Tìm hiểu về viêm amidan và cắt amidan ở trẻ

1. Viêm amidan là gì?

Viêm amidan là tình trạng viêm nhiễm ở amidan, các hạch bạch huyết bị sưng ở cả hai bên thành sau họng. Tình trạng này diễn ra rất phổ biến ở trẻ em.

Amidan lọc sạch mầm bệnh trong cổ họng, nhưng khi virus hoặc vi khuẩn hoạt động quá mạnh có thể khiến amidan sưng to. Khó nuốt và bỏ ăn thường là những dấu hiệu đầu tiên khi trẻ bị viêm amidan mà cha mẹ nhận thấy ở con mình.

Các dấu hiệu cho thấy con bạn có thể bị viêm amidan bao gồm:

• Khó nuốt
• Không muốn ăn
• Đau tai (con bạn có thể kéo tai)
• Đau họng dai dẳng ở trẻ sơ sinh, trẻ mới biết đi hoặc trẻ lớn hơn
• Đau cổ hoặc hàm
• Hôi miệng
• Ngáy hoặc thở bằng miệng khi ngủ
• Sốt và ớn lạnh
• Mất giọng
• Đau đầu
• Chảy nước dãi

Tuy nhiên, nhiều bệnh nhiễm trùng cổ họng khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự, vì vậy bác sĩ sẽ cần khám cho trẻ để chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh.

Bác sĩ sẽ quan sát bên trong miệng của trẻ để xem amidan có bị đỏ, bị viêm hay không và có xuất hiện những mảng trắng hay mủ trên amidan hay không.

Bác sĩ cũng có thể sẽ sờ thấy dưới hàm và trên cổ để xem các tuyến bạch huyết của trẻ có bị sưng lên hay không. Giống như amidan, các tuyến bạch huyết là một phần của hệ thống miễn dịch trong cơ thể và chúng có thể bị viêm khi bị nhiễm trùng.

Tùy thuộc vào những gì bác sĩ nhìn thấy trong quá trình khám, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện cấy dịch họng có thể để loại trừ viêm họng do vi khuẩn liên cầu. Đây là nguyên nhân phổ biến của viêm amidan. Kết quả sơ bộ sẽ có chỉ sau vài phút, nhưng mẫu cấy cũng có thể được gửi đến phòng thí nghiệm để kiểm tra. Những kết quả đó có thể mất một hoặc hai ngày.

Nếu con bạn bị viêm họng do liên cầu khuẩn, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc kháng sinh cho trẻ. Trên thực tế, nếu nghi ngờ liên cầu khuẩn nhưng chưa có kết quả xét nghiệm, bác sĩ có thể cho trẻ dùng kháng sinh để vết thương bắt đầu lành càng sớm càng tốt.

Điều quan trọng là phải cho trẻ uống thuốc kháng sinh đầy đủ (thường trong khoảng thời gian 10 ngày), ngay cả khi trẻ có dấu hiệu tiến triển tốt hơn nhiều trong vài ngày hoặc lâu hơn. Nếu trẻ ngừng dùng thuốc kháng sinh quá sớm, vi khuẩn có thể không bị tiêu diệt hoàn toàn và có thể trở lại mạnh hơn. Tất nhiên, thuốc kháng sinh sẽ không giúp ích gì nếu tình trạng đau họng của trẻ là do virus gây ra.

Cho dù nhiễm trùng do vi khuẩn hay virus, bạn nên giữ trẻ ở nhà cho đến khi trẻ cảm thấy tốt hơn nhiều (và đã được dùng kháng sinh, nếu được kê đơn, trong 24 giờ) - vì sức khỏe của chính con bạn và tránh cho những người khác có thể dễ dàng bị lây nhiễm từ trẻ.

Bạn cần đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi nhiều nhất có thể. Thêm vào đó, bạn có thể thực hiện một số cách sau nhằm giúp trẻ cảm thấy tốt hơn:

• Cho trẻ uống đồ uống lạnh hoặc đá lạnh, để làm dịu cơn đau một chút, hoặc nước ấm (không nóng) - như nước dùng hoặc trà. Thêm một chút mật ong và chanh trong nước ấm tạo thành một liều thuốc bổ giúp trẻ thoải mái. Mật ong làm dịu cổ họng và chanh giúp giảm chất nhầy. (Tuy nhiên, không nên cho trẻ dưới 1 tuổi uống mật ong vì mật ong có nguy cơ gây ngộ độc .)
• Đặt một chai nước nóng ấm chườm lên cổ trẻ.
• Nếu con bạn trên 3 tháng tuổi, hãy cho trẻ uống đúng liều lượng acetaminophen dành cho trẻ em hoặc (nếu trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên) ibuprofen để hạ sốt và giảm đau. Nếu trẻ dưới 3 tháng tuổi, hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi cho trẻ dùng bất kỳ loại thuốc nào. (Không bao giờ trẻ uống aspirin bởi sử dụng aspirin có thể dẫn đến hội chứng Reye , một căn bệnh hiếm gặp nhưng nguy hiểm.)
• Làm ẩm không khí. Bổ sung độ ẩm cho không khí có thể làm giảm kích ứng cổ họng và giúp trẻ dễ ngủ hơn. Thay nước trong máy tạo ẩm phòng hàng ngày và vệ sinh thiết bị theo chỉ dẫn để ngăn ngừa sự phát triển của nấm mốc và vi khuẩn có hại.
• Tránh cho trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá và các chất gây ô nhiễm không khí khác. Chúng có thể gây kích ứng cổ họng.
• Nếu bạn có thể dạy trẻ cách súc miệng, hãy cho trẻ súc miệng bằng nước muối ấm. Khuấy 1/2 thìa cà phê muối vào một lượng nước ấm nhất định cho đến khi hòa tan. Khi trẻ súc miệng xong, hãy chắc chắn rằng trẻ sẽ phun nước ra.
• Với những trẻ lớn hơn, hãy cho trẻ ngậm kẹo ngậm. Điều này kích thích sản xuất nước bọt, giúp làm ẩm và làm sạch cổ họng.

Viêm amidan là một bệnh rất phổ biến ở trẻ em và thường không gây nguy hiểm cho trẻ. Tuy nhiên, bạn cần dành thời gian để chăm sóc trẻ - bằng cách cho trẻ uống thuốc kháng sinh nếu nguyên nhân gây bệnh là do vi khuẩn và theo dõi tình trạng nhiễm trùng, bất kể nguyên nhân là gì.

Nhiễm trùng liên cầu khuẩn nếu không được điều trị có thể tiến triển thành áp xe - tụ mủ giữa amidan và các mô xung quanh có thể gây sưng tấy nghiêm trọng. Hiếm khi tình trạng nhiễm trùng lan đến máu, cổ hoặc ngực. Nhiễm trùng liên cầu không được điều trị cũng có thể dẫn đến sốt thấp khớp, hoặc gây ra các vấn đề về tim.

Viêm amidan có thể khiến trẻ bị mất nước. Vì trẻ khó nuốt nên sẽ khó uống đủ lượng nước mà cơ thể cần. Vì vậy, hãy kiên trì giúp trẻ uống đủ nước, kể cả từng ngụm nhỏ và để ý dấu hiệu mất nước.

Không cần cắt amidan khi trẻ bị viêm amidan. Trước đây, việc phẫu thuật cắt bỏ amidan diễn ra khá phổ biến. Tuy nhiên, các bác sĩ ngày nay nhận ra rằng amidan đóng vai trò lọc vi khuẩn và vi rút có hại. Ngày nay, việc cắt amidan chỉ được thực hiện khi amidan trở thành vấn đề mãn tính.

Cắt amidan thường được khuyến khích cho những trẻ có:

• Viêm amidan tái phát hoặc nhiễm trùng liên cầu
• Khó thở vì sưng amidan và adenoids (mô bạch huyết nằm sau mũi)
• Khó nuốt
• Xuất hiện khối u trong cổ họng hoặc đường mũi
• Sưng hạch bạch huyết dưới hàm dưới ít nhất 6 tháng, ngay cả sau khi dùng kháng sinh

Nếu trẻ bị nhiễm trùng tai hoặc xoang nhiều lần mà không bị viêm amidan mãn tính, bác sĩ có thể khuyên nên cắt bỏ u tuyến (nhưng không phải amidan).

Ngoài ra, nếu amidan sưng to kèm theo sưng adenoids, trẻ có thể bị ngưng thở khi ngủ . Chứng ngưng thở khi ngủ khiến quá trình thở trong khi ngủ liên tục ngừng lại và sau đó lại trở lại bình thường.

Nếu bác sĩ cho rằng trẻ cần phải cắt amidan và có thể cắt bỏ u tuyến, họ sẽ giới thiệu bạn đến bác sĩ tai mũi họng để thảo luận chi tiết về cuộc phẫu thuật.

Ca phẫu thuật thường được thực hiện trên cơ sở bệnh nhân ngoại trú, vì vậy sau khi cắt amidan, trẻ sẽ chỉ cần ở lại từ hai đến bốn giờ sau khi phẫu thuật, không phải ở qua đêm. Có một số trường hợp ngoại lệ, chẳng hạn như những trẻ có các vấn đề sức khỏe mãn tính cần theo dõi.

Trước khi thực hiện cắt amidan, trẻ không được phép ăn hoặc uống bất cứ thứ gì (ngay cả nước) trong khoảng 12 giờ. Đó là bởi vì nếu có bất cứ thứ gì trong dạ dày, trẻ có thể sẽ nôn ra khi gây mê, điều này có thể gây nguy hiểm cho trẻ.

Nếu trẻ đi cắt amidan thì sẽ có y tá chăm sóc trẻ trước và sau mổ, bác sĩ gây mê trao đổi về việc gây mê toàn thân trong phòng mổ trước khi tiến hành mổ cùng bác sĩ phẫu thuật.

Bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt bỏ amidan - và các u tuyến nếu cần - qua miệng của trẻ mà không cắt bất kỳ vết rạch nào trên da của trẻ. Thủ thuật này mất khoảng 30 đến 45 phút.

Trẻ có thể sẽ được truyền dịch qua đường tĩnh mạch trong và sau khi phẫu thuật. Sau đó trẻ sẽ được đưa đến phòng hồi sức, nơi các y tá sẽ theo dõi trẻ cho đến khi trẻ tỉnh táo và sức khỏe đủ tốt để về nhà (hoặc vào phòng bệnh).

Ngoài ra, trong một số trường hợp bác sĩ có thể thực hiện cắt amidan nội nang. Trong thủ thuật này, một lượng nhỏ mô amidan được để lại để bảo vệ các cơ cổ họng, giúp giảm đau và ít nguy cơ chảy máu hơn trong quá trình hồi phục.

Hạn chế của phương pháp cắt amidan nội nang là trong một số trường hợp, amidan phát triển trở lại đủ để gây ra vấn đề trong tương lai. Cắt amidan nội nang thường không được thực hiện trên những trẻ bị viêm amidan tái phát.

Trẻ sẽ cảm thấy vô cùng khó chịu. Cổ họng của trẻ sẽ bị đau rất nhiều và tai của trẻ cũng có thể bị đau.

Bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm đau hoặc chỉ định cho trẻ dùng đúng liều lượng acetaminophen dành cho trẻ em khi cần thiết. Hầu hết các bác sĩ không khuyên dùng ibuprofen sau khi cắt amidan vì ibuprofen làm tăng nguy cơ chảy máu tại chỗ phẫu thuật. (Aspirin không bao giờ được khuyến cáo cho trẻ em vì nó có thể khiến trẻ dễ mắc hội chứng Reye.)

Ngoài ra bạn nên cho trẻ được nghỉ ngơi và uống nhiều nước. Cần để trẻ tránh xa những trò chơi vận động mạnh trong khoảng 2 tuần sau phẫu thuật.

Trẻ có thể cảm thấy tốt hơn trong vài ngày, nhưng để hồi phục hoàn toàn có thể mất một hoặc thậm chí hai tuần. Trẻ sẽ dễ bị nhiễm trùng hơn sau phẫu thuật, vì vậy trong thời gian này, hãy cố gắng để giữ trẻ tránh xa những người bị bệnh.

Sau phẫu thuật, có thể xuất hiện một số biến chứng như:

• Chảy máu (ngoài một ít máu trong nước bọt sau khi phẫu thuật)
• Mất nước
• Nôn mửa thường xuyên (nôn mửa một hoặc hai lần sau khi phẫu thuật là bình thường)
• Sốt trên 39 độ C trong vài ngày (sốt nhẹ ngay sau khi phẫu thuật là bình thường)
• Khó thở
• Đau tai dai dẳng (đau tai nhẹ là bình thường)

Liên hệ ngay với bác sĩ nếu con bạn có bất kỳ triệu chứng nào trong số này.

Trong 24 giờ đầu tiên sau khi phẫu thuật, nên cho trẻ uống nước ấm, nước lọc, nước ép táo, đá viên và gelatin. Không cho trẻ uống đồ uống có ga hoặc nước trái cây có tính axit, chẳng hạn như cam hoặc cà chua, vì chúng sẽ làm cổ họng trẻ bị rát.

Chế độ ăn mềm được khuyến khích dùng cho trẻ sau 24 giờ đầu tiên sau khi phẫu thuật. Có thể cho trẻ ăn kem hoặc các thực phẩm mềm khác như lúa mì, khoai tây nghiền, mì ống với bơ, bánh pudding, súp ấm, sữa chua, trứng bác, sốt táo, sữa trứng và gelatin.

Vào ngày thứ tư sau phẫu thuật, trẻ có thể bắt đầu ăn uống bình thường. Nhưng trong khoảng hai tuần sau khi phẫu thuật, bạn nên tránh cho trẻ ăn các loại thực phẩm dễ gây trầy xước như khoai tây chiên, vì đây là lúc nguy cơ chảy máu cao nhất.

Hãy nhớ rằng trẻ càng uống và ăn nhiều, trẻ sẽ bắt đầu cảm thấy khỏe hơn. Nếu trẻ không chịu ăn uống gì vì cổ họng đau quá, hãy cho trẻ uống thuốc giảm đau và dỗ trẻ uống nước để tránh mất nước.

Máy tạo độ ẩm có thể giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn.

Nếu trẻ dễ bị viêm họng, việc giữ gìn sức khỏe cho trẻ dường như là một cuộc chiến trường kỳ, đặc biệt là khi trẻ đã đi học. Bạn cần quan tâm trẻ kỹ hơn.

Trẻ cần được rửa tay thường xuyên và không dùng chung đồ dùng ăn uống với người khác. Điều này có thể làm giảm đáng kể số ca nhiễm trùng mà trẻ em mắc phải.

Tăng cường khả năng miễn dịch tốt nhất có thể cho trẻ. Cho trẻ ăn một chế độ ăn uống cân bằng và đảm bảo rằng chúng được hít thở không khí trong lành, tập thể dục thường xuyên và dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi.