Khô âm đạo sau sinh: Nguyên nhân và cách khắc phục

Nội dung chính của bài viết

• Khô âm đạo sau khi sinh xong là hiện tượng hoàn toàn bình thường. 

• Nguyên nhân gây ra tình trạng này là phụ nữ sau khi sinh xong có sự thay đổi nội tiết tố. Ngoài ra, bệnh viêm tuyến giáp sau sinh cũng khiến cho âm đạo bị khô.

• Khô âm đạo khiến cho việc thâm nhập khi quan hệ tình dục trở nên đau đớn, khó chịu và thậm chí chảy máu.

• Tất cả những vấn đề này thường chỉ là tạm thời và sẽ biến mất khi nồng độ estrogen trở lại bình thường.

Giới thiệu

Cơ thể phụ nữ phải trải qua rất nhiều thay đổi trong suốt quá trình mang thai. Một số những thay đổi này có thể tiếp tục cho đến tận sau khi sinh. Trong một khảo sát vào năm 2018 được thực hiện trên 832 phụ nữ sau sinh, 43% trong số đó bị khô âm đạo trong thời gian lên đến 6 tháng sau khi sinh. Như vậy đủ để thấy hiện tượng này phổ biến đến mức độ nào.

Khô âm đạo khiến cho việc thâm nhập khi quan hệ tình dục trở nên đau đớn, khó chịu và thậm chí chảy máu nhưng vấn đề này hoàn toàn có thể khắc phục được.

Vậy đâu là nguyên nhân gây khô âm đạo sau sinh và cần khắc phục bằng cách nào?

Nguyên nhân

Sự thay đổi nội tiết tố

Nguyên nhân khiến cho âm đạo bị khô sau khi sinh con là do sự thay đổi nồng độ nội tiết tố (hormone), đặc biệt là estrogen và progesterone.

Estrogen và progesterone là hai nội tiết tố nữ được sản xuất chủ yếu trong buồng trứng với nhiều vai trò khác nhau. Hai hormone này kích hoạt nhiều sự thay đổi ở cơ thể trong giai đoạn dậy thì, gồm có sự phát triển tuyến vú và bắt đầu có kinh nguyệt.

Esstrogen và progesterone còn làm cho lớp niêm mạc tử cung dày lên trong chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng để chuẩn bị cho trứng sau thụ tinh sẽ bám vào và phát triển thành bào thai. Nếu trứng không được thụ tinh thì nồng độ estrogen và progesterone sẽ giảm đi và niêm mạc tử cung sẽ bị bong ra, tạo thành hiện tượng hàng kinh mà phụ nữ trải qua mỗi tháng. Khi trứng được thụ tinh và mang thai thì nồng độ estrogen và progesterone sẽ tăng cao trong suốt thai kỳ. Thay vì bị bong ra, niêm mạc tử cung sẽ phát triển thành nhau thai. Nhau thai cũng bắt đầu sản xuất estrogen và progesterone.

Nồng độ estrogen và progesterone sẽ giảm đáng kể sau khi sinh con. Hai hormone này sẽ trở về mức trước khi mang thai trong vòng 24 tiếng sau sinh. Tuy nhiên, cơ thể sẽ tiếp tục giảm sản sinh estrogen nếu như cho con bú vì estrogen gây cản trở sự sản xuất sữa.

Estrogen rất quan trọng đối với sự hưng phấn tình dục vì hormone này giúp làm tăng lưu lượng máu đến bộ phận sinh dục và kích thích bôi trơn âm đạo. Thiếu hụt estrogen là nguyên nhân gây ra nhiều vấn đề mà phụ nữ gặp phải sau khi sinh, gồm có bốc hỏa, đổ mồ hôi về đêm và khô âm đạo.

Có thể sử dụng liệu pháp estrogen (dạng viên uống, miếng dán hoặc kem bôi) để khắc phục những vấn đề này nhưng việc bổ sung estrogen có thể làm tăng nguy cơ ung thư và các vấn đề sức khỏe khác, chẳng hạn như hình thành cục máu đông.

Nếu có ý định điều trị bằng liệu pháp estrogen thì cần nói chuyện với bác sĩ để được tư vấn về những lợi ích và rủi ro tiềm ẩn. Loại liệu pháp estrogen phổ biến nhất là dùng kem bôi trong thời gian ngắn.

Viêm tuyến giáp sau sinh

Một nguyên nhân khác gây khô âm đạo sau sinh là viêm tuyến giáp.

Tuyến giáp là cơ quan sản xuất các hormone có vai trò quan trọng đối với nhiều chức năng khác nhau của cơ thể, bao gồm cả quá trình trao đổi chất. Tuy nhiên, khi bị viêm thì tuyến giáp sẽ sản xuất ra quá nhiều hoặc quá ít các hormone tuyến giáp (triiodothyronine và thyroxine).

Các triệu chứng của viêm tuyến giáp sau sinh gồm có:

• Người run rẩy
• Đánh trống ngực
• Cáu gắt
• Khó ngủ
• Dễ tăng cân
• Người mệt mỏi
• Dễ cảm thấy lạnh
• Buồn bã, bồn chồn
• Khô da
• Khô âm đạo

Nếu gặp những triệu chứng này hoặc bất kỳ hiện tượng bất thường nào khác thì rất có thể là đã bị viêm tuyến giáp sau sinh. Ước tính cứ 10 phụ nữ thì có một người bị vấn đề này.

Phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào loại viêm tuyến giáp sau sinh mắc phải. Với những trường hợp tuyến giáp sản xuất quá nhiều hormone thì sẽ cần dùng thuốc chẹn beta để làm giảm các triệu chứng. Nếu như tuyến giáp hoạt động kém và sản xuất ra quá ít hormone thì sẽ cần đến liệu pháp thay thế hormone tuyến giáp.

Nếu viêm tuyến giáp sau sinh là nguyên nhân gây khô âm đạo thì tình trạng này sẽ tự hết khi chức năng tuyến giáp trở lại bình thường, thường là trong vòng từ 12 đến 18 tháng.

Dấu hiệu, triệu chứng

Sinh nở và khô âm đạo sau sinh sẽ khiến cho mô âm đạo trở nên mỏng đi, kém đàn hồi và dễ bị tổn thương hơn. Âm đạo cũng sẽ dễ bị viêm, gây triệu chứng nóng rát, sưng đỏ và ngứa ngáy.

Do những thay đổi này nên sẽ bị đau đớn hoặc thậm chí chảy máu từ âm đạo khi quan hệ tình dục sau sinh. Tuy nhiên, tất cả những vấn đề này thường chỉ là tạm thời và sẽ biến mất khi nồng độ estrogen trở lại bình thường.

Biện pháp khắc phục

Có thể khắc phục tình trạng đau đớn, khó chịu do khô âm đạo sau sinh gây ra bằng những biện pháp dưới đây:

• Sử dụng gel bôi trơn khi quan hệ để giảm ma sát và đau đớn. Nếu sử dụng bao cao su thì không dùng gel bôi trơn gốc dầu vì có thể làm hỏng bao cao su.
• Hỏi bác sĩ về việc dùng các loại kem bôi estrogen, ví dụ như estrogen liên hợp (conjugated estrogens) hoặc estradiol.
• Dùng kem dưỡng ẩm âm đạo vài ngày một lần theo hướng dẫn.
• Uống nhiều nước. Khi cơ thể có đủ nước, âm đạo cũng sẽ được bôi trơn tốt hơn.
• Không thụt rửa vì thụt rửa có thể gây kích ứng mô âm đạo nhạy cảm, phá vỡ sự cân bằng pH và hệ vi sinh vật trong âm đạo.
• Dành thêm thời gian cho màn dạo đầu và thử các kỹ thuật, tư thế khác nhau

Dấu hiệu cần đi khám

Nếu các vấn đề sau sinh kéo dài dai dẳng, đau đớn dữ dội hoặc nhận thấy có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào ở cơ thể thì đều nên đi khám bác sĩ.

Đau đớn khi quan hệ tình dục có thể là triệu chứng của nhiều vấn đề khác nhau như nhiễm trùng, tiểu đường, co thắt âm đạo (hiện tượng âm đạo co thắt không tự chủ khi có vật thâm nhập vào từ bên ngoài),… nên không được chủ quan khi thấy những hiện tượng không bình thường.