Nguyên nhân nào gây đau âm hộ và cách khắc phục

Thi thoảng có cảm giác hơi đau và khó chịu ở âm hộ không phải là điều hiếm gặp và thường không đáng ngại. Tuy nhiên, khi cơn đau kéo dài quá 3 tháng thì được gọi là chứng đau âm hộ mãn tính.

Theo ước tính, có khoảng 10% phụ nữ gặp phải vấn đề này ít nhất một lần trong đời. Đau âm hộ mãn tính có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng chủ yếu là ở những phụ nữ trong độ tuổi từ 20 đến 40.

Âm hộ là gì?

Âm hộ là vùng mô xung quanh cửa âm đạo, gồm có:

• Môi bé (hai vạt mô ở hai bên cửa âm đạo)
• Môi lớn (vùng mô nhô lên ở hai bên môi bé)
• Cửa âm đạo
• Âm vật - cơ quan nhỏ, rất nhạy cảm nằm ở bên trên môi bé

Các dạng đau âm hộ

Có 4 dạng đau âm hộ chính là:

Đau toàn bộ âm hộ

Dạng đau âm hộ này xảy ra đột ngột mà không rõ nguyên nhân với biểu hiện là cơn đau ở toàn khu vực âm hộ và có thể kéo dài nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm liền.

Đau âm hộ cục bộ

Đau âm hộ cục bộ là hiện tượng đau tập trung ở một vùng nhất định trong âm hộ. Ví dụ, cơn đau xảy ra ở môi âm hộ. Các cơn đau thường xuất hiện và biến mất sau một thời gian ngắn.

Đau âm hộ theo chu kỳ

Dạng đau âm hộ này xảy đến đều đặn theo chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng. Cơn đau thường xuất hiện hoặc trở nên nặng hơn vào khoảng thời gian ngay trước khi bắt đầu hành kinh.

Đau cửa âm đạo

Đây là dạng đau âm hộ chỉ xảy ra ở cửa âm đạo.

Triệu chứng đau âm hộ mãn tính

Đau âm hộ mãn tính thường có biểu hiện là cảm giác nóng, châm chích hoặc đau nhói ở quanh vùng âm đạo. Cơn đau có thể kéo dài âm ỉ hoặc cũng có thể chỉ bị đau bị chạm vào, ví dụ như khi quan hệ tình dục, đặt tampon, ngồi, mặc quần bó sát hay khi đi lại.

Vấn đề này thường không gây ra bất cứ dấu hiệu bất thường nào ở bên ngoài.

Nguyên nhân gây đau âm hộ mãn tính

Nguyên nhân gốc rễ gây đau âm hộ mãn tính hiện vẫn chưa được xác định rõ. Đau âm hộ mãn tính không phải là một bệnh truyền nhiễm và cũng không lây qua đường tình dục. Đây cũng thường không phải là dấu hiệu của ung thư.

Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ giữa đau âm hộ mãn tính và một số vấn đề như:

Nhiễm nấm tái phát

Trong một nghiên cứu, những người bị nhiễm trùng nấm men ở bộ phận sinh dục từ 3 lần trở lên trong một năm có nguy cơ bị đau âm hộ mãn tính cao hơn so với những người không bị nhiễm nấm. Các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng nhiễm nấm kích thích cơ thể tăng sản xuất các sợi thần kinh. Số lượng các sợi thần kinh tăng dẫn đến đau âm hộ nhiều hơn.

Di truyền

Một số phụ nữ sinh ra đã có những đặc điểm di truyền khác với bình thường. Những đặc điểm này khiến các tế bào phản ứng thái quá với phản ứng viêm hoặc sự dao động nồng độ nội tiết tố. Điều này sẽ gây đau hơn bình thường khi vùng âm hộ bị viêm. Phản ứng viêm làm cho mô sưng lên, chứa nhiều máu hơn, dẫn đến cảm giác nóng và đau nhức.

Tổn thương thể chất

Các đầu dây thần kinh có thể bị tổn thương trong quá trình sinh nở, do xâm hại tình dục hoặc quan hệ tình dục mà không có đủ dịch bôi trơn âm đạo. Các hoạt động gây áp lực lớn lên vùng âm hộ, chẳng hạn như đi xe đạp hoặc cưỡi ngựa, cũng có thể gây tổn hại đến các đầu dây thần kinh và mô.

Các bệnh mãn tính

Đau âm hộ mãn tính có thể là do những bệnh như đau cơ xơ hóa và hội chứng ruột kích thích. Nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ mắc những bệnh này ở phụ nữ bị đau âm hộ cao hơn so với những người không bị đau. Cả hai đều là bệnh do viêm nên nguyên nhân gây đau âm hộ trong những trường hợp này cũng có liên quan đến phản ứng viêm trong cơ thể.

Dị ứng

Những sản phẩm tiếp xúc với vùng kín như xà phòng, nước giặt, nước xả vải trong quần áo, băng vệ sinh và xịt khử mùi vùng kín có thể gây ra phản ứng dị ứng ở vùng âm hộ ở và dẫn đến kích ứng, đau.

Liệu pháp hormone

Một nghiên cứu cho thấy rất nhiều phụ nữ bị đau âm hộ mãn tính đã từng hoặc đang sử dụng liệu pháp hormone, ví dụ như các biện pháp tránh thai nội tiết.

Khi nào cần đi khám?

Nếu chỉ thi thoảng mới bị đau nhẹ và cơn đau diễn ra trong thời gian ngắn thì không đáng ngại. Nhưng nếu tình trạng đau âm hộ kéo dài và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống thì nên đi khám. Bác sĩ sẽ xác định nguyên nhân gây đau để có biện pháp điều trị phù hợp.

Chẩn đoán đau âm hộ

Đầu tiên, bác sĩ sẽ lấy bệnh sử và tiền sử quan hệ tình dục.

Tiếp theo sẽ khám lâm sàng để tìm các dấu hiệu viêm/nhiễm trùng. Sau đó lấy mẫu mô để kiểm tra xem có đúng là bị nhiễm vi khuẩn hoặc nấm men hay không và nếu đúng thì là do chủng vi khuẩn/nấm men nào gây ra. Bác sĩ sẽ chạm nhẹ xung quanh vùng âm hộ để xác định xem cơn đau xảy ra trên toàn bộ khu vực hay chỉ ở một vị trí.

Điều trị đau âm hộ

Nếu bị đau do viêm thì sẽ cần dùng thuốc kháng sinh hoặc thuốc trị nấm, tùy vào nguyên nhân là do vi khuẩn hay do nấm men. Nếu nguyên nhân bị đau là do phản ứng dị ứng thì cần ngừng ngay những những sản phẩm nghi ngờ chứa các chất gây kích ứng, dị ứng. Nếu có triệu chứng nặng thì cần dùng thuốc điều trị dị ứng.

Nếu không tìm được nguyên nhân gây đau thì có thể thử những biện pháp dưới đây để tạm thời làm giảm đau:

• Bôi thuốc gây tê tại chỗ, chẳng hạn như những loại có chứa lidocaine
• Dùng thuốc chống trầm cảm ba vòng liều thấp để ngăn chặn các thụ thể gây đau
• Dùng thuốc chống co giật - cũng có tác dụng tương tự như thuốc chống trầm cảm ba vòng
• Liệu pháp phản hồi sinh học, trong đó các cảm biến được đặt trong âm đạo sẽ phát đi các xung điện để giúp củng cố cơ sàn chậu và người bệnh được hướng dẫn cách thả lỏng cơ
• Mát-xa để làm thư giãn các cơ bị căng và các vùng bị co cứng
• Liệu pháp nhận thức - hành vi: một loại liệu pháp trị liệu tâm lý giúp kiểm soát các cơn đau mãn tính

Trong một số trường hợp bị đau quanh cửa âm đạo, đã thử hết những phương pháp trên nhưng vẫn không có cải thiện thì có thể cần can thiệp phẫu thuật để cắt bỏ vùng mô bị kích thích.

Biện pháp phòng ngừa

Có một số biện pháp để ngăn ngừa đau âm hộ như sau:

• Chỉ mặc quần lót bằng chất liệu 100% cotton để giữ cho vùng kín luôn khô thoáng, không bị viêm nhiễm.
• Không mặc quần bó sát
• Chỉ vệ sinh vùng âm hộ bằng nước. Không dùng xà phòng, các sản phẩm chứa hương liệu và chất gây kích ứng.
• Không dùng băng vệ sinh và tampon có mùi thơm.
• Sử dụng gel bôi trơn khi quan hệ tình dục để giảm ma sát và đau rát, đặc biệt là những người bị khô âm đạo.
• Nếu da bị khô thì cần dùng kem dưỡng ẩm cho vùng kín sau khi tắm để giữ ẩm và tạo lớp bảo vệ cho da. Chú ý, không bôi vào bên trong âm đạo.
• Nhẹ nhàng thấm khô sau khi đi tiểu. Nhớ phải lau từ trước ra sau để tránh đưa vi khuẩn từ hậu môn vào trong âm đạo.
• Nếu âm hộ trở nên nhạy cảm hoặc đau thì có thể thử chườm mát để làm dịu.

Nếu thường xuyên bị đau thì nên đi khám bác sĩ. Đó có thể là dấu hiệu của vấn đề tiềm ẩn cần điều trị.

Tóm tắt bài viết

Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây đau âm hộ. Mỗi một nguyên nhân sẽ cần khắc phục bằng những biện pháp khác nhau. Không có phương pháp đơn lẻ nào có thể điều trị cho tất cả các trường hợp bị đau. Khi cơn đau kéo dài dai dẳng và ảnh hưởng đến cuộc sống, đặc biệt là khi còn đi kèm những triệu chứng khác thì cần đi khám càng sớm càng tốt để bác sĩ tư vấn cách khắc phục, điều trị.