Viêm Amidan và phẫu thuật cắt amidan ở trẻ

Viêm amidan là gì?

Viêm amidan là tình trạng viêm ở amidan - hạch bạch huyết có hình quả hạnh quấn xuống cả hai phía ở sau cổ họng - rất phổ biến ở trẻ em.

Các amidan có nhiệm vụ lọc vi trùng trong cổ họng, nhưng khi virut hoặc vi khuẩn quá mạnh có thể làm amidan sưng lên. Khó nuốt và bỏ ăn thường là dấu hiệu đầu tiên của chứng viêm amidan mà các bậc cha mẹ nhận thấy ở trẻ nhỏ.

Các triệu chứng của viêm amidan ở trẻ em là gì?

Dấu hiệu con bạn có thể bị viêm amidan bao gồm:

• Khó nuốt
• Bỏ ăn
• Tai đau (bé có thể kéo tai)
• Đau họng dai dẳng ở trẻ sơ sinh, trẻ mới biết đi, hoặc trẻ lớn hơn
• Đau cổ hoặc đau hàm
• Hơi thở hôi
• Ngáy hoặc thở bằng miệng khi đang ngủ
• Sốt cao và ớn lạnh
• Các tuyến ở cổ hoặc hàm bị mở rộng
• Mất tiếng
• Đau đầu
• Chảy nước dãi

Tuy nhiên, nhiều trường hợp nhiễm khuẩn cổ họng khác có thể gây ra các triệu chứng tương tự, vì vậy bác sĩ sẽ cần phải kiểm tra con bạn để chẩn đoán.

Cách chẩn đoán viên amidan

Bác sĩ sẽ nhìn vào miệng của bé để xem liệu có đỏ và viêm và có mảng trắng hoặc mủ trên amidan hay không

Bác sĩ cũng có thể soi dưới hàm và trên cổ để xem liệu hạch bạch huyết có bị sưng lên hay không. Giống như amidan, các hạch bạch huyết là một phần của hệ thống miễn dịch trong cơ thể, và chúng có thể bị viêm khi nhiễm trùng.

Tùy vào những gì bác sĩ thấy trong khi kiểm tra mà một quy trình cấy dịch cổ họng có thể được thực hiện để loại trừ khả năng bị viêm họng do liên cầu khuẩn strep, vì vi khuẩn strep là nguyên nhân phổ biến gây ra chứng viêm amidan. Kết quả sơ bộ có thể được cung cấp chỉ trong vài phút, nhưng cấy dịch cổ họng sẽ phải gửi mẫu đến một phòng thí nghiệm để thử nghiệm và mất 1-2 ngày mới có kết quả.

Nếu bé bị strep, bác sĩ sẽ kê kháng sinh. Trên thực tế nếu nghi ngờ strep nhưng chưa có kết quả kiểm tra, bác sĩ có thể cho dùng kháng sinh luôn để bé được điều trị sớm nhất có thể. Điều quan trọng là cho bé một đợt kháng sinh hoàn chỉnh (thường là khoảng 10 ngày), ngay cả khi bé có vẻ ổn hơn sau một ngày. Nếu ngừng uống kháng sinh quá sớm, vi khuẩn có thể không bị xóa sổ hoàn toàn và trở lại mạnh mẽ hơn. Tất nhiên, thuốc kháng sinh sẽ không giúp ích gì nếu cổ họng bị đau của con là do một virut gây ra.

Cho dù nhiễm trùng là do vi khuẩn hoặc virut, bạn sẽ muốn giữ bé ở nhà cho đến khi nó cảm thấy khỏe hơn – vừa vì lợi ích của chính bản thân bé vừa vì lợi ích của những người khác có thể dễ dàng bị lây nhiễm từ bé.

Làm gì để bé bị viêm amidan cảm thấy dễ chịu hơn?

Hãy chắc chắn bé được nghỉ ngơi càng nhiều càng tốt, và áp dụng một số phương pháp giúp bé dễ chịu hơn:

• Cho bé uống đồ mát, hoặc ăn kem để làm tê cứng cơn đau, hoặc chất lỏng ấm (không nóng), loãng – như súp hoặc trà. Một ít mật ong pha với chanh và nước ấm cũng giúp ích cho bé rất nhiều. Mật ong sẽ làm dịu cổ họng và chanh sẽ làm giảm chất nhầy. Tuy nhiên lưu ý không cho bé dưới 1 tuổi uống mật ong đề phòng nguy cơ bị ngộ độc.
• Chườm một bình nước ấm lên cổ.
• Nếu bé từ 3 tháng trở lên, hãy cho con uống 1 liều acetaminophen hoặc ibuprofen (nếu bé từ 6 tháng tuổi trở lên) để giảm đau, hạ sốt. Nếu bạn có con dưới 3 tháng tuổi, hãy nói chuyện với bác sĩ trước khi cho bé dùng thuốc. (Không bao giờ cho con uống aspirin, vì loại thuốc này có liên quan đến hội chứng Reye, một căn bệnh hiếm nhưng nguy hiểm.)
• Làm ẩm không khí. Bổ sung độ ẩm cho không khí có thể làm giảm kích ứng cổ họng và giúp trẻ dễ ngủ hơn.
• Tránh xa khói thuốc lá và các chất ô nhiễm không khí. Chúng có thể gây kích thích đau cổ họng.
• Nếu bạn có thể dạy cho bé cách súc miệng, hãy cho bé xúc miệng một ít nước muối ấm. Khuấy 1/2 muỗng cà phê muối vào 200ml nước ấm cho đến khi tan. Khi con bạn bị súc miệng, hãy chắc chắn bé phải nhổ hết nước ra.

Viêm amidan có bao giờ trở nên nghiêm trọng không?

Bệnh viêm amidan là một căn bệnh rất phổ biến ở trẻ em, và thường không có lý do gì phải lo lắng. Bạn sẽ cần phải chăm sóc bé, cho dù là bằng cách cho con uống thuốc kháng sinh nếu thủ phạm là vi khuẩn hay bằng cách theo dõi tình trạng nhiễm khuẩn vì bất kể nguyên nhân nào.

Nhiễm trùng do Strep không được điều trị có thể tiến triển thành tình trạng áp xe họng – tích tụ mủ giữa amidan và các mô xung quan, có thể gây sưng nặng. Hiếm khi, nhiễm trùng lan truyền đến máu, cổ, hoặc ngực. Ngoài ra nhiễm trùng do Strep không được điều trị cũng có thể dẫn đến sốt thấp khớp, từ đó gây ra vấn đề về tim.

Một nguy cơ khác là mất nước. Vì khó nuốt nên bé sẽ gặp khó khăn trong việc nạp đủ chất lỏng. Vì vậy, tiếp tục cho bé uống chất lỏng ngay cả bằng những ngụm thật nhỏ, và chú ý theo dõi các dấu hiệu mất nước ở bé.

Nếu bị viêm amidan, bé có cần cắt bỏ nó không?

Có lẽ là không. Mặc dù phẫu thuật cắt bỏ amidan thường được thực hiện nhiều năm trước, nhưng các bác sĩ nhận ra rằng amidan đóng một vai trò quan trọng trong việc lọc các vi khuẩn có hại. Ngày nay, việc cắt bỏ chỉ được thực hiện chỉ khi amidan gây ra một vấn đề mãn tính.

Quy trình cắt bỏ amidan thường được khuyến cáo cho những trẻ có:

• Viêm amidan tái phát nhiều lần hoặc nhiễm trùng strep
• Khó thở vì amidan bị sưng hoặc sưng hạch vòm họng (mô bạch huyết nằm phía sau mũi)
• Khó nuốt
• Khối u ở cổ họng hoặc mũi
• Các hạch bạch huyết sưng dưới hàm dưới ít nhất sáu tháng, ngay cả sau khi dùng kháng sinh

Nếu con bạn liên tục bị tái phát nhiễm trùng tai hoặc xoang mà không bị viêm amidan mạn tính, bác sĩ có thể khuyến cáo cắt bỏ hạch vòm họng, chứ không phải amidan.

Ngoài ra, nếu amidan bị sưng lên có kèm theo tình trạng sưng hạch vòm họng, bé có thể phát triển tình trạng ngưng thở khi ngủ, khiến việc thở trong quá trình ngủ liên tục bị ngưng lại, sau đó lại bắt đầu thở lại.

Nếu bác sĩ nghĩ rằng con bạn cần cắt bỏ amidan và có thể là hạch vòm họng thì họ sẽ giới thiệu bạn đến một bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để thảo luận về việc phẫu thuật.

Cắt amidan liên quan đến những gì?

Việc phẫu thuật thường được thực hiện trên cơ sở ngoại trú, do đó, một đứa trẻ chỉ cần ở lại viện trong hai đến bốn giờ, chứ không phải ở qua đêm. Tuy nhiên cũng có một số trường hợp ngoại lệ, như nếu trẻ không uống tốt sau khi phẫu thuật hoặc có các vấn đề sức khoẻ mãn tính cần theo dõi.

Một đứa trẻ bị cắt amidan sẽ không được phép ăn hoặc uống bất cứ thứ gì (kể cả nước) trong khoảng 12 giờ trước khi phẫu thuật, vì nếu có bất cứ thứ gì trong dạ dày của mình, trẻ có thể nôn nó khi đã được gây tê, điều này có thể nguy hiểm.

Nếu con bạn vào phòng phẫu thuật, sẽ có các y tá chăm sóc cho bé trước và sau khi phẫu thuật, còn bác sĩ gây mê sẽ nói chuyện với bạn về quá trình gây mê toàn thân được thực hiện trong phòng phẫu thuật. Bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt bỏ các amidan - và các hạch vòm họng nếu cần - thông qua miệng của trẻ, mà không để lại bất cứ vết cắt nào trên da. Quy trình này mất khoảng 30 đến 45 phút.

Con của bạn có thể sẽ được truyền tĩnh mạch trong và sau khi phẫu thuật. Sau đó bé sẽ được đưa đến phòng hồi sức, nơi được các y tá sẽ theo dõi cho đến khi bé tỉnh dậy và đủ điều kiện để có thể về nhà.

Một loại phẫu thuật thứ hai đôi khi được thực hiện thay thế là cắt amidan trong bao. Trong quy trình này, một lượng nhỏ mô amidan sẽ được để lại để bảo vệ các cơ cổ họng, do đó sẽ ít đau và ít có nguy cơ chảy máu trong quá trình hồi phục. Hạn chế của quy trình này là trong một số trường hợp, amidan phát triển trở lại đủ để tái phát tình trạng trong tương lai. Quy trình này thường ít được thực hiện ở những trẻ bị viêm amidan tái phát.

Tôi nên chăm sóc cho bé như nào?

Con của bạn có lẽ sẽ rất đau. Cổ họng của bé đã bị tổn thương rất nhiều và tai cũng vậy.

Bác sĩ có thể kê toa thuốc giảm đau hoặc đề nghị bạn cho con uống đúng liều lượng acetaminophen nếu cần. Hầu hết các bác sĩ không khuyên dùng ibuprofen sau phẫu thuật cắt bỏ amidan vì nó làm tăng khả năng chảy máu tại vị trí phẫu thuật. (Aspirin không bao giờ được đề nghị cho trẻ em bởi vì nó có thể khiến chúng dễ bị hội chứng Reye)

Bạn cũng sẽ được hướng dẫn để bảo đảm con được nghỉ ngơi và uống nhiều chất lỏng. Có lẽ bạn sẽ cần phải giữ trông chừng bé ở nhà không cho đi học trong 5 đến 7 ngày và tránh các trò chơi mạnh trong khoảng hai tuần.

Con có thể cảm thấy khỏe hơn trong vài ngày, nhưng quá trình hồi phục hoàn toàn có thể mất một hoặc thậm chí là hai tuần. Bé sẽ dễ bị nhiễm trùng hơn một chút, vì vậy trong thời gian này, cố gắng tránh xa những người đang bị ốm.

Những biến chứng nào tôi cần theo dõi?

Tìm kiếm và theo dõi bất kỳ dấu hiệu biến chứng nào dưới đây:

• chảy máu (dính một ít máu trong nước bọt sau khi phẫu thuật)
• mất nước
• nôn mửa thường xuyên (nôn mửa một hoặc hai lần sau khi giải phẫu là bình thường)
• sốt trên 38,6 độ trong vài ngày (sốt nhẹ ngay sau khi giải phẫu là bình thường)
• khó thở (gọi cấp cứu ngay)
• tai nhức liên tục (đau tai nhẹ là bình thường)

Con tôi có thể ăn và uống gì sau khi cắt amidan?

Trong 24 giờ đầu tiên sau khi phẫu thuật, bạn sẽ được hướng dẫn cho trẻ ăn các chất lỏng như nước ấm, nước, nước táo... Không cho bé đồ uống có ga hoặc nước trái cây có tính axit, như cam hay cà chua, sẽ làm ngứa cổ họng.

Trong 24 giờ đầu sau phẫu thuật, bác sĩ khuyến khích ăn chế độ ăn mềm. Đây là thời điểm kem rất hữu ích. Các lựa chọn khác như khoai tây nghiền, mì ống với bơ, bánh pudding, súp nóng, sữa chua, trứng, và gelatin.

Vào khoảng ngày thứ tư, con có thể bắt đầu ăn bình thường. Nhưng trong khoảng hai tuần sau khi phẫu thuật, bạn nên tránh thức ăn gây đau khi bị cọ xát như khoai tây chiên và rau sống vì dễ gây nguy cơ chảy máu

Hãy nhớ rằng trẻ ăn uống càng nhiều, cơ thể càng nhiều nước và bé càng sớm hồi phục. Nếu bé chán ăn, hoặc không muốn ăn gì do đau họng hãy cho bé uống giảm đau và khuyến khích bé uống chất lỏng để tránh mất nước. Đặt một máy làm ẩm trong phòng có thể giúp bé dễ thở hơn.

Có cách nào để ngăn ngừa viêm amidan không?

Nếu bé dễ bị viêm họng thì việc giữ cho bé khỏe mạnh có lẽ lúc nào cũng như một cuộc chiến với các ông bố bà mẹ, đặc biệt là đối với những trẻ đã đi học.

Rửa tay thường xuyên cho bạn và bé, không ăn chung với người khác có thể giảm đáng kể lượng trẻ nhiễm bệnh.

Bạn cũng có thể khuyến khích, kêu gọi trường học của bé áp dụng các biện pháp vệ sinh sạch sẽ.

Tăng khả năng miễn dịch lên mức tốt nhất có thể. Cho trẻ ăn một chế độ ăn uống cân bằng và đảm bảo rằng chúng luôn được hít thở không khí trong lành, tập thể dục và nghỉ ngơi luôn là những tuyệt chiêu.