Xử trí đột quỵ thiếu máu não giai đoạn cấp

Bác sĩ gia đình

10:58 +07 Thứ năm, 20/10/2022

Đột quỵ thiếu máu não là loại đột quỵ thường gặp nhất, chiếm đến 2⁄3 trường hợp đột quỵ. Đây là tình trạng thiếu máu não cục bộ do tắc nghẽn động mạch não (huyết khối gây ra) và hẹp động mạch não làm giảm lưu lượng tuần hoàn máu trong động mạch não gây hoại tử.

1. Chẩn đoán đột quỵ thiếu máu não cấp

Thang điểm đánh giá đột quỵ (NIHSS) được khuyến khích sử dụng để đánh giá tình trạng khẩn cấp và chẩn đoán đột quỵ thiếu máu não, bao gồm các xét nghiệm kiểm tra sau:

Xét nghiệm máu: Kiểm tra các chỉ số hóa sinh, đông máu, huyết học để đánh giá tình trạng đột quỵ cấp ban đầu. Trước khi sử dụng rtPA đường tĩnh mạch cũng cần kiểm tra chỉ số đường huyết của người bệnh.
Đo điện tâm đồ, kiểm tra troponin: Trên bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não cấp cần thực hiện đo điện tâm đồ cơ bản, kiểm tra troponin và sớm sử dụng rtPA đường tĩnh mạch
Chụp CT hoặc MRI: Để đưa ra quyết định xử trí đột quỵ thiếu máu não cấp, cần tiến hành chụp CT đầu không cản quang hoặc MRI và thực hiện trước khi rtPA tĩnh mạch nhằm mục đích loại trừ đột quỵ xuất huyết não.

2. Xử trí đột quỵ thiếu máu não giai đoạn cấp

Xử trí đột quỵ thiếu máu não cấp bao gồm:

Kiểm soát huyết áp
Điều trị huyết khối tắc mạch
Các điều trị đột quỵ khác

Trong vòng 24 giờ đầu tiên, người bệnh cần được theo dõi tim mạch để kịp thời phát hiện rung nhĩ hoặc rối loạn nhịp và cấp cứu.

Xử trí đột quỵ thiếu máu não giai đoạn cấp

2.1 Điều trị huyết áp

Do rối loạn điều hòa lưu lượng máu não nên không điều trị hạ huyết áp trên bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não cấp trong những trường hợp sau:

Trong 2 lần đo liên tiếp cách nhau trên 15 phút, huyết áp tâm trương trên 120 mmHg hoặc huyết áp tâm thu trên 220 mmHg.
Bệnh nhân có dấu hiệu của nhồi máu cơ tim cấp, tách động mạch chủ, phù phổi, tổn thương não do tăng huyết áp, suy thận, ...
Phẫu thuật lấy huyết khối bằng phương pháp cơ học.

Trong vòng 24 giờ đầu tiên, sử dụng thuốc để làm hạ huyết áp nhưng cần lưu ý thần kinh phải ổn định. Trước khi bắt đầu điều trị tiêu sợi huyết, sử dụng thuốc hạ huyết áp trên bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não giai đoạn cấp cần cân nhắc cụ thể từng trường hợp sau:

Giảm huyết áp tâm thu dưới 185 mmHg và huyết áp tâm trương dưới 110 mmHg trên bệnh nhân cao huyết áp nhưng không đủ điều kiện để tiêu sợi huyết đường tĩnh mạch.
Sau khi dùng rtPA đường tĩnh mạch, duy trì huyết áp ổn định và ở mức thấp dưới 180/105 mmHg trong vòng 24 giờ đầu tiên.
Nếu bệnh nhân không có chỉ định điều trị tiêu sợi huyết, sử dụng thuốc hạ huyết áp cần đạt mục tiêu giảm 15% trong 24 giờ đầu tiên sau khi cơn đột quỵ khởi phát.

2.2 Điều trị huyết khối tắc mạch

Điều trị huyết khối tắc mạch trên bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não cấp có thể bằng một hoặc nhiều phương pháp được kết hợp như sau:

Điều trị rtPA đường tĩnh mạch: Cần xem xét bệnh nhân có đủ điều kiện để sử rtPA đường tĩnh mạch không. Nếu đủ, liều dùng khuyến cáo là 0,9 mg/kg, không vượt quá 90 mg và dùng trong 3 giờ sau khi đột quỵ khởi phát. Sử dụng rtPA cần được thực hiện càng sớm càng tốt, trong vòng 60 phút sau khi nhập viện để hiệu quả điều trị cao.
Tiêu huyết khối tại chỗ: Phần lớn trường hợp đột quỵ thiếu máu não cấp không được chỉ định điều trị tiêu huyết khối tại chỗ, trừ trường hợp có dấu hiệu khởi phát đột quỵ lớn trong vòng 6 giờ, hoặc không thể sử dụng rtPA đường tĩnh mạch khi tắc mạch máu não lớn.
Phẫu thuật lấy huyết khối dưới hướng dẫn chụp mạch bằng thiết bị cơ học có gắn stent: Phương pháp này được chỉ định trong trường hợp đột quỵ nặng hoặc khi sử dụng rtPA đường tĩnh mạch không đạt hiệu quả.
Dùng thuốc kháng kết tập tiểu cầu: Phần lớn bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não được chỉ định dùng thuốc kháng kết tập tiểu cầu là Aspirin trong vòng 24 - 48 giờ sau khi cơn đột quỵ khởi phát với liều khởi đầu là 325 mg. Thuốc kháng kết tập tiểu cầu không được dùng trên bệnh nhân bị hen, mày đay, dị ứng với Aspirin, chảy máu tiêu hóa cấp, thiếu men G6PD và dùng Warfarin.
Dùng thuốc chống đông: Để điều trị đột quỵ thiếu máu não giai đoạn cấp do huyết khối tĩnh mạch não, có thể dùng Heparin hoặc Heparin trọng lượng phân tử thấp, kết hợp với Warfarin. Liều truyền heparin dựa trên cân nặng.

2.3 Các điều trị đột quỵ khác

Dùng thuốc co mạch: Thuốc co mạch được chỉ định nhằm mục đích cải thiện lưu lượng mạch máu não trên bệnh nhân gặp biến chứng thần kinh do hạ huyết áp.
Statin: Statin được chỉ định tại thời điểm khởi phát đột quỵ và tiếp tục được sử dụng điều trị đột quỵ thiếu máu não giai đoạn cấp.
Hỗ trợ oxy và hạ sốt: Duy trì độ bão hòa oxy trên 94% trong trường hợp cần và nên xác định dùng thuốc hạ sốt với những bệnh nhân sốt cao trên 38 độ C.
Truyền dịch, điều trị rối loạn nhịp tim: Truyền tĩnh mạch dung dịch nước muối để bù giảm thể tích và chú ý kiểm soát các rối loạn nhịp tim làm giảm cung lượng tim.
Hạ đường huyết: Sử dụng thuốc hạ đường huyết để duy trì đường huyết về mức bình thường (dưới 60 mg/dL) trên bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não cấp. Bên cạnh đó, cũng chú ý kiểm soát đường huyết để ngăn ngừa tình trạng hạ đường huyết.

3. Chăm sóc, điều trị đột quỵ thiếu máu não cấp

Sau khi xử trí đột quỵ thiếu máu não giai đoạn cấp tại bệnh viện, bệnh nhân được chăm sóc điều trị toàn diện bệnh đột quỵ kết hợp phục hồi chức năng. Nếu nghi ngờ nhiễm trùng phổi, tiết niệu cần chỉ định dùng kháng sinh phù hợp để điều trị.

Nếu bệnh nhân đột quỵ phải nằm bất động trong thời gian dài, để phòng ngừa huyết khối tĩnh mạch sâu nên chỉ định tiêm thuốc chống đông. Trước khi bắt đầu ăn uống, cần đánh giá khả năng nuốt của người bệnh và có thể đặt ống sonde để truyền thức ăn dạng lỏng.

Bệnh nhân đột quỵ thiếu máu não khuyến khích vận động sớm nếu mức độ tổn thương nhẹ để phòng ngừa biến chứng của đột quỵ. Các bệnh lý cấp tính kèm theo được điều trị trong giai đoạn này, đồng thời điều trị dự phòng tái phát sau đột quỵ. Nếu bệnh nhân không thể sử dụng thuốc chống đông, Aspirin hoặc thiết bị băng ép được chỉ định để ngăn ngừa huyết khối tĩnh mạch sâu.

Xử trí đột quỵ thiếu máu não giai đoạn cấp bao gồm hạ huyết áp, điều trị huyết khối gây tắc mạch bằng một hoặc nhiều phương pháp, và các điều trị chung về đột quỵ khác.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ sớm phát hiện các yếu tố gây đột quỵ và chủ động can thiệp sẽ giúp phòng tránh đột quỵ hiệu quả.

Những người mắc các bệnh lý đái tháo đường, tim mạch, mỡ máu càng cần đi khám sức khỏe định kỳ để kiểm soát tình trạng bệnh, không để các chỉ số vượt quá mức nguy hiểm gây ra đột quỵ.

Blog khác của bác sĩ

Người bị cao huyết áp có nên tập gym?

Tập thể dục là “liều thuốc tốt” để kiểm soát huyết áp, nếu tập thể dục thường xuyên huyết áp sẽ dần trở về bình thường và giúp cơ thể khỏe mạnh. Tập gym là hình thức tập thể dục, vậy người bị cao huyết áp có nên tập gym?

Bít tiểu nhĩ: điều trị dự phòng đột quỵ ở bệnh nhân rung nhĩ

Rung nhĩ là rối loạn nhịp tim thường gặp nhất hiện nay và có tỷ lệ mắc tăng dần theo tuổi. Khoảng 4% trường hợp rung nhĩ xảy ra ở các bệnh nhân tuổi 8% bệnh nhân độ tuổi 80 trở lên có rung nhĩ.

Đặt stent trong nhồi máu cơ tim

Đặt stent trong nhồi máu cơ tim là thủ thuật ngoại khoa được áp dụng trong điều trị tim mạch. Đặt stent được chỉ định với trường hợp nhồi máu cơ tim cấp, mạch vành bị tắc hẹp nặng không đáp ứng tốt với điều trị của thuốc.

Phân biệt 5 type nhồi máu cơ tim

Nhồi máu cơ tim hay bệnh động mạch vành cấp tính là một bệnh lý nguy hiểm thường gặp ở người cao tuổi. Tỷ lệ tử vong do các bệnh lý tim mạch vẫn còn cao dù đã có xu hướng giảm so với trước đây. Hiện nay có 5 type nhồi máu cơ tim khác nhau và hay gặp nhất là nhồi máu cơ tim type 1.