được sắp xếp thực hiện ngay lập tức khi tim của người hiến vẫn còn đập, mà thông thường là trong vòng bốn tiếng sau khi tim được lấy ra khỏi cơ thể người hiến.

Quy trình phẫu thuật ghép tim

Ca phẫu thuật ghép tim kéo dài khoảng bốn tiếng. Trong ca phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được nối với tim phổi nhân tạo (ECMO) để duy trì lưu thông máu khắp cơ thể.

Bác sĩ sẽ cắt bỏ tim của bệnh nhân, giữ nguyên các lỗ mở tĩnh mạch phổi và thành sau của tâm nhĩ trái. Những bước này nhằm chuẩn bị ghép quả tim mới.

Sau khi bác sĩ khâu tim của người hiến vào đúng vị trí và tim bắt đầu đập, bệnh nhân sẽ được tháo tim phổi nhân tạo. Trong hầu hết các trường hợp, quả tim mới bắt đầu đập ngay khi sự lưu thông máu được khôi phục nhưng đôi khi cần phải tiến hành sốc điện để kích thích tim đập.

Quá trình phục hồi sau ghép tim

Sau khi kết thúc ca phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được đưa đến phòng chăm sóc tích cực (ICU). Bệnh nhân sẽ được theo dõi liên tục, dùng thuốc giảm đau và được đặt ống dẫn lưu để loại bỏ dịch tích tụ ra khỏi khoang ngực.

Sau 1 – 2 ngày, bệnh nhân sẽ được chuyển khỏi phòng chăm sóc tích cực về phòng bệnh. Thời gian nằm viện sau ca phẫu thuật ghép tim dao động từ 1 đến 3 tuần, tùy thuộc vào tốc độ phục hồi của từng người.

Bệnh nhân sẽ được theo dõi tình trạng nhiễm trùng và bắt đầu dùng thuốc. Tất cả những người được ghép tạng đều phải dùng thuốc chống thải ghép (thuốc ức chế miễn dịch) để ngăn cơ thể tấn công và đào thải cơ quan được cấy ghép. Bệnh nhân có thể phải đến khoa hoặc trung tâm phục hồi chức năng tim để học cách thích nghi với cuộc sống mới sau ghép tạng.

Quá trình phục hồi sau ghép tim mất khá nhiều thời gian. Một số người phải mất tới 6 tháng hoặc thậm chí lâu hơn mới có thể phục hồi hoàn toàn.

Tái khám sau phẫu thuật ghép tim

Các buổi tái khám định kỳ là điều rất quan trọng trong quá trình phục hồi lâu dài sau khi ghép tim. Bệnh nhân sẽ phải làm xét nghiệm máu, sinh thiết tim qua ống thông và siêu âm tim định kỳ hàng tháng trong vòng một năm đầu tiên sau ca phẫu thuật để đánh giá tình trạng của quả tim mới.

Bác sĩ sẽ điều chỉnh thuốc chống thải ghép nếu cần.

Nếu nhận thấy bất kỳ sự thay đổi bất thường nào thì bệnh nhân cần đi khám ngay để bác sĩ kiểm tra chức năng tim, nhất là khi gặp các dấu hiệu của tình trạng thải ghép như:

• Sốt
• Mệt mỏi
• Hụt hơi
• Tăng cân do giữ nước
• Giảm lượng nước tiểu

Sau một năm kể từ ca phẫu thuật ghép tim có thể giảm tần suất tái khám nhưng vẫn cần phải xét nghiệm định kỳ hàng năm.

Những phụ nữ đã ghép tim nên trao đổi với bác sĩ trước khi kết hôn. Mặc dù những phụ nữ đã từng ghép tim vẫn có thể mang thai nhưng nguy cơ xảy ra biến chứng thai kỳ và nguy cơ thải ghép sẽ cao hơn.

Tiên lượng của người được ghép tim

Ghép tim có thể cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống, nhưng bệnh nhân cần phải chăm sóc quả tim mới thật tốt. Ngoài việc uống thuốc chống thải ghép hàng ngày, bệnh nhân còn phải tuân thủ chế độ ăn uống và lối sống tốt cho tim mạch theo khuyến nghị của bác sĩ, bao gồm không hút thuốc, hạn chế rượu bia, ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng và tập thể dục đều đặn.

Tỷ lệ sống sót của những người đã ghép tim tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe tổng thể, nhưng tỷ lệ sống sót trung bình nhìn chung ở mức cao. Thải ghép là nguyên nhân chính khiến tuổi thọ bị rút ngắn. Theo ước tính của Mayo Clinic, tỷ lệ sống sót nói chung của các ca ghép tim ở Hoa Kỳ là khoảng 88% sau 1 năm và 75% sau 5 năm.