Định lượng Salicylate - Bộ y tế 2018

TỔNG QUAN:

Salicylate và các dẫn xuất của nó thuộc nhóm thuốc chống viêm giảm đau được sử dụng khá rộng rãi trên lâm sàng. Việc sử dung với liều lượng lớn va dùng cho trẻ nhỏ có thể gây ngộ độc. Ngộ độc salicylate có thể gây rối loạn hệ thống thần kinh trung ương, hệ thống tiêu hóa dạ dày, ruột hay suy thận. Quá liều salicylate là một cấp cứu nội khoa và cần thiết phải xác định nhanh, kịp thời nồng độ salicylate trong máu

I. NGUYÊN LÝ

Phương pháp enzymatic

• Salicylate hydroxylase xúc tác púa trình chuyển salicylate và NADH thành catechol và NAD+ với sự tham gia của oxy ở bước sóng 340 nm. Sự giảm nồng độ NADH thành NAD liên quan trực tiếp với nồng độ salicylate trong bệnh phẩm

II. CHUẨN BỊ

1. Người thực hiện:

•  1 cán bộ đại học có thẩm quyền ký duyệt kết quả;
•  1 KTV chuyên ngành hóa sinh hoặc người có trình độ phù hợp để thực hiện phân tích đã được đào tạo sử dụng máy phân tích hóa sinh tự động

2. Phương tiện và hóa chất:

2.1. Phương tiện:

•  Máy xét nghiệm hóa sinh tự động
•  Máy ly tâm
•  Tủ lạnh đựng hóa chất, tủ lạnh bảo quản mẫu QC, mẫu bệnh phẩm
•  Pipet các loại, đầu côn xanh, đầu côn vàng
•  Giá đựng ống nghiệm, các ống lấy mẫu, sample cup ...

2.2. Hóa chất:

•  Hóa chất định lượng salicylate
•  Các chất chuẩn, QC, dung dịch pha loãng, dung dịch hệ thống

3. Người bệnh: cần giải thích cho người bệnh và người nhà hiểu về mục đích của việc lấy máu làm xét nghiệm.

4. Phiếu xét nghiệm:

•  Phiếu xét nghiệm theo đúng quy định của Bộ Y tế và bệnh viện
•  Trên phiếu xét nghiệm cần ghi đầy đủ thông tin của người bệnh: họ và tên, tuổi, giới tính, số giường, khoa phòng, chẩn đoán, xét nghiệm cần làm.
•  Trên phiếu xét nghiệm cần có: chữ ký và họ tên bác sĩ chỉ định xét nghiệm, họ tên người lấy mẫu, thời gian chỉ định xét nghiệm và thời gian lấy mẫu bệnh phẩm.

III. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

1. Lấy bệnh phẩm:

• Mẫu bệnh phẩm có thể là huyết thanh hoặc huyết tương. Lấy 3 mL máu tĩnh mạch. Ly tâm 3000 vòng/ phút trong 5 phút, tách lấy huyết thanh hoặc huyết tương. Huyết thanh hoặc huyết tương có thể lưu giữ 14 ngày ở nhiệt độ 4-80C, 6 tháng ở -200C

2. Tiến hành kỹ thuật

•  KIỂM TRA CHẤT LƯỢNG: việc thực hiện nội kiểm chất lượng được diễn ra trước khi thực hiện phân tích mẫu cho người bệnh và tuân thủ theo quy trình nội kiểm chất lượng của phòng xét nghiệm. Vật liệu làm nội kiểm có 2 mức nồng độ khác nhau. Kết quả nội kiểm chất lượng được xem xét theo các quy định của quy trình nội kiểm chất lượng. Chỉ khi nội kiểm chất lượng đạt mới tiến hành phân tích mẫu bệnh phẩm.
•  Thực hiện kỹ thuật trên máy phân tích tự động theo chương trình cài đặt sẵn
•  Lấy và in trả kết quả sau khi đã được người có thẩm quyền duyệt kết quả

IV. NHẬN ĐỊNH KẾT QUẢ

- Giá trị tham chiếu:

•  Mỗi phòng xét nghiệm nên tự thiết lập giá trị tham chiếu riêng cho mình để đảm bảo tính đại diện của mỗi quần thể người bệnh.
•  Liều điều trị: 15-30 mg/dL (1.09-2.17 mmol/L)
• Liều ngộ độc: > 30 mg/dL (> 2.17 mmol/L)
• Gây tử vong: > 70 mg/dL (> 5.07 mmol/L)

- Phục vụ mục đích chẩn đoán, kết quả còn được dựa trên tiền sử sử dụng thuốc của người bệnh, các thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng khác

V. NHỮNG YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG VÀ XỬ TRÍ

• Tuyến tính từ 5.0-100.0 mg/dL
• Với các trường hợp huyết thanh vàng, vỡ hồng cầu hay đục, kết quả có thể giảm 7.5%