Nguyên nhân nào gây đau âm hộ trong kỳ kinh nguyệt?

Âm hộ là phần bên ngoài của cơ quan sinh dục nữ, gồm có vùng mu, môi lớn (môi ngoài) và môi bé (môi trong), âm vật, lỗ niệu đạo và cửa âm đạo.

Dưới đây là một số nguyên nhân có thể gây đau ở âm hộ và những biện pháp khắc phục.

Nguyên nhân gây đau âm hộ

Nguyên nhân phổ biến:

• Nhiễm trùng nấm men
• Nhiễm vi khuẩn
• Viêm nang lông
• Nhiễm trichomonas

Nguyên nhân ít gặp hơn

• U nang tuyến Bartholin
• Co thắt âm đạo
• Ung thư âm hộ
• Các bệnh lý gây đau mãn tính, chẳng hạn như đau cơ xơ, viêm bàng quang kẽ hoặc hội chứng ruột kích thích

Đau âm hộ mãn tính

Đau âm hộ mãn tính là tình trạng đau kéo dài trên 3 tháng xảy ra ở khu vực âm hộ. Đây là vấn đề vô căn, có nghĩa là không xác định được nguyên nhân. Các cơn đau có thể xảy ra âm ỉ hoặc chỉ bị đau khi đụng chạm.

Một trong các dạng đau âm hộ mãn tính là đau âm hộ theo chu kỳ, có nghĩa là các cơn đau xuất hiện hoặc trở nên nặng hơn vào một thời điểm nhất định trong chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng mà đa phần là vào khoảng thời gian ngay trước và trong kỳ kinh. Tuy nhiên, cũng có một số ít trường hợp, hiện tượng đau âm hộ lại đỡ hơn khi bắt đầu hành kinh.

Mặc dù nguyên nhân chính xác gây ra chứng đau âm hộ mãn tính hiện vẫn chưa được xác định rõ nhưng dưới đây là một số yếu tố làm tăng nguy cơ:

• Từng bị viêm âm đạo trước đây
• Da bị dị ứng và mẫn cảm
• Tổn thương các dây thần kinh xung quanh âm hộ
• Thay đổi nội tiết tố
• Cơ sàn chậu suy yếu
• Một số bệnh di truyền

Theo số liệu ước tính, đau âm hộ mãn tính xảy ra ở 16% phụ nữ.

Nhiễm nấm âm đạo

Khoảng 75% phụ nữ bị nhiễm nấm âm đạo (nhiễm trùng nấm men) ít nhất một lần trong đời. Nguyên nhân gây ra vấn đề này là do sự phát triển quá mức của nấm Candida – một chủng nấm men có tự nhiên trong âm đạo. Một số nguyên nhân gây nên sự phát triển quá mức này gồm có:

• Thay đổi nồng độ nội tiết tố do mang thai hoặc đang uống thuốc tránh thai
• Dùng thuốc kháng sinh
• Có thói quen thụt rửa hoặc dùng những sản phẩm vệ sinh vùng kín chứa chất tẩy rửa mạnh và có độ pH không phù hợp
• Thường xuyên mặc đồ lót hoặc quần chật, bằng chất liệu gây bí
• Mắc bệnh tiểu đường nhưng không kiểm soát tốt mức đường huyết

Nhiễm nấm âm đạo có triệu chứng là đau rát khi đi tiểu, khi quan hệ tình dục, ngứa ngáy, đỏ, khí hư đặc, màu trắng đục và vón cục.

Nhiễm khuẩn âm đạo

Nhiễm khuẩn âm đạo hay viêm âm đạo do vi khuẩn xảy ra khi độ pH trong âm đạo bị mất cân bằng, khiến cho vi khuẩn có hại phát triển mạnh và lấn át vi khuẩn có lợi. Bệnh phụ khoa này thường xảy ra ở những phụ nữ quan hệ tình dục không an toàn hoặc có thói quen thụt rửa. Biểu hiện khi bị nhiễm khuẩn âm đạo gồm có đau rát, nóng đỏ, ngứa ngáy, khí hư có mùi hôi tanh và màu bất thường.

Viêm nang lông

Viêm nang lông là tình trạng mà các nang lông bị nhiễm trùng và hình thành những nốt sẩn nhỏ. Vấn đề này thường xảy ra ở môi ngoài âm hộ (môi lớn).

U nang tuyến Bartholin

Tuyến Bartholin là các tuyến nằm ở hai bên cửa âm đạo và có nhiệm vụ sản xuất dịch bôi trơn. Khi các tuyến này bị tắc nghẽn thì dịch sẽ ứ lại và hình thành u nang. U nang tuyến Bartholin thường chỉ gây đau khi bị nhiễm trùng.

Nhiễm trichomonas

Nhiễm trichomonas là một bệnh nhiễm trùng lây qua đường tình dục phổ biến do ký sinh trùng trichomonas vaginalis (trùng roi âm đạo) gây ra. Các triệu chứng gồm có dịch tiết âm đạo có màu trắng xám hoặc vàng xanh, có bọt, mùi hôi, đau rát khi đi tiểu và khi quan hệ tình dục, ngứa ngáy, sưng đỏ ở bộ phận sinh dục, chảy máu âm đạo bất thường và đi tiểu nhiều. Trong một số trường hợp, người bệnh còn bị đau bụng dưới.

Co thắt âm đạo

Co thắt âm đạo là hiện tượng cơ âm đạo co thắt một cách không tự chủ khi có vật thâm nhập vào từ bên ngoài, ví dụ như khi quan hệ tình dục, khi khám phụ khoa hoặc khi đặt tampon và cốc nguyệt san. Một số yếu tố đóng góp gây co thắt âm đạo là tâm lý lo lắng, căng thẳng hoặc có tiền sử bị lạm dụng, chấn thương tình dục.

Ung thư âm hộ

Ung thư âm hộ là một bệnh ung thư hiếm gặp và tiến triển chậm. Một số yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư âm hộ gồm có:

• Tân sinh trong biểu mô âm hộ (vulvar intraepithelial neoplasia)
• Nhiễm HPV
• Từng bị mụn cóc sinh dục

Ung thư âm hộ có các dấu hiệu như:

• Ngứa ngáy dai dẳng
• Chảy máu âm đạo bất thường, ví dụ như chảy máu ngoài kỳ kinh hoặc sau mãn kinh
• Vùng da âm hộ trở nên dày, cứng và chuyển màu
• Nổi cục hoặc có vết loét

Các bệnh gây đau mãn tính

Trong số những phụ nữ bị đau âm hộ thì có nhiều người còn mắc phải một hoặc một số bệnh gây đau mãn tính khác như:

• Đau cơ xơ
• Viêm bàng quang kẽ
• Hội chứng ruột kích thích

Mãn kinh còn có thể bị đau âm hộ không?

Bất cứ phụ nữ nào cũng đều có thể bị đau âm hộ. Hiện tượng này có thể xảy ra vào giai đoạn tiền mãn kinh, mãn kinh hoặc thậm chí sau mãn kinh do các nguyên nhân tương tự như ở độ tuổi sinh sản.

Đau âm hộ trong thời kỳ mãn kinh thường có liên quan đến nồng độ estrogen thấp. Các triệu chứng khác còn có khô âm đạo và teo âm đạo.

Phương pháp điều trị

Phương pháp điều trị đau âm hộ trong kỳ kinh nguyệt phụ thuộc vào nguyên nhân gây đau.

Đau âm hộ mãn tính

Vì chưa xác định được nguyên nhân cụ thể gây đau âm hộ mãn tính nên không thể điều trị được dứt điểm mà chỉ có thể khắc phục các triệu chứng. Có thể chườm mát, dùng thuốc gây tê hoặc thuốc nội tiết tố tại chỗ đẻ làm dịu cơn đau. Trong một số trường hợp, thuốc chống trầm cảm hoặc thuốc chống động kinh có thể giúp làm giảm triệu chứng.

Nhiễm nấm âm đạo

Nhiễm nấm âm đạo cần được điều trị bằng thuốc trị nấm. Có thể dùng các loại thuốc trị nấm tại chỗ dạng bôi hoặc viên đặt. Nhưng nếu chưa bao giờ bị nhiễm nấm âm đạo trước đây và không chắc các triệu chứng có phải là vấn đề này hay không thì cần đi khám để bác sĩ kê thuốc. Thuốc trị nấm không có tác dụng điều trị các nguyên nhân gây đau và ngứa ngáy âm hộ khác.

Nhiễm khuẩn âm đạo

Nhiễm khuẩn âm đạo cần được điều trị bằng thuốc kháng sinh.

Cả nhiễm khuẩn và nhiễm nấm đều có thể điều trị được ngay trong kỳ kinh nguyệt. Nhưng nếu dùng thuốc bôi hoặc thuốc đặt thì không nên dùng tampon vì tampon sẽ thấm hút một phần thuốc và làm giảm hiệu quả. Thay vào đó nên dùng băng vệ sinh.

Viêm nang lông

Viêm nang lông thường tự khỏi. Trong lúc chờ thì có thể chườm ấm để giảm sưng đau.

U nang tuyến Bartholin

U nang tuyến Bartholin thường không gây đau, trừ khi bị nhiễm trùng. Trong những trường hợp này thì sẽ có thể cần dẫn lưu và cắt bỏ u nang.

Nhiễm trichomonas

Nhiễm trichomonas cần điều trị bằng thuốc kháng sinh, ví dụ như metronidazole. Vì đây là bệnh lây truyền qua đường tình dục nên cả hai người đều phải điều trị để tránh lây qua lại cho nhau.

Co thắt âm đạo

Một số cách để điều trị co thắt âm đạo:

• Bài tập Kegel để củng cố cơ sàn chậu và giúp kiểm soát các cơn co thắt cơ
• Sử dụng dụng cụ nong âm đạo để mở rộng ống âm đạo, giúp cơ trở nên linh hoạt và dễ thâm nhập hơn
• Trị liệu tâm lý nếu nguyên nhân là do lo âu, căng thẳng hoặc từng bị lạm dụng, chấn thương tình dục

Ung thư âm hộ

Các giải pháp để điều trị ung thư âm hộ gồm có:

• Phẫu thuật
• Xạ trị
• Hóa trị
• Liệu pháp miễn dịch

Biện pháp phòng ngừa

Nếu bị đau âm hộ đều đặn mỗi khi đến tháng thì hãy thử chuyển từ tampon hoặc cốc nguyệt san sang băng vệ sinh để xem vấn đề có cải thiện hay không. Nếu đã sử dụng băng vệ sinh mà vẫn bị đau rát, khó chịu thì có thể là do bị dị ứng, kích ứng với hóa chất có trong sản phẩm và hãy thử dùng loại khác xem sao.

Dưới đây là một số cách để ngăn ngừa tình trạng đau âm hộ:

• Mặc đồ lót rộng rãi và có chất liệu cotton thoáng khí
• Không mặc quần bó sát
• Tránh các hoạt động gây áp lực lên vùng âm hộ như đạp xe, đặc biệt là vào kỳ kinh nguyệt
• Không ngâm trong nước nóng quá lâu vì điều này sẽ gây khô, khiến niêm mạc âm đạo nhạy cảm, phá vỡ sự cân bằng hệ vi sinh vật trong âm đạo và dễ gây viêm nhiễm
• Không thụt rửa
• Không dùng xịt khử mùi và các sản phẩm có mùi thơm cho vùng kín
• Không dùng xà phòng để vệ sinh vùng kín mà chỉ cần rửa bằng nước sạch là đủ
• Sau khi tắm, thấm khô và bôi kem dưỡng ẩm lên vùng âm hộ để làm mềm da, giảm khô và ngăn kích ứng. Lưu ý, chỉ bôi ở khu vực bên ngoài, không bôi vào trong âm đạo
• Sử dụng gel bôi trơn khi quan hệ tình dục để làm giảm ma sát và đau rát. Nên chọn gel bôi trơn gốc nước hoặc silicone, không dùng gel bôi trơn gốc dầu và các sản phẩm có chứa cồn, mùi thơm

Khi nào cần đi khám?

Khi tình trạng đau âm hộ kéo dài dai dẳng, đặc biệt là khi còn có các dấu hiệu bất thường khác thì cần đi khám bác sĩ. Hầu hết nguyên nhân gây đau âm hộ đều có thể điều trị được một cách dễ dàng. Nhưng nếu không được điều trị đúng cách thì một số nguyên nhân, ví dụ như nhiễm trùng nấm men và bệnh lây truyền qua đường tình dục có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.

Sau khi hỏi về các triệu chứng và lấy bệnh sử, bác sĩ sẽ khám lâm sàng để tìm những dấu hiệu bất thường. Có thể sẽ cần lấy mẫu dịch tiết âm đạo để phát hiện nhiễm vi khuẩn hoặc nấm men. Sau khi chẩn đoán nguyên nhân, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị thích hợp.

Tóm tắt bài viết

Mặc dù thường không phải vấn đề đáng ngại và có thể điều trị được nhưng đau âm hộ mãn tính sẽ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, đặc biệt là vào kỳ kinh nguyệt – khoảng thời gian mà cơ thể vốn đã có nhiều triệu chứng khó chịu.

Cho dù xảy ra vào bất cứ thời điểm nào trong tháng thì cũng nên đi khám bác sĩ nếu bị đau âm hộ dai dẳng.