Tìm hiểu về hiện tượng thiếu máu ruột- Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn

1. Triệu chứng và dấu hiệu

• Muốn đi tiêu ngay
• Nhu động ruột mạnh và thường xuyên
• Trướng và đau bụng
• Tiêu ra máu
• Buồn nôn và nôn
• Sốt

2. Nguyên nhân

• Động mạch chủ là động mạch lớn cung cấp máu giàu oxy từ tim đến các mạch máu khác của cơ thể. Phần động mạch chủ trong khoang bụng có tên là động mạch chủ bụng có nhiệm vụ cung cấp hầu hết máu cho hệ tiêu hoá.
• Khi lưu lượng máu trong các động mạch này hoặc trong các tĩnh mạch kề cận bị gián đoạn sẽ gây ra tình trạng thiếu máu ruột.
• Tương tự các động mạch khác trong cơ thể, tất cả các động mạch cung cấp máu cho hệ tiêu hoá có thể bị thương tổn do sự tích lũy của các phần tử cholesterol, mô xơ, calcium và các mảnh vỡ tế bào (xơ vữa) làm hẹp lòng động mạch và giới hạn lượng máu lưu thông qua lòng động mạch.
• Xơ vữa mạch máu  làm giảm lưu lượng máu nuôi ruột non, đại tràng hoặc cả hai. Thiếu máu ruột mãn là hậu quả của xơ vữa mạch máu.
• Đôi khi thiếu máu ruột lại do một đoạn ruột bị kẹt trong túi thoát vị (thoát vị nghẹt), do xoắn ruột hoặc do dính ruột từ những lần phẫu thuật trước đó. Ngoài ra thiếu máu ruột còn do suy tim hoặc do tụt huyết áp
• Giảm lượng máu đến hệ tiêu hoá, do bất kỳ nguyên nhân nào cũng khiến các tế bào bị suy yếu đi và hoại tử. Khi tế bào bị thương tổn ngày càng nhiều, sẽ hình thành viêm và loét.
• Điều này khiến ruột mất khả năng hấp thu thức ăn và dưỡng chất, dẫn đến tiêu chảy có lẫn máu. Khi tổn thương khá nặng, nhiễm trùng và hoại tử xảy ra. Nếu không kịp thời điều trị, thiếu máu ruột  sẽ dẫn đến tử vong

3. Phân loại

Thiếu máu đại tràng (ischemic colitis): 

• Là loại thiếu máu ruột thường gặp nhất. Thường xảy ra ở người lớn tuổi
• Triệu chứng thiếu máu đại tràng thường nhẹ hơn so với các thể thiếu máu ruột khác và những biến chứng nặng thường ít xảy ra.
• Đa số trường hợp thiếu máu đại tràng biểu hiện bằng một cơn đau quặn nhẹ vùng bụng trái.

Thiếu máu mạc treo cấp (Acute mesenteric ischemia): 

• Dạng thiếu máu này thường xảy ra ở ruột non. Khởi đầu đột ngột có thể do một huyết khối từ tim di chuyển theo dòng máu đến gây tắc động mạch
• Một huyết khối hình thành ở một trong những động mạch chính của ruột (huyết tắc) và chặn dòng chảy của máu
• Thiếu máu nuôi do tụt huyết áp do shock hoặc suy tim
• Bóc tách động mạch chủ gây bóc tách các lớp của thành động mạch và xuất huyết dọc theo chiều dài động mạch chủ, dẫn đến giảm lưu lượng máu đến ruột.

Thiếu máu mạc treo mãn: 

• Thiếu máu mạc treo mãn, còn gọi là đau thắt ruột (intestinal angina) là hậu quả của xơ vữa động mạch.
• Bệnh thường diễn tiến từ từ cho đến khi 2 trong 3 mạch máu chính cung cấp máu cho ruột bị hẹp nặng hoặc tắc nghẽn hoàn toàn trước khi bệnh nhân cảm nhận được các triệu chứng.
• Biến chứng nguy hiểm tiềm tàng của thiếu máu mạc treo mãn là sự hình thành huyết khối trong lòng động mạch bị tổn thương gây thiếu máu mạc treo cấp (nhồi máu mạc treo).

Thiếu máu do huyết tắc tĩnh mạch mạc treo: 

• Đôi khi huyết khối hình thành trong một tĩnh mạch đưa máu đã trao đổi hết oxygen khỏi ruột.
• Tắc tĩnh mạch gây sung huyết ruột, sưng phù và xuất huyết

4. Các yếu tố nguy cơ

• Các yếu tố nguy cơ gây thiếu máu ruột đi kèm với xơ vữa mạch máu và tắc động mạch mạc treo bao gồm: Tuổi (trên 50); Huyết áp cao; Đái tháo đường; Rối loạn chuyển hoá lipids; Hút thuốc lá
• Nguy cơ càng tăng cao nếu bệnh nhân đã từng có những ảnh hưởng của xơ vữa mạch máu lên các bộ phận khác của cơ thể như tim (bệnh mạch vành), các chi dưới (bệnh mạch máu ngoại biên) hoặc các động mạch nuôi não bộ (bệnh mạch máu não).
• Các yếu tố làm tăng nguy cơ thiếu máu ruột bao gồm huyết áp thấp, suy tim sung huyết, nhịp tim không đều, rối loạn đông máu, thoát vị và tiền sử phẫu thuật bụng.
• Các yếu tố nguy cơ gây thiếu máu ruột do huyết tắc tĩnh mạch mạc treo bao gồm nằm lâu ngày, béo phì, một số bịnh ung thư, thuốc ngừa thai, hút thuốc lá và tiền sử tăng huyết áp hoặc bịnh tim mạch.

5. Chẩn đoán và điều trị

• Các bác sĩ sẽ thực hiện một số xét nghiệm như chụp X- quang, Siêu âm, Nội soi tiêu hóa trên, Chụo DSA, Chụp MSCT…để kiểm tra, đánh giá và xác định tình trạng bệnh của bạn.
• Sau đó tùy theo nguyên nhân và tình trạng của bệnh, các bác sĩ sẽ có phương thức điều trị phù hợp để phục hồi lại lượng máu cung cấp cho ống tiêu hóa.

6. Phòng tránh

• Thay đổi chế độ ăn: giảm mỡ động vật, giảm thịt, giảm chất đường ngọt, tăng thêm lượng rau, trái cây tươi trong khẩu phần.
• Tăng vận động thể lực.
• Giảm cân
• Dùng thuốc để kiểm soát các tình trạng tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn chuyển hoá lipids, rối loạn nhịp tim, thuốc kháng đông…
• Bỏ thuốc lá

Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn