Nên ăn uống như thế nào để trị mụn trứng cá?

Nội dung chính trong bài

• Mụn trứng cá là một vấn đề về da có biểu hiện đặc trưng là nổi mụn trên bề mặt da hoặc ẩn bên dưới bề mặt da. Có nhiều loại mụn trứng cá, gồm có mụn đầu trắng, mụn đầu đen và mụn viêm.
• Mụn trứng cá hình thành khi lỗ chân lông bị bít tắc bởi tế bào da chết và dầu thừa. Mụn trứng cá xảy ra phổ biến nhất ở độ tuổi dậy thì vì đây là giai đoạn mà sự thay đổi nội tiết tố (hormone) trong cơ thể khiến các tuyến bã nhờn trong da tiết ra nhiều dầu hơn.
• Một số nghiên cứu cho thấy rằng chế độ ăn uống lành mạnh có thể giúp ngăn ngừa và trị mụn trứng cá. Cụ thể, ăn nhiều thực phẩm giàu các chất dinh dưỡng như carb phức tạp, kẽm, vitamin A, vitamin E, axit béo omega-3 và chất chống oxy hóa sẽ có lợi cho những người dễ bị mụn.

Mụn trứng cá là gì?

Mụn trứng cá là một vấn đề về da xảy ra khi lỗ chân lông bị bít tắc bởi tế bào da chết và dầu thừa, gây nổi mụn trên bề mặt da hoặc ẩn bên dưới da. Mụn trứng cá có thể hình thành ở bất cứ đâu trên cơ thể nhưng phổ biến nhất là ở mặt, cổ, lưng và vai.

Sự hình thành mụn trứng cá thường được kích hoạt bởi sự thay đổi nội tiết tố (hormone) trong cơ thể. Vì vậy nên vấn đề về da này xảy ra phổ biến nhất ở độ tuổi dậy thì.

Mụn trứng cá sẽ tự biến mất mà không cần điều trị nhưng mụn mới sẽ xuất hiện bất cứ lúc nào, có thể vẫn ở vị trí cũ hoặc ở những vị trí khác. Mụn trứng cá không gây hại đến sức khỏe nhưng mụn nặng có thể gây đau đớn, ảnh hưởng nhiều đến vẻ bề ngoài, tác động tiêu cực đến tinh thần và để lại sẹo trên da.

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng mụn mà có thể chọn không điều trị, dùng các sản phẩm không kê đơn, thuốc trị mụn kê đơn hoặc các liệu pháp điều trị chuyên sâu.

Nguyên nhân gây mụn trứng cá

Để hiểu mụn trứng cá hình thành như thế nào thì trước hết cần hiểu về cấu trúc làn da. Bề mặt da gồm có rất nhiều các lỗ nhỏ liên kết với các tuyến bã nhờn ở bên dưới da.

Những lỗ này được gọi là lỗ chân lông. Các tuyến bã nhờn tiết ra dầu hay còn gọi là bã nhờn. Dầu do tuyến bã nhờn tiết ra sẽ được đưa lên bề mặt da qua nang lông để giữ ẩm cho da.

Dầu còn đưa các tế bào da chết trong nang lông lên bề mặt da và sau đó các tế bào này sẽ bị loại bỏ khi ra mồ hôi hoặc khi chúng ta rửa mặt, nhờ đó ngăn ngừa tế bào chết tích tụ và gây tắc nghẽn lỗ chân lông.

Mụn trứng cá hình thành khi các lỗ chân lông bị tắc nghẽn bởi các tế bào da chết, dầu thừa và đôi khi là cả vi khuẩn. Ở độ tuổi dậy thì, những thay đổi về nội tiết tố khiến cho các tuyến bã nhờn tiết ra nhiều dầu hơn và điều này làm tăng nguy cơ bị mụn trứng cá.

Có 3 loại mụn trứng cá chính là:

• Mụn đầu trắng: là lỗ chân lông bị tắc nghẽn và đóng lại. Mụn đầu trứng có đặc điểm là nốt nhỏ hơi nhô lên bề mặt da, cứng, không đau và có đầu màu trắng.
• Mụn đầu đen: là lỗ chân lông bị tắc nghẽn nhưng mở, khiến cho bã nhờn tích tụ tiếp xúc với không khí và bị oxy hóa chuyển sang màu đen. Mụn đầu đen có đặc điểm là những đốm đen nhỏ trên bề mặt da.
• Mụn viêm: hình thành do sự tích tụ dầu thừa, vi khuẩn và tế bào da chết gây viêm ở bên dưới da (phản ứng của cơ thể với vi khuẩn). Mụn viêm có đặc điểm là sưng đỏ, đau và có mủ trắng ở chính giữa.

Chế độ ăn uống ảnh hưởng đến làn da như thế nào?

Những gì mà chúng ta ăn uống hàng ngày có ảnh hưởng đến mọi cơ quan của cơ thể, bao gồm cả cơ quan lớn nhất, đó là làn da. Một trong những loại thực phẩm có tác động tiêu cực đến sức khỏe làn da và làm tăng nguy cơ bị mụn trứng cá là những thực phẩm có chỉ số đường huyết (GI) cao, có nghĩa là khiến cho lượng đường trong máu tăng nhanh sau khi ăn.

Lượng đường trong máu tăng cao nhanh chóng sẽ kích thích cơ thể tiết ra một loại hormone có tên là insulin. Nồng độ insulin cao trong máu sẽ khiến các tuyến bã nhờn tiết ra nhiều dầu hơn và điều này góp phần gây hình thành mụn trứng cá.

Một số loại thực phẩm có thể khiến lượng đường và nồng độ insulin trong máu tăng đột biến gồm có cơm trắng, bánh mì trắng và đường.

Những loại thực phẩm này có điểm chung là đều chứa carb đơn giản (simple carb).

Theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí The Journal of Clinical and Aesthetic Dermatology, sô cô la cũng được cho là có thể làm trầm trọng thêm tình trạng mụn trứng cá nhưng không phải ai cũng gặp phải điều này khi ăn sô cô la. (1)

Các nghiên cứu khác đã tìm ra mối liên hệ giữa một chế độ ăn uống không lành mạnh và mụn trứng cá. Chế độ ăn uống này gồm chủ yếu các loại thực phẩm chứa nhiều:

• Carb đơn giản
• Thực phẩm từ sữa
• Chất béo bão hòa
• Chất béo chuyển hóa

Theo nghiên cứu được công bố trên tạp chí Journal of Clinical, Cosmetic and Investigational Dermatology, những loại thực phẩm này kích thích sự sản xuất các hormone khiến tuyến bã nhờn trong da tạo ra nhiều dầu và tạo điều kiện cho sự hình thành mụn trứng cá.

Các nhà nghiên cứu cũng đã phát hiện ra rằng chế độ ăn không lành mạnh nói trên còn làm tăng mức độ phản ứng viêm trong cơ thể và điều này cũng góp phần gây mụn trứng cá.

Những loại thực phẩm giúp ngăn ngừa và trị mụn

Ăn các loại thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp chứa carb phức tạp (complex carb) có thể làm giảm nguy cơ mụn trứng cá. Carb phức tạp có trong các loại thực phẩm như:

• Các loại ngũ cốc nguyên hạt
• Các loại đậu
• Trái cây và rau củ tươi

Thực phẩm có chứa các chất dưới đây cũng có lợi cho làn da vì có tác dụng giảm viêm:

• Kẽm
• Vitamin A và E
• Chất chống oxy hóa

Một số loại thực phẩm cụ thể thân thiện với làn da gồm có:

• Trái cây và rau củ màu vàng và cam như cà rốt, quả mơ, bí ngô và khoai lang
• Rau xanh, đặc biệt là những loại rau màu xanh đậm như cải kale, bông cải xanh và cải ngọt
• Cà chua
• Quả việt quất
• Bánh mì nguyên cám
• Gạo lứt
• Hạt quinoa (diêm mạch)
• Thịt gà
• Các loại hạt như hạt bí
• Các loại đậu như đậu xanh, đậu trắng và đậu Hà Lan
• Cá hồi, cá thu và các loại cá béo khác
• Các loại quả hạch như óc chó, mắc ca, hạnh nhân

Tuy nhiên, cần lưu ý, cơ thể của mỗi người là khác nhau và một loại thực phẩm có thể giúp giảm mụn ở người này nhưng lại gây nổi mụn ở người khác. Do đó, tốt nhất là nên tự mình theo dõi chế độ ăn uống và tình trạng da để xác định những thực phẩm nào nên ăn và những thực phẩm nào nên tránh.

Cần tuyệt đối tránh những thực phẩm mà bản thân bị dị ứng hoặc nhạy cảm vì ăn những thực phẩm này sẽ gây ra những vấn đề nghiêm trọng hơn mụn trứng cá.

Kết quả nghiên cứu

Dưới đây là kết quả một số nghiên cứu về lợi ích của chế độ ăn đường huyết thấp và một số chất dinh dưỡng đối với tình trạng mụn trứng cá.

Chế độ ăn đường huyết thấp

Một số nghiên cứu gần đây đã cho thấy rằng chế độ ăn gồm chủ yếu các loại thực phẩm có chỉ số đường huyết thấp hay thực phẩm có ít hoặc không có carb đơn giản, có thể ngăn ngừa và cải thiện tình trạng mụn trứng cá. Một nghiên cứu được thực hiện tại Hàn Quốc đã chỉ ra rằng việc thực hiện theo chế độ ăn uống đường huyết thấp trong vòng 10 tuần có thể cải thiện đáng kể tình trạng mụn.

Trong một nghiên cứu khác được công bố trên Tạp chí của Học viện Da liễu Hoa Kỳ (the American Academy of Dermatology), các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng việc duy trì chế độ ăn uống đường huyết thấp và giàu protein trong 12 tuần vừa giúp giảm mụn trứng cá ở nam giới và vừa có tác dụng giảm cân. (2)

Kẽm

Các nghiên cứu đã cho thấy rằng ăn nhiều thực phẩm giàu kẽm giúp ngăn ngừa và trị mụn trứng cá. Một số loại thực phẩm giàu kẽm gồm có:

• Các loại hạt như hạt bí
• Các loại quả hạch như hạt điều
• Thịt bò, thịt lợn, thịt gà
• Hạt quinoa
• Các loại đậu
• Ngũ cốc nguyên hạt
• Các loại hải sản như hàu và cua

Trong một nghiên cứu được công bố trên tạp chí BioMed Research International Journal, các nhà nghiên cứu đã đánh giá mối liên hệ giữa nồng độ kẽm trong máu và mức độ nghiêm trọng của tìn trạng mụn trứng cá. Kẽm là một khoáng chất quan trọng đối với sức khỏe làn da, ngoài ra còn tham gia vào quá trình trao đổi chất và điều hòa nồng độ hormone.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những người có nồng độ kẽm trong máu thấp bị mụn trứng cá nặng hơn so với những người có nồng độ kẽm cao hơn. (3)

Vitamin A và E

Trong một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Journal of Cutaneous and Ocular Toxicology, các nhà nghiên cứu đã nhận thấy rằng nồng độ vitamin A và E trong máu cũng có liên quan đến mức độ nghiêm trọng của mụn trứng cá. Cụ thể, những người có nồng độ hai vitamin này ở mức thấp bị mụn trứng cá nặng hơn. (4)

Cũng theo nghiên cứu này, những người bị mụn trứng cá có thể giảm mụn bằng cách ăn nhiều thực phẩm giàu vitamin A và vitamin E. Tuy nhiên, cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi uống bổ sung vitamin A. Bổ sung vitamin A quá liều sẽ dẫn đến ngộ độc và gây ra tổn thương vĩnh viễn cho các cơ quan chính của cơ thể.

Chất chống oxy hóa và axit béo omega-3

Axit béo omega-3 là một loại chất béo có trong một số loại thực phẩm có nguồn gốc từ thực vật và nguồn protein động vật, chẳng hạn như cá và trứng.

Chất chống oxy hóa là các hợp chất có khả năng trung hòa gốc tự do trong cơ thể. Khi kết hợp cùng với nhau, axit béo omega-3 và chất chống oxy hóa có tác dụng kháng viêm.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc bổ sung axit béo omega-3 và chất chống oxy hóa có thể làm giảm mụn trứng cá.

Một nghiên cứu được công bố trên Lipid in Health and Disease cho thấy rằng những người uống bổ sung axit béo omega-3 và chất chống oxy hóa hàng ngày vừa ít bị mụn hơn và vừa có sức khỏe tinh thần tốt hơn. (5)

Vì mụn trứng cá có thể tác động tiêu cực đến tinh thần nên việc bổ sung axit béo omega-3 và chất chống oxy hóa sẽ rất có lợi cho những người đang bị vấn đề này.

Tóm tắt bài viết

Nghiên cứu cho thấy một số loại thực phẩm có thể giúp trị mụn trứng cá và cải thiện sức khỏe làn da. Tuy nhiên, không có bất kỳ một loại thực phẩm nào có thể chữa khỏi dứt điểm vấn đề về da này. Trước khi uống bổ sung bất kỳ chất này thì nên tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn cách sử dụng và liều lượng an toàn.

Chế độ ăn uống tốt nhất để đối phó với mụn trứng cá là một chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng, nhiều rau củ quả tươi, thực phẩm giàu protein và ngũ cốc nguyên hạt.