Định lượng sắt chưa bão hòa huyết thanh - Bộ y tế 2017

I. NGUYÊN LÝ

• UIBC là lượng sắt có thể gắn thêm tối đa vào phân tử transferrin. Được định lượng theo phương pháp đo quang so màu bằng: Cho thuốc thử trong đó có chứa một lượng sắt cao đã biết trước nồng độ vào mẫu huyết thanh cần định lượng. Khi đó, sắt trong thuốc thử sẽ gắn thêm tối đa lên phân tử transferrin cho đến khi phân tử transferrin đã bão hòa hết. Đo lại lượng sắt còn dư trong mẫu phản ứng, từ đó tính được lượng sắt đã tham gia phản ứng gắn trên phân tử transferrin. Lượng sắt tính được chính là lượng sắt chưa bão hòa huyết thanh.
• UIBC được chỉ định trong các trường hợp cần khảo sát bilan về sắt và theo dõi điều trị cho các trường hợp thiếu máu hồng cầu nhỏ.

II. CHỈ ĐỊNH

•  Giống như chỉ định độ bão hòa transferrin huyết thanh
•  Phối hợp với transferrin receptor hòa tan để chẩn đoán sớm thiếu sắt

III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH:

Không có chống chỉ định

IV. CHUẨN BỊ

1. Người thực hiện

01 Cán bộ đại học chuyên ngành Hóa sinh và một KTV

2. Phương tiện, hóa chất

2.1. Phương tiện

•  Các máy phân tích hóa sinh như: AU 680, 640, 2.700, 5.800 và một số máy khác;
•  Máy ly tâm;
•  Tủ lạnh để bảo quản hóa chất và bảo quản QC, mẫu bệnh phẩm;
•  Pipet các loại, ống sample cup;
•  Ống nghiệm, đầu côn xanh và vàng;
•  Giá đựng ống nghiệm;
•  Nước cất 2 lần.

2.2. Hóa chất

• Thuốc thử 1 (R1): Rất độc, chứa thiourea 175mmol/L, Tris Buffer (pH 8.1) 180 mmol/L.
•  Thuốc thử 1a (R1a): Gây dị ứng, chứa clorua hydroxylammonium 36 mmol/L.
•  Thuốc thử 2 (R2): Chứa clorua hydroxylammonium, Nitroso-PSAP 176 μmol/L.
•  Thuốc thử 2a (R2a): Iron 6.9 μmol/L.

2.3. Chuẩn bị hóa chất

• R1: toàn bộ thuốc thử R1a phải được chuyển vào thuốc thử R1. Trộn đều bằng cách đảo ngược nhẹ nhàng trước khi đặt trên khay hóa chất của máy.
• R2: Toàn bộ thuốc thử R2a phải được chuyển vào lọ thuốc thử R2.

- Trộn đều bằng cách đảo ngược nhẹ nhàng trước khi đặt trên khay hóa chất .

- Các mẫu QC được lấy từ huyết thanh của người tự nguyện khỏe mạnh đã sàng lọc các yếu tố nguy cơ gây nhiễm HIV, viêm gan B, C,..

- Hóa chất được ổn định đến ngày ghi trên nắp hộp với điều kiện không mở nắp và bảo quản ở nhiệt độ 2-8oC. Không được để trong ngăn đá của tủ lạnh

2.3. Các dụng cụ tiêu hao khác

•  ống nghiệm;
•  Găng tay, khẩu trang, nước rửa tay, khăn lau tay;
•  Bông , cồn sát trùng, bơm kim tiêm lấy máu.

3. Người bệnh

•  Cần giải thích cho người bệnh và người nhà người bệnh về mục đích của xét nghiệm.
•  Người bệnh cần phối hợp để lấy máu theo đúng yêu cầu về thời gian và số lượng.

4. Phiếu xét nghiệm

Thực hiện theo y lệnh của bác sỹ lâm sàng trên phiếu xét nghiệm.

V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

1. Lấy bệnh phẩm

• Thực hiện trên mẫu máu: Dùng huyết thanh hoặc huyết tương chống đông bằng lithium heparin.
• Tính ổn định của mẫu: Huyết thanh và huyết tương ổn trong 1 tuần khi bảo quản ở 2 đến 8°C và 3 tháng khi bảo quản (-20)oC.
• Cần tách huyết thanh và huyết tương ngay sau khi lấy máu để tránh tình trạng tan máu vỡ hồng cầu.
• Mẫu cần phải được thực hiện vào buổi sáng từ các người bệnh trong tình trạng đói, vì giá trị sắt có thể giảm xuống 30% trong suốt thời gian trong ngày.

2. Tiến hành kỹ thuật

2.1. Chuẩn bị máy phân tích

•  Dựng đường chuẩn: dựa trên chuẩn 2 điểm với các nồng độ chuẩn khác nhau. Dựng lại đường cong chuẩn sau mỗi 2 tuần.
•  Phân tích QC: ở cả 2 level. Khi QC đạt mới tiến hành phân tích mẫu.

2.2. Phân tích mẫu

• Mẫu bệnh phẩm nên được tiến hành phân tích trong vòng 2h.
• Mẫu sau khi ly tâm chuyển vào khay đựng bệnh phẩm trên máy phân tích.
• Đánh số (hoặc ID của người bệnh); chọn test và vận hành theo protocol máy sẽ tự động phân tích.

VI. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ

Trị số tham khảo: Giá trị bình thường ở người khỏe mạnh là 21 - 84μmol/L.

VII. NHỮNG SAI SÓT VÀ XỬ TRÍ

•  Các yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả khi: Mẫu máu bị huyết tán, nồng độ bilirubin > 200mg/L. Triglycerid máu >5 mmol/L
•  Xử trí: Khi lấy máu tránh gây vỡ hồng cầu, mẫu bị vỡ hồng cầu nên loại lấy mẫu máu khác thay thế.